Objawy i skutki odwodnienia organizmu. Jak rozpoznać odwodnienie?

Gdy wody zaczyna brakować, organizm przechodzi w tryb oszczędzania płynów, co upośledza jego działanie. Jak rozpoznać odwodnienie i jakie są oznaki odwodnienia, na które należy zwrócić szczególną uwagę?

Częste przyczyny odwodnienia

Hipertoniczne odwodnienie jest najpopularniejszym typem zaburzeń gospodarki wodnej i sodowej, w którym dochodzi do zmniejszenia śródkomórkowej oraz pozakomórkowej przestrzeni wodnej. Jednocześnie towarzyszy temu zwiększenie stężenia sodu w surowicy.

Odwodnienie hipertoniczne wynika głównie z niedostatecznej podaży płynów oraz utraty wody, która może być efektem biegunki lub wymiotów czy nadmiernego wydzielania potu. W związku z tą ostatnią przyczyną, na odwodnienie szczególnie silnie narażone są osoby aktywne fizycznie. Monitorowanie równowagi wodno-elektrolitowej sportowców jest ważne zarówno ze względu na ich zdrowie, jak i  negatywny wpływ odwodnienia na wydolność i wyniki sportowe.

Ważne! Spadek nawodnienia organizmu o ok. 2% skutkuje obniżeniem wydolności i zdolności wysiłkowych organizmu. Parametry gospodarki wodno-elektrolitowej, których utrzymywanie na prawidłowym poziomie jest kluczowe dla sportowców, sprawdzisz w ramach pakietu triathlonisty – stworzonego z myślą o osobach uprawiających sporty o charakterze wytrzymałościowym.

Odwodnienie – objawy

Proces nawadniania, aby był efektywny, powinien rozpoczynać się od samego początku dnia. Dla wielu osób to dopiero pojawiające się pragnienie jest sygnałem, który skłania je do sięgnięcia po napoje. Tymczasem pragnienie to objaw odwodnienia organizmu.

U osób odwodnionych pojawia się również ogólne osłabienie oraz brak zdolności koncentracji – objawy stają się tym bardziej nasilone, im większe jest odwodnienie. Objawy neurologiczne, takie jak splątanie, drgawki, śpiączka czy gorączka pochodzenia mózgowego również zaliczają się do symptomów związanych ze zbyt niską ilością płynów w organizmie.

Podczas odwodnienia zauważalny staje się również spadek objętości i częstotliwości oddawania moczu, co jest efektem próby zatrzymania przez organizm jak największej ilości wody w ustroju. Wszelakie zaburzenia ze strony układu krążenia pojawiają się dopiero przy znacznym odwodnieniu.

Możesz wykonać prosty test na odwodnienie – sprawdź kolor moczu. Standardowo powinien mieć on kolor słomkowy, jasnożółty. Im ciemniejszy staje się mocz, tym wyższa jest skala odwodnienia. Natomiast w diagnostyce laboratoryjnej do oceny stanu nawodnienia wykorzystuje się przede wszystkim parametry związane z osoczem krwi oraz moczem. Oceniany jest kolor moczu, jego ciężar właściwy oraz objętość. Sprawdza się również stężenie białka całkowitego, stężenie sodu w surowicy, osmolalność osocza oraz ocenia niektóre parametry morfologii, takie jak hematokryt czy stężenie hemoglobiny.

Co na odwodnienie organizmu?

Przy niewielkim odwodnieniu organizmu wystarczające będzie zwiększenie podaży płynów w postaci czystej wody oraz produktów, które mają formę płynną czy półpłynną. Jeśli jednak:

• oznaki odwodnienia obejmują opisywane objawy neurologiczne,
• mamy do czynienia z osobą po znacznym wysiłku fizycznym
• do odwodnienia doszło za sprawą wymiotów lub biegunki

warto zastosować tzw. preparaty ORS. Są to doustne płyny nawadniające zawierające elektrolity i glukozę, których celem jest szybkie i skuteczne nawodnienie organizmu. Pod różnymi nazwami i w rozmaitych wariantach smakowych można je kupić w aptekach – w przypadku wątpliwości warto poprosić o radę farmaceutę lub skonsultować się z lekarzem.

Ketony w moczu a odwodnienie

Należy również wspomnieć o sytuacjach, w których dochodzi do pojawienia się ketonów moczu i ich powiązania z odwodnieniem. Do ketonurii, oprócz stanów zaburzeń pracy trzustki i źle wyrównanej cukrzycy, prowadzą trwające minimum kilkanaście godzin głodówki, choroba alkoholowa, dieta ze znacznym ograniczeniem węglowodanów, ale również nadmierna aktywność fizyczna. Pojawienie się ketonów wiąże się ze zwiększonym wydalaniem moczu i odwodnieniem. Z tego powodu osoby stosujące dietę ketogeniczną powinny zwrócić szczególną uwagę na odpowiednią podaż płynów w ciągu dnia.