Szkoła Podstawowa w Sworach to jedna z najstarszych szkół w gminie Biała Podlaska. W sobotę obchodzono tu 100–lecie jej istnienia.
Obecnie do placówki uczęszcza 176 uczniów. W szkole pracuje 22 nauczycieli.– Z zachowanych dokumentów wynika że pierwsze wzmianki o szkole pojawiają się już w roku 1887, ale wówczas była to placówka zaborcy rosyjskiego i realizowała program rusyfikacji – mówi Gustaw Jakimiuk dyrektor Szkoły Podstawowej im. 1000–lecia Państwa Polskiego.
Później na terenie obecnego powiatu zaczęła funkcjonować Polska Macierz Szkolna. – W ten sposób odradzało sie szkolnictwo polskie. Rok 1918, czyli odzyskanie niepodległości, uznajemy za symboliczną datę ukształtowania naszej placówki –dodaje dyrektor.
Na początku szkoła mieściła się w drewnianym budynku, a w 1964 roku rozpoczęto budowę nowej siedziby, która stoi tutaj do dzisiaj. Mieszkańcy w czynie społecznym przygotowali plac, zwozili materiały budowlane, żwir, zrobili wykopy pod fundamenty, wykonywali wszelkie prace pomocnicze. Koszty pokryte zostały ze Społecznego Funduszu Budowy Szkół, a w szczególności z dobrowolnych składek mieszkańców.
1 września 1966 roku szkoła zyskała nazwę 1000 – lecia Państwa Polskiego.– Obecnie możemy pochwalić się bardzo dobrą infrastrukturą, mamy dużą halę sportową, boiska, plac zabaw. Teren jest monitorowany – wymienia Jakimiuk, który dyrektorem jest od 8 lat. – A od września nasze przedszkole będzie pracować do godz. 16:30 – dodaje. Wójt Wiesław Panasiuk przyznaje że to jedna z najstarszych szkół w gminie.
– Przechodziła różne koleje losu, ale nieprzerwanie od 100 lat naucza. Zmieniła się nie do poznania, dzisiaj jest nowoczesna, powstał tu piękny kompleks. Nie mamy czego się wstydzić– podkreśla Panasiuk.– Klasy nie są przepełnione, kadra jest odpowiednio wykształcona. Nasze szkoły mają już swoją renomę i nie mamy tego problemu, że uczniowie uciekają nam do miasta – zaznacza wójt. Na przestrzeni ostatnich 20 lat gmina nie zlikwidowała żadnej szkoły. – A wręcz przeciwnie, mamy na przykład zamiar rozbudować szkołę w Grabanowie – przyznaje Wiesław Panasiuk, podkreślając że gmina nie żałuje pieniędzy na edukację młodego pokolenia. – W ostatnim roku, oprócz subwencji oświatowej z ministerstwa, do oświaty z budżetu gminy dołożyliśmy 4 mln zł.
Przypomnijmy że od września ruszy też gminne przedszkole w Rakowiskach.
Na sobotnie uroczystości z okazji 100–lecia placówki przybyli nauczyciele, uczniowie, absolwenci, a także mieszkańcy okolicznych miejscowości. W szkole odsłonięto tablicę pamiątkową. – Należę do harcerstwa. Zbiórki i wyjazdy na obozy są najfajniejsze– przyznaje Karol Petruk uczeń szóstej klasy. – Przeprowadziłem się tutaj z Białej Podlaskiej, nawet bardziej mi się podoba w tej szkole niż w mieście – dodaje Karol.
Na miejscu można też było oglądać stare fotografie i archiwalne dokumenty. – Mam dobre wspomnienia, do których wracam z sentymentem. Pamiętam tylko dobre rzeczy, teraz moje dzieci tutaj się uczą – zaznacza Patrycja Gromadzka, absolwentka. – Szkoła uczyła wychowania, był też nacisk na naukę. Mieliśmy dobre kontakty z nauczycielami, o wszystkim można było z nimi porozmawiać – dodaje pani Patrycja.
Niemniej jednak, władze gminy przyznają że niż demograficzny jest nieubłagany i co roku gmina odnotowuje ok. 30 uczniów mniej w gminnych szkołach.
Ciekawostki z historii szkoły
*W 1887 roku budynek szkoły był drewniany, podzielony na salę lekcyjną i pokój z kuchnią i spiżarnią dla nauczyciela. Budżet szkoły wynosił 422 rubli i pochodził od rządu carskiego. Ludność przeciwstawiała się uciskowi carskiemu i rusyfikacji. Większość gospodarzy nie posyłała swoich dzieci do szkoły, tylko organizowała tajne nauczanie w języku polskim.
*Od 1 września 1919 roku szkolnictwo objęły władze polskie i nauka trwała nieprzerwanie do momentu wybuchu II wojny światowej. Nauczane przedmioty to: religia, język polski, rachunki z geometrią, przyroda, geografia, historia, rysunki, roboty, śpiew, gry i gimnastyka.
*W 1938 roku w Sworach istniała szkoła powszechna II stopnia, do której uczęszczało 251 dzieci. Na terenie gminy było 6 szkół I stopnia w Makarówce, Cełujkach, Kownatach, Krośnie, Krzymowskich, Worońcu
* W 1964 roku rozpoczęto budowę nowej siedziby szkoły w Sworach. Mieszkańcy w tzw. czynach społecznych przygotowali plac, zwozili materiały budowlane, żwir, zrobili wykopy pod fundamenty, wykonywali wszelkie prace pomocnicze.
* Istotnym elementem wychowawczym lat osiemdziesiątych było wychowywanie poprzez różnorakie prace społeczne. Jesienią grupy uczniów brały udział w pracach polowych przy burakach cukrowych czy ziemniakach. Okres wiosenny to prace przy sadzeniu drzewek. Wszystkie te formy pracy były nagradzane pieniężnie, uczniowie wypracowywali fundusze na dofinansowanie do wycieczki, biletów na spektakl filmowy lub teatralny.
* 1 stycznia 1996 roku organem prowadzącym szkoły podstawowe zostały gminy.
* Od roku 2000 dzięki zaangażowaniu organu prowadzącego i sponsorów m.in. odnowiono budynek szkolny, wybudowano parking szkolny.