Pokrycia azbestowo-cementowe, często nazywane eternitem, tak popularne jeszcze w latach 60. i 70., miały kilka istotnych cech: były tanie i trwałe, odporne na mróz, wiatr i śnieg. Eternit jest na tyle wytrzymały, że do dziś w krajobraz województwa lubelskiego wpisują się domy „chronione” tym materiałem.
Wraz z olbrzymią popularnością azbestu rosła również ilość doniesień o jego szkodliwym działaniu. Bezdyskusyjne dowody na rakotwór-czość spowodowały stopniowe wycofywanie materiału z obiegu. Niestety, koszty pozbycia się tego „taniego” pokrycia dachowego są dość wysokie.
W dodatku świadomość wieloletniej szkodliwości działania azbestu jest w społeczeństwie w dalszym ciągu niewystarczająca, przez co tempo jego usuwania pozostawia wiele do życzenia.
Warto zauważyć, że Polska jako jedyny kraj UE, opracowała i realizuje kompleksowy Program Oczyszczania Kraju z Azbestu do 2032 roku. Program ten wyznacza termin, po którym nasz kraj ma być wolny od azbestu, a dodatkowo uwzględnia wspieranie mieszkańców w jego usuwa-niu. Niestety, wysokie wsparcie w ramach Programu utrzymane było tylko do roku 2015. Właśnie tutaj na pomoc mieszkańcom może wkroczyć samorząd. W województwie lubelskim każda gmina ma własny program usuwania azbestu, w ramach którego wspiera mieszkańców w usuwaniu tego toksycznego odpadu.
Realizujemy kolejny projekt
Nasze województwo w latach 2012-2016 zrealizowało projekt „Pilotażowy system gospodarowania odpadami azbestowymi na terenie Województwa Lubelskiego wzmocniony sprawnym monitoringiem ilości oraz kontroli ich usuwania i unieszkodliwiania” w ramach Szwajcarskiego Programu Współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Władze województwa zaplanowały objąć wsparciem ok. 16 tys. gospodarstw domowych. Ostatecznie udzielono wsparcia ponad 31 tys. gospodarstw i usunięto ponad 78 tys. ton azbestu. Oprócz pomocy w demontażu, usuwaniu i utylizacji, Projekt zapewnił 715 najuboższym rodzinom nowe pokrycia dachowe.
Bezpieczni bez azbestu
Zarząd Województwa Lubelskiego zamierza utrzymać dotychczasowe mechanizmy wsparcia, a co za tym idzie - dotychczasowe tempo w usuwaniu azbestu. Już dziś województwo lubelskie plasuje się na drugim miejscu w kraju w ilości usuniętego eternitu.
W latach 2018-2019 zaplanowano realizację kolejnego dużego projektu pn. „System gospodarowania odpadami azbestowymi na terenie województwa lubelskiego”, który będzie współfinansowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020. Postawiony cel jest ambitny – co najmniej 40 tys. ton w dwa lata.
Po pierwsze edukacja
Planujemy zorganizować kampanię informacyjno-edukacyjną, bo mimo zauważalnych zmian w sposobie postrzegania azbestu, dalsze kształ-towanie świadomości ekologicznej jest konieczne.
– Województwo Lubelskie to region zielony, przyjazny mieszkańcom. To miejsce wyjątkowe. Będziemy starali się przekonać mieszkańców, że eliminacja azbestu z mieszkań to nie tylko efekt wizualny, ale przede wszystkim efekt zdrowotny. Mieszkańcy świadomi tych zagrożeń usuwają azbest, a przez to zapewniają bezpieczeństwo i zdrowie sobie i swoim rodzinom. Stąd hasło kampanii „Bezpieczni bez azbestu”. – stwierdza marszałek województwa lubelskiego, Sławomir Sosnowski.
Jak uzyskać wsparcie?
Na potrzeby realizacji Projektu, w każdej gminie, we współpracy z samorządem województwa, powołany został koordynator.
Przewidujemy 100% wsparcia dla osób fizycznych w zakresie demontażu, pakowania, transportu oraz unieszkodliwiania wyrobów i odpadów zawierających azbest.
Jakie dokumenty przygotować, gdzie je złożyć, jak znaleźć swojego gminnego koordynatora? Wszystkie informacje zawarte są na nowej odsłonie strony www.azbest.lubelskie.pl
Ryszard Gliwiński, wójt gminy Zamość:
W gminie Zamość do tej pory usunęliśmy blisko 4 000 ton azbestu. Mamy kolejne zgłoszenia. W 2018 roku realizujemy gminny program o wartości około 30 000 zł, z dofinansowaniem dotacji Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie. Chętnych do wymiany pokryć dachowych jest jednak znacznie więcej. Obecnie jesteśmy w trakcie przyjmowania zgłoszeń do projektu realizowanego w ramach nowej perspektywy unijnej. Czekaliśmy na ten projekt. Powołaliśmy koordynatora, który udziela wszelkich informacji związanych z tematem usuwania azbestu oraz przyjmuje zgłoszenia.