Bronowice i Kośminek na starych zdjęciach z ubiegłego wieku

Dzielnica Bronowice, zlokalizowana na terenie pomiędzy ul. Fabryczną i jej przedłużeniem w postaci ul. Droga Męczenników Majdanka, Bystrzycą i ulicami Łęczyńską i Hutniczą i linią kolejową Lublin - Chełm, stanowi najstarszą dzielnicę przemysłowo-mieszkalną Lublina.

W 1826 r. wytyczono „trakt uścigłuski”, który w pierwszym odcinku od mostu na Bystrzycy do Kośminka przyjął nazwę ulicy Fabrycznej. W klinie pomiędzy ul. Fabryczną, a rzeką Czerniejówką mieścił się ośrodek folwarku Bronowice, który w II poł. XIX w. należał do rodziny Sachsów.

Po przeciwnej stronie ul. Fabrycznej rozpościerał się plac, pozyskany przez miasto od rodziny Chróścieleckich, gdzie w 1875 r. powstał ogród jordanowski, zwany parkiem bronowickim. Osią urbanistyczną Bronowic była i jest ulica Łęczyńska wraz z równoległą linią kolejową.

Przy ulicy Łęczyńskiej znajdowały się zakłady wapienno-cementowe, fabryka Eternitu rodziny Rylskich i najstarsza cementownia – w latach późniejszych Lubelska Fabryka Wag. Po prawej stronie ul. Łęczyńskiej położone były: Rządowa Rektyfikacja, później Fabryka Wódek Polskiego Zrzeszenia Spirytusowego, Magazyny Zbożowe potem Centrala Nasienna – ul. Łęczyńska 7-9.

Na wschód od linii kolejowej przy ul. Wrońskiej mieścił się zakład kotlarsko-mechaniczny i fabryka samolotów E. Plage i T. Laśkiewicz. Po drugiej stronie ul. Wrońskiej znajdowało się „pole lotnicze” sięgające do ul. Krańcowej. Tereny między Majdanem Tatarskim i szosą zamojską do lat 50. XX w. pozostały niezabudowane, dopiero w latach 1950-54 wzniesiono tu dzielnicę mieszkaniową. 

Z części gruntów wsi Bronowice po poł. XIX w. utworzono osadę przemysłową „Kośminek”. W 1861 r. przemysłowiec Michał Kośmiński wybudował pierwszy w Lublinie młyn parowy przy ul. Garbarskiej 3 i od jego nazwiska nazwano tę część dzielnicy Bronowice. Osada zwana młyńską rozrastała się wzdłuż ul. Garbarskiej, gdzie naprzeciw młyna trochę później założona została garbarnia Luchta, stąd nazwa ulicy. W pobliżu powstały zakłady odlewnictwa żelaznego – stąd nazwa ul. Żelaznej, a przy ul. Długiej fabryka knotów i w końcu XIX w. koszary podoficerów piechoty carskiej. Ul. Długa stanowiła główną ulicę historycznego Kośminka.  

Źródło: „Studium naukowo-historycznego Lublin – Przedmieścia” z lat 1971-1972, z części dotyczącej dzielnicy Kośminek opracowanej przez Stanisława Michalczuka i Jadwigę Teodorowicz – Czerepińską. Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków