Galeria: Co działo się w Lublinie przed 1317 rokiem?

• To jest coś pewnego sprzed daty lokacji?

- W środowisku historyków i archeologów zajmujących się początkami Lublina wydaje się panować zgodna opinia o co najmniej XII wiecznej, a zapewne wcześniejszej chronologii pierwszych kościołów lubelskich. Skoro bowiem w roku 1198 wymieniany jest archidiakon lubelski, to musiał istnieć w tym czasie w Lublinie przynajmniej jeden kościół.

• Dzięki rozmowie z historykiem z KUL Jackiem Chachajem wiem, że to nie był kościół św. Mikołaja na Czwartku...

- Przeprowadzona przez Jacka Chachaja powtórna analiza źródeł pisanych, wykazała, że nie mógł on raczej powstać wcześniej niż w początkach XIV wieku.

W latach 60. ubiegłego wieku Kazimierz Myśliński wysnuł hipotezę, że kościół z którym związany był wymieniany w 1198 roku archidiakon, to dzisiejsza zamkowa kaplica pw. Świętej Trójcy, która w XII wieku znajdowała się w obrębie grodu kasztelańskiego.

Jednak kościół zamkowy, przynajmniej w swej istniejącej obecnie architektonicznej formie, powstał dopiero w drugiej połowie wieku XIV. Nawet jeśli byśmy jego budowę przesunęli na początek XIV wieku bądź przyjęli hipotezę, że pierwotnie wezwanie Świętej Trójcy związane było z kaplicą mieszczącą się na którejś kondygnacji wspominanego wcześniej donżonu, nie rozwiązuje to problemu lokalizacji świątyni archidiakona w wieku XII.

Jako pierwotną świątynię archidiakońską a jednocześnie najstarszy kościół lubelski próbuje się też ostatnio wskazywać domniemaną kaplicę (kościół) pw. Świętego Krzyża. Wspomina o niej Długosz, jako o oratorium mającym się znajdować w obrębie tzw. Górki Dominikańskiej, a więc na terenie zajętym po połowie XIII wieku przez kompleks klasztorny dominikanów.

Jednak pomimo dosyć dobrego rozpoznania archeologiczno-architektonicznego zespołu dominikanów i jego otoczenia, nie natrafiono tam dotychczas na żadne pozostałości z przed XIII wieku, które można by identyfikować z ewentualnym kościołem bądź kaplicą.

• Czyli kolejna zagadka i miejska legenda...

- Czyli nie mamy archeologicznego potwierdzenia istnienia w Lublinie przed końcem XII wieku jakiegokolwiek kościoła o znanym wezwaniu. Istnienie w XII wieku niewielkiego cmentarza na Wzgórzu Zamkowym może być przesłanką, że świątynia związana z poświadczonym w 1198 roku archidiakonem lubelskim znajdowała się właśnie tam.