Przeglądarka, z której korzystasz jest przestarzała.

Starsze przeglądarki internetowe takie jak Internet Explorer 6, 7 i 8 posiadają udokumentowane luki bezpieczeństwa, ograniczoną funkcjonalność oraz nie są zgodne z najnowszymi standardami.

Prosimy o zainstalowanie nowszej przeglądarki, która pozwoli Ci skorzystać z pełni możliwości oferowanych przez nasz portal, jak również znacznie ułatwi Ci przeglądanie internetu w przyszłości :)

Pobierz nowszą przeglądarkę:

Chełm

27 października 2024 r.
18:08

Lubelskie regionalizmy? Te słowa nie są znane wszystkim Polakom

Muzeum Wsi Lubelskiej
Muzeum Wsi Lubelskiej (fot. PeeM/archiwum)

W internecie prowadzone są ankiety dotyczące różnych regionalizmów, w tym tych występujących głównie na Lubelszczyźnie. Jakie słowa występują głównie na wschodzie? Chodzi m.in. o stryja, trot, miednicę, a nawet starszych na weselu. To wbrew pozorom słowa znane mniejszości.

AdBlock
Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Kliknij tutaj, aby zaakceptować

Badania ankietowe w tym roku na grupie ponad 12 tysięcy internautów wykonał właściciel strony "Świetlan Maps", która zajmuje się badaniem regionalizmów oraz mikroregionalizmów. Te pierwsze oznaczają słowa lub zwyczaje znane na obszarze mniejszym, niż cały kraj. Te drugie dotyczą tego samego, ale jeszcze węższym terytorium. Okazuje się, że takim mikroregionalizmem jest właśnie wspomniana wyżej "sara". I nie chodzi tutaj o imię, ale o pieniądze.

Według badania, takiego znaczenia wymienionego słowa nie znał w zasadzie nikt poza mieszkańcami Lublina i okolic, Świdnika oraz Łęcznej. Ponadto, jak wynika z opisu, odsetek osób znających lub posługujących się na co dzień tym mikroregionalizmem spada. Etymologia sary niestety nie została wyjaśniona. Skąd się to wzięło - nie wiadomo.

Z innych słów znanych głównie na Lubelszczyźnie i to nie całej można wymienić również "nyje" oznaczające to samo, co boli. Tego rodzaju określenie również stosowane jest najczęściej w okolicach Świdnika i Łęcznej, ale rozumiane także na ziemi chełmskiej, włodawskiej i bialskiej.

Z regionalizmów o szerszym zasięgu warto wspomnieć o miednicy. To wydawałoby się powszechnie rozumiane słowo, jak się okazuje wcale takie nie jest. Według wyników ankiety miednicy w ogóle nie znają w Wielkopolsce, czy na Pomorzu, a jej rozumienie jako słowa oznaczającego dużą miskę na wodę ogranicza się głównie to terenu historycznej Małopolski, w tym dzisiejszej Lubelszczyzny.
Jeszcze mniejszy zasięg występowania ma słow trot - w znaczeniu trocin. Trociny trotem nazywają glównie mieszkańcy powiatu lubartowskiego i parczewskiego, znane jest również w okolicach Radzynia Podlaskiego. Ale co ciekawe także w Limanowej i Myślenicach, a więc w Małopolsce oraz w okolicach Przemyśla. Pozostała część kraju o żadnym trocie nigdy nie słyszała.

Z kolei słowo "saganek" w znaczeniu małego garnka (w świętokrzyskim powiedzieliby garczka) dzieli Lubelszczyznę na północną i południową. Ta pierwsza słowo słyszała, ale raczej się nim nie posługuje, nie licząc powiatu radzyńskiego i parczewskiego. Ta druga saganka nie zna w ogóle (podobnie jak większość Polaków).

Różnice regionalne widać nie tylko w poszczególnych słowach, ich rozumieniu i używaniu, ale także w zwyczajach i gastronomii. Przykładowo, inne badanie na Świetlan Maps dotyczyło podawania flaków jako alternatywy do rosołu na weselu. Jak się okazuje o czymś takim nigdy nie słyszala większość Polaków, nie licząc całego Mazowsza, Podlasia i północno-zachodniej części Lubelszczyzny (głównie powiat łukowski, radzyński i rycki).

Podobnie zaskakujący może być fakt, że nazywanie świadka i świadkowej na ślubie - starszym i starszą to regionalizm znany bardzo powszechnie, ale za to na dość ograniczonym obszarze - Lubelszczyzna, Świętokrzyskie, południowe Mazowsze i Podlaskie. Reszta Polski takiego określenia po prostu nie zna.

Okazuje się również, że typowo lubelskim słowem jest stryj, czyli brat ojca. Poza Lubelszczyzną, północną-wschodnim Mazowszem i zachodnim Podlasiem oraz zachodnim krańcem Dolnego Śląska, słowo to występuje bardzo rzadko. W Wielkopolsce, czy na Kujawach prawdopodobnie nie jest znane w ogóle.

Na Lubelszczyźnie, ale nie całej i nie tylko tu występuje również słowo "aby" ale mówione w nieco innym znaczeniu - zamiast słowa "tylko". Ten regionalizm stosowany jest najczęściej na Powiślu, w takich powiatach jak puławski, opolski i kraśniki, ale także w okolicach Zwolenia i Lipska. Słowo znane jest rówież w okolicach Mławy oraz w południowej Wielkopolsce.

Występowanie słowa stryj w Polsce na podstawie wypełnionej w tym roku ankiety przez ponad 13 tys. respondentów z całym kraju

Obszar występowania słowa stryj w znaczeniu brata ojca (fot. Świetlan Maps/FB)
e-Wydanie

Pozostałe informacje

Majówka tuż-tuż. Poznaj nieoczywiste miejsca w województwie lubelskim

Majówka tuż-tuż. Poznaj nieoczywiste miejsca w województwie lubelskim

Majówka zbliża się wielkimi krokami. Biorąc zaledwie trzy dni urlopu zyskujemy aż 9 dni odpoczynku. Co przez ten czas można robić w województwie lubelskim? Podpowiadamy nieoczywiste, ale bardzo ciekawe miejsca turystyczne na Lubelszczyźnie.

Bazylika św. Piotra w Watykanie. Trumna z ciałem papieża i długa kolejka wiernych

Watykan przygotowuje się do pogrzebu papieża Franciszka

Plac Świętego Piotra został zamknięty w piątek około godz. 17 w ramach przygotowań do sobotniego pogrzebu papieża Franciszka. W bazylice wierni nadal oddają hołd przed trumną papieża.

Miał być remont ulicy Bazylianówka. Może być za drogo

Miał być remont ulicy Bazylianówka. Może być za drogo

W ramach XI edycji Budżetu Obywatelskiego mieszkańcy lubelskiej dzielnicy Ponikwoda zdecydowali, że nadszedł czas wyremontować ulicę Bazylianówka. Dzisiaj miasto poznało oferty. Okazuje się, że 400 tys. zł może nie wystarczyć.

Okradali drogerie w całym kraju. Namierzyli ich w Poniatowej

Okradali drogerie w całym kraju. Namierzyli ich w Poniatowej

W krótkim czasie trzej mężczyźni dorobili się na kradzieżach blisko 140 tys. zł. Ich łupem padły również towary z terenu naszego województwa.

Wisła Puławy jedzie do Bytomia. Każdy punkt będzie niezwykle cenny

Wisła Puławy jedzie do Bytomia. Każdy punkt będzie niezwykle cenny

Przed świętami Wielkanocnymi Wisła Puławy pokonała na swoim stadionie Skrę Częstochowa i wciąż plasuje się tuż nad strefą spadkową. W sobotę podopiecznych trenera Macieja Tokarczyka czeka bardzo ciężkie spotkanie. Duma Powiśla zagra w Bytomiu z tamtejszą Polonią

Bezpłatny powrót z obchodów Tysiąclecia Korony Polskiej pociągami PKP Intercity

Bezpłatny powrót z obchodów Tysiąclecia Korony Polskiej pociągami PKP Intercity

Już w najbliższą niedzielę, 27 kwietnia, Warszawa będzie gospodarzem centralnych obchodów „Tysiąclecia Korony Polskiej”. Z tej okazji PKP Intercity przygotowało dla uczestników wyjątkową promocję – bezpłatny powrót do domu pociągami przewoźnika.

Jedną z chełmskich szkół, która przejdzie termomodernizację jest I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Czarnieckiego w Chełmie

Kolejne miliony na termomodernizację szkół i przedszkoli w Chełmie

Miasto Chełm kontynuuje ambitny plan poprawy efektywności energetycznej swoich placówek oświatowych. Aż 53,5 mln złotych trafi do miasta na termomodernizację dziewięciu kolejnych szkół i przedszkoli. To kolejny krok w realizacji programu, który zmienia nie tylko wygląd budynków, ale i komfort nauki najmłodszych mieszkańców.

Napadli i zrabowali pół miliona złotych. Grozi im 15 lat więzienia

Napadli i zrabowali pół miliona złotych. Grozi im 15 lat więzienia

39-latek planował napad już pół roku wcześniej, a we wszystkim pomogła mu żona. Po całym zdarzeniu małżeństwo uciekło z Polski. Długo jednak nie cieszyli się wolnością ani skradzionymi pieniędzmi.

Seszele – 4 pomysły na idealne wakacje
film

Seszele – 4 pomysły na idealne wakacje

Ciężko wyobrazić sobie bardziej rajski kierunek ekskluzywnej podróży niż gorące, tropikalne Seszele. Ten kraj wyspiarski z roku na rok zyskuje coraz większą rzeszę fanów wśród turystów z Polski, a jednocześnie pozostaje egzotyczny i trudno dostępny ze względu na swoje położenie na mapie.

Państwowa Straż Rybacka ma już 40 lat. Były medale i odznaczenia
ZDJĘCIA
galeria

Państwowa Straż Rybacka ma już 40 lat. Były medale i odznaczenia

W Lubelskim Urzędzie Wojewódzkim odbyły się uroczyste obchody 40-lecia Państwowej Straży Rybackiej w Lublinie. Jubileusz był okazją do podsumowania czterech dekad działalności formacji oraz uhonorowania jej funkcjonariuszy.

Jest areszt dla mężczyzny, który na hulajnodze potrącił 13-latkę

Jest areszt dla mężczyzny, który na hulajnodze potrącił 13-latkę

36-latek, który w minionym tygodniu potrącił nastolatkę, dzisiaj trafił do prokuratury. Usłyszał zarzuty spowodowania wypadku i ucieczki z miejsca zdarzenia, za co może mu grozić do 4,5 roku więzienia.

Duże ilości marihuany przechowywał w domu

Duże ilości marihuany przechowywał w domu

Ponad 3 kg marihuany znaleźli łukowscy policjanci w domu 38-letniego mieszkańca powiatu radzyńskiego. Mężczyzna zarzekał się, że z narkotykami nie ma nic wspólnego.

Dajcie rowerom drugie życie. III Lubelski Rowerowy Pchli Targ
26 kwietnia 2025, 12:00

Dajcie rowerom drugie życie. III Lubelski Rowerowy Pchli Targ

Jeśli zalegają Wam niepotrzebne już części, czy też akcesoria rowerowe albo rowerowe ciuchy lub nieużywane już rowery, a nie macie czasu by wystawiać je na aukcjach, to przyjdźcie w sobotę na III Lubelski Rowerowy Pchli Targ.

Górniczki spróbują w sobotę zatrzymać lidera tabeli

Lider przyjeżdża do Łęcznej, Górnik zmierzy się z GKS Katowice

W sobotę o godz. 11 GKS Górnik Łęczna podejmie GKS Katowice, czyli lidera tabeli. Co ciekawe, przyjezdne w tym sezonie wygrały... wszystkie 18 spotkań ligowych.

Koszykarze będą jeździć komunikacją miejską. I rozdawać niespodzianki

Koszykarze będą jeździć komunikacją miejską. I rozdawać niespodzianki

Fani koszykówki w poniedziałek powinni przesiąść się na komunikację miejską. Lubelskimi autobusami będą jeździć zawodnicy PGE Startu Lublin i będą rozdawać bilety na najbliższy mecz i inne niespodzianki.

ALARM24

Masz dla nas temat? Daj nam znać pod numerem:
Alarm24 telefon 691 770 010

Wyślij wiadomość, zdjęcie lub zadzwoń.

kliknij i poinformuj nas!

Najczęściej czytane

Dzisiaj · Tydzień · Wideo · Premium

Ogłoszenia

Najnowsze · Promowane
Budownictwo -> Materiały -> Sprzedam

rurakom

ZAMOŚĆ

139,00 zł

Budownictwo -> Materiały -> Sprzedam

kształtki

ZAMOŚĆ

9,00 zł

Budownictwo -> Materiały -> Sprzedam

rurakom

ZAMOŚĆ

175,00 zł

Budownictwo -> Materiały -> Sprzedam

kolkom

ZAMOŚĆ

117,00 zł

Budownictwo -> Materiały -> Sprzedam

kolkom

ZAMOŚĆ

73,00 zł

Komunikaty