Jan Karski na Manhattanie. Promocja biografii bohatera

We wspomnianej dacie, w 1948 roku, przyjęta została przez Organizację Narodów Zjednoczonych Deklaracja Praw Człowieka. Również 10 grudnia, tyle że 1942 roku, opublikowany został dokument Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rządu RP na Wychodźstwie ona temat masowych zbrodni niemieckich na Żydach. Był on przygotowany na podstawie raportu emisariusza Państwa Podziemnego Jana Karskiego.

Miejscem wydarzenia była siedziba Towarzystwa Naukowego im. Tarasa Szewczenki (Shevchenko Scientific Society), najstarszej ukraińskiej instytucji historycznej na świecie o ponad stutrzydziestoletniej tradycji.

Otwierająca sesję prezes Towarzystwa, profesor Anna Procyk z Uniwersytetu Nowojorskiego podkreślała, że postać Jana Karskiego jest ważna dla całego świata, w tym także Ukraińców i Amerykanów ukraińskiego pochodzenia. Historycznie, dlatego, że przyszły bohater uformowany został intelektualnie we Lwowie, mieście o wielkim znaczeniu dla Polski i Ukrainy, które było tyglem kulturowo-religijnym sprzyjającym tolerancji i otwartości na innych.

Przypominała, że ze Lwowa wywodził się także Rafał Łemkin, późniejszy twórca pojęcia prawnego: ludobójstwo. Współcześnie, dlatego, że Ukraina jest terenem zmagania o swoją niezależność i prawo do samostanowienia. Czyli w imię tych samych wartości, o jakie walczył z determinacją legendarny polski emisariusz wojenny, a potem wybitny profesor Georgetown University w Waszyngtonie. Za to został w 1998 roku nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla.

Profesor Michael Szporer z University of Maryland mówił o Janie Karskim jako prekursorze nowoczesnego rozumienia praw człowieka. Zwracał uwagę, że już przygotowujący Kartę Narodów Zjednoczonych, amerykański sekretarz stanu Cordell Hull korzystał w pisaniu tego dokumentu z raportu Jana Karskiego.

Przesłanie raportu mówiące, że naród bez państwa jest bezbronny, a struktura państwo niezbywalnym prawem do stworzenia bezpieczeństwa narodowego, było dla Hulla oczywistym źródłem inspiracji.

Echa raportu wybrzmiewały potem w ONZ-owskiej deklaracji Praw Człowieka z 1948 roku oraz innych deklaracjach tej organizacji, m.in. paktach o prawach obywatelskich i politycznych oraz o ochronie uchodźców. Także w przyjętej deklaracji o utworzeniu Międzynarodowego Dnia Holocaustu zaproponowanej przez Eli Wiesela, a przyjętej przez ONZ.

Dokonano prezentacji pierwszego tomu trylogii biograficznej „Jan Karski. Jedno życie” pióra Waldemara Piaseckiego, najbliższego przyjaciela i współpracownika profesora Karskiego. Autor opowiadał o pracy nad monumentalną książką przytaczając wiele nieznanych faktów z życia bohatera. Dziękował za pomoc w uzyskaniu dokumentów z lwowskiego okresu życia doktorowi Ihorowi Zemanowi z Uniwersytetu Iwana Franko (kontynuatora Uniwersytetu Jana Kazimierza).

Wspominał także rolę Lwowskiego Klubu Rotary, który pomagał w dokumentowaniu śladów lwowskiej obecności Jana Karskiego. Jednym z zamierzeń jest nazwanie we Lwowie ulicy imieniem bohatera. Profesor Anna Procyk zadeklarowała, że Towarzystwo Szewczenki energicznie wesprze tę ideę.

Wydarzenie zakończyła prezentacja film o bohaterskiej działalności Jana Karskiego. Licznie przybyli amerykańscy, polscy i ukraińscy uczestnicy wydarzenia podkreślali, że trudno było o jego lepszy czas.

Rocznica Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka wraz z Paktami stanowiąca tzw. Międzynarodową Kartę Praw Człowieka, jest podstawą i punktem wyjścia dla nowoczesnego systemu ochrony i promocji praw człowieka. W nadchodzącym roku minie 50 lat od przyjęcia wspomnianych Paktów.

Z tej okazji Sekretarz Generalny ONZ Ban Ki-moon ogłosił kampanię „Our Rights, Our Freedoms, Always” przypominającą światu znaczenie praw człowieka w świecie, niestety chętnie i w wielu jego miejscach brutalnie łamanych.

Wojenna misja Jana Karskiego w tej samej sprawie musi być nadal kontynuowana. Zapewne nigdy nie będzie mieć końca.