Kochała Zamość ponad wszystko. Chcą tablicy dla wybitnej badaczki historii miasta

Temat wypłynął na ostatniej sesji (28 października), gdy Agnieszka Jaczyńska, radna klubu Koalicji Obywatelskiej odczytała wniosek, jaki skierowała do prezydenta Zamościa. Poprosiły ją o to, jeszcze gdy była przewodniczącą Rady Miasta Zamość, dwie zamościanki Maria Fornal i Ewa Dąbską. To one przy wsparciu wielu, już ponad 1100 osób, które podpisały się pod pomysłem, wyszły z inicjatywą, by upamiętnić Bogumiłę Janinę Sawę. Tablica jej poświęcona miałaby zawisnąć na ścianie staromiejskiej kamienicy przy Rynku Wielkim 5a.

Dlaczego akurat tutaj? Bo to na tym budynku, przy wsparciu finansowym Bogumiły Sawy, odtworzono przed laty attyki.

Żyła w Zamościu, żyła Zamościem

We wniosku podkreślono jednak również inne, wyjątkowo cenne dla miasta działania tej badaczki historii Zamość. Przypomniano m.in., że Bogumiła Sawa, z wykształcenia historyczka , a z zamiłowania regionalistka, przewodniczka i miłośniczka miasta poświęciła mu całe swoje zawodowe życie.

„Ufundowała projekt rekonstrukcji attyki na ordynackiej „Kamienicy Skarbowej” oraz studium architektoniczno-przestrzenne „Studnia na Rynku Wielkim. Ofiarowała własne fundusze na budowę pomnika Jana Zamoyskiego (było to 150 tys. zł – red.) i na pozyskiwanie archiwaliów, dotyczących Zamościa, min. z Krakowa, Warszawy, Lublina, Radomia oraz Wiednia, Moskwy, Sankt Petersburga i Berlina” - czytamy we wniosku.

Sawa, prowadząc swoją badawczą działalność za własne pieniądze zgromadziła unikatowy zbiór dokumentów archiwalnych, które nieodpłatnie udostępniała konserwatorom zabytków. Byłą też autorką dokumentacji fotograficznej miasta od lat 60. XX w. po czasy współczesne. A tuż przed śmiercią 27 maja 2020 roku w testamencie wszystkie swoje dobra przeniosła na cele ochrony i promocji dziedzictwa narodowego miasta Zamościa. W sposób szczególny zależało jej na rekonstrukcję barokowej studni na Rynku Wielkim. I włodarzy oraz mieszkańców miasta uczyniła spadkobiercami spełnienia tego jej marzenia.

Ruch należy do miasta

We wniosku podkreślono również, że już w 2004 r. prof. dr hab. Jerzy Kowalczyk, w opinii o projekcie koncepcyjnym rekonstrukcji attyki kamienicy w Rynku Wielkim 5a, napisał: „Na elewacji bocznej kamienicy należy umieścić na parterze napis upamiętniający nazwisko fundatorki attyki dr Bogumiły Sawy”.

Czy do realizacji tego wniosku dojdzie? Ile to może kosztować? Na razie nie wiadomo, ale pewne działania w tym kierunku już podjęto.

– Rozmawiałam przed sesją z panem dyrektorem Marcinem Nowakiem. Wspomniał, że wystosowano już do zaprzyjaźnionego kamieniarza zapytanie o koszt wykonania takiej tablicy – mówi nam Agnieszka Jaczyńska. Dodaje, że nalegała jednak, zresztą zgodnie z wolą inicjatorów upamiętnienia pani Bogumiły Janiny Sawy, by wykonanie tablicy zlecić panu Bartłomiejowi Sęczawie. To artysta, który jest autorem m.in. wielu pamiątkowych tablic, ale też figurek postaci z wierszy Bolesława Leśmiana znajdujących się w obrębie zespołu staromiejskiego. – Chodzi o to, aby zachować spójną stylistykę dla wszystkich tego rodzaju obiektów – wyjaśnia Jaczyńska. Dodaje, że spotkanie w tej sprawie ma się odbyć w najbliższych dniach. To o tyle ważne, że wkróce będzie już konstruowany projekt przyszłorocznego budżetu Zamościa.

Inicjatorzy pomysłu chcieliby, aby odsłonięcie tablicy nastąpiło 27 maja 2025, w piątą rocznicę śmierci Bogumiły Janiny Sawy.

Bogumiła Janina Sawa urodziła się w 1940 roku w Kamionce, ale niemal całe życie była związana z Zamościem, w którym zamieszkała w 1951 roku. Tu ukończyła liceum. Później studiowała na lubelskim UMCS, a także Uniwersytecie Warszawskim. Przemianom Zamościa w latach 1772-1866 poświęciła swoją pracę doktorską.

Pracowała jako bibliotekarka, nauczycielka historii i języka francuskiego w I LO im. Jana Zamoyskiego w Zamościu. Z czasem poświęciła się działalności wydawniczej publikując mnóstwo książek dotyczących historii Zamościa.

Za swoją działalność była wielokrotnie wyróżniana i nagradzana. W 2006 r. została odznaczona Statuetką „Sponsor Kultury Zamościa” oraz Medalem „Jan Zamoyski - mecenas nauk”. W 2011 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wyróżniło ją złotą odznaką „Za opiekę nad zabytkami”. W 2017 r. została uhonorowana medalem „Zasłużony dla Zamościa”.