Kuropatwa (łać. Perdix perdix) to ptak z rodziny bażantowatych, który od wieków jest nieodłącznym elementem krajobrazu polskich pól i łąk. Liczebność kuropatwy jeszcze w latach 90tych XX wieku była bardzo wysoka, obecnie jej populacja jednak drastycznie spadła
Ale niedługo może się to zmienić, gdyż kuropatwy znów pojawią się na polach. Rozpoczyna się okres wsiedleń, akcji która poprzez wypuszczanie kuropatw z hodowli ma pomóc w odbudowie populacji tych kuraków.
Jak wygląda kuropatwa i gdzie można ją spotkać
Kuropatwa charakteryzuje się krępą budową ciała, osiągającą długość około 32 cm i wagę około 400 do 500gramów. Kuropatwa ma krótkie, zaokrąglone skrzydła, których rozpiętość nie przekracza 50cm. Posiada też krótki ogon którym charakterystycznie porusza w sytuacji większego niepokoju lub zagrożenia. Z racji tego, że prowadzi osiadły tryb życia i bytuje tylko na ziemi (nie siada na gałęziach) jej upierzenie jest doskonale przystosowane do życia w polach i łąkach . Ubarwienie kuropatwy jest maskujące, przeważają w nim odcienie brązu, szarości, dzięki czemu jest ona trudna do zauważenia przez drapieżniki. Samiec i samica kuropatwy są podobne w wyglądzie, choć samce często mają nieco bardziej intensywne kolory. Kuropatwy w okresie godowym łączą się w pary i wspólnie wychowują potomstwo. Pokarm kuropatw w okresie letnim oprócz nasion zbóż i roślin stanowią również owady oraz ich larwy. W okresie lęgowym, który przypada na wiosnę, samica składa od 10 do 20 jaj w dobrze ukrytym gnieździe na ziemi. Małe kuropatwy wykluwają się po 25 dniach wysiadywania, ważą zaledwie 8g i już w kilka godzin po wykluciu opuszczają gniazdo.
Jakie są zagrożenia dla kuropatw?
Na populację kuropatwy, mimo że są ptakami dobrze przystosowanymi do życia w naszym klimacie, wpływ ma wiele czynników zewnętrznych stanowiących poważne zagrożenia dla tego gatunku. O zapewnienie jego przetrwania decydują nie ilość ptaków dorosłych występujących w środowisku, ale przede wszystkim coroczny sukces lęgowy oraz przeżywalność młodych ptaków w terenie. Czynniki te decydują w znaczącym stopniu o przyroście naturalnym.
Kuropatwy są ważnym elementem łańcucha pokarmowego w naszym ekosystemie. Są również gatunkiem łownym od stuleci dostarczającym najwyższej jakości mięsa na polskie stoły. Mimo tego populacja kuropatwy zawsze utrzymywała się na stałym, wysokim poziomie.
Pod koniec XX wieku wystąpiły jednak nienaturalne czynniki zewnętrzne kreowane przez człowieka i postęp cywilizacyjny, które spowodowały drastyczny spadek populacji tych ptaków. Spośród najważniejszych czynników można wymienić:
* intensyfikacja rolnictwa ogranicza bazę żerową dla kuropatw
Nowoczesne techniki uprawy, monokultury, a także mechanizacja prac rolnych, prowadzą do utraty siedlisk. Nadmierne stosowanie pestycydów i nawozów powoduje spadek liczby owadów czyli ograniczenia bazy żerowej dla małych kuropatw, które w okresie odchowu potrzebują zjadać duże ilości owadów.
* znaczny, nienaturalny wzrost populacji drapieżników, skutecznie minimalizuje sukces lęgowy u kuropatw
W ciągu ostatnich lat nastąpił w środowisku drastyczny wzrost liczebności drapieżników spowodowany działalnością człowieka, tj. wprowadzenie szczepień lisów przeciw wściekliźnie czy też przedostanie się do środowiska inwazyjnych gatunków obcych zwierząt drapieżnych. Gatunki obce zagrażające populacji kuropatw to przede wszystkim: szop pracz, jenot, norka amerykańska które uciekły z hodowli lub wręcz zostały celowo i nielegalnie wypuszczone w dużych ilościach przez aktywistów ekologicznych prowadzących bezmyślne akcje otwierania klatek w hodowlach.
Wsiedlanie kuropatw, czyli przywracanie gatunku do środowiska
Wsiedlanie kuropatw inaczej reintrodukcja to działania których celem jest odbudowa populacji tych ptaków na terenach, gdzie ich liczebność drastycznie spadła. Istnieje kilka powodów, dla których wsiedlanie kuropatw jest konieczne. Pierwszym i nadrzędnym powodem jest fakt, że kuropatwy odgrywają ważną rolę w ekosystemie rolniczym. Zjadają bardzo duże ilości owadów, zwłaszcza tych szkodliwych dla upraw rolniczych. Po drugie jest to gatunek rodzimy dla polskiej awifauny i naszym obowiązkiem jako pokolenia z początku XXI wieku jest zadbanie o to by kuropatwy przetrwały dla kolejnych pokoleń. Reintrodukcja kuropatw ma za zadanie również zachowanie wysokiej bioróżnorodności w ekosystemie występującym na terenie naszego kraju i przyczynić się do stabilizacji tego ekosystemu.
Akcje wsiedlania kuropatw prowadzą myśliwi zrzeszeni w Polskim Związku Łowieckim. To oni aktywnie monitorują populację tego gatunku, znają jego miejsca bytowania w terenie. Kuropatwa jest ptakiem łownym, co wbrew pozorom jest dla niej szansą. Myśliwi bowiem na własny koszt dbają o to, aby zapewnić kuropatwom odpowiednie warunki bytowania. Robią to nieodpłatnie w ramach prowadzonej przez nich gospodarki łowieckiej za swoje pieniądze. Na kuropatwy praktycznie się już nie poluje, a obecnie zdecydowanie więcej kuropatw z hodowli jest wypuszczanych przez myśliwych do środowiska. Hodowla kuropatwa jest bardzo trudna dlatego, dlatego zajmują się nimi tylko nieliczne specjalistyczne gospodarstwa.
Okres wsiedleń kuropatw właśnie się rozpoczyna i potrwa do stycznia kolejnego roku. Dzięki temu w różnych rejonach polski będzie można dostrzec piękne stada kuropatw w na łąkach i polach. Według różnych szacunków mówi się, że myśliwi wypuszczą w tym roku około 150.000 kuropatw co pozwala z dużą nadzieją patrzeć w przyszłość tego gatunku. Na wsiedlane ptaki nie poluje się więc, jeszcze raz warto zauważyć fakt, że myśliwi robiąc to z własnych środków wyraźnie zaznaczają swój istotny, pozytywny wpływ na środowisko naturalne. Dzięki nim możemy liczyć, że kolejne pokolenia będą mogły cieszyć się widokiem tych pięknych kuraków podczas spacerów wśród pachnących pól i kwiecistych łąk.