Znaczenie parafii polegało w tym czasie przede wszystkim na tym, że przy rzadkiej sieci ośrodków miejskich oraz w obliczu izolacji dworów szlacheckich, to właśnie one stawały się miejscami tworzenia i propagowania kultury. Organizacja parafialna w dużym stopniu wpływała na kształtowanie światopoglądu, formowanie języka, zapoznawanie z osiągnięciami w nauce czy kulturze (na przykład przez propagowanie związanych z religią form rzeźby, malarstwa, architektury), a także na zachowanie wielu zabytków kultury narodowej (konserwacja kościołów, ich wnętrz i wyposażenia, przechowywanie ksiąg itp.). Miejscem przekazu powyższych wartości był kościół i szkoła parafialna. Ta ostatnia znajdowała się w zasadzie w każdej parafii. W pobliżu Puław wyżej zorganizowane szkoły parafialne istniały w Krakowie (od 1453), Kazimierzu (od 1454), Wąwolnicy (od 1461) i Bochotnicy (od 1489).
Parafie katolickie w dekanacie kazimierskim w 1675 r.
Rozwój osadnictwa, w tym powstanie nowych osiedli wiejskich i miejskich, spowodował rozwój organizacji kościelnej. Szczególnie pierwsza połowa XV wieku przyniosła przełom w tym zakresie. Powstała duża liczba nowych parafii w archidiakonacie lubelskim, w tym większość na gruntach wielkiej własności szlacheckiej, a tylko pojedyncze o patronacie biskupim lub klasztornym.
