Przeglądarka, z której korzystasz jest przestarzała.

Starsze przeglądarki internetowe takie jak Internet Explorer 6, 7 i 8 posiadają udokumentowane luki bezpieczeństwa, ograniczoną funkcjonalność oraz nie są zgodne z najnowszymi standardami.

Prosimy o zainstalowanie nowszej przeglądarki, która pozwoli Ci skorzystać z pełni możliwości oferowanych przez nasz portal, jak również znacznie ułatwi Ci przeglądanie internetu w przyszłości :)

Pobierz nowszą przeglądarkę:

Lubartów

21 września 2024 r.
8:00

Zachwycający urok arystokracji. Muzeum w Kozłówce ma już 80 lat

Muzeum Zamoyskich w urokliwej Kozłówce obchodzi swój jubileusz 80-lecia. Co się w tym czasie wydarzyło? Jakie są plany na przyszłość?

AdBlock
Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Kliknij tutaj, aby zaakceptować

Kozłówka to mała wieś w powiecie lubartowskim, znana przede wszystkim z wybudowanej rezydencji rodziny arystokratycznej. Obecnie mieści się tu muzeum wraz z ogrodami, gdzie możemy poznać historię tego jednego z najpiękniejszych zespołów pałacowo-parkowych w Polsce. W murach pałacu skrywa się ponad 20 tys. eksponatów, które wspominają dawne czasy, a dodatkowo cieszą oczy zwiedzających.

Od pałacu arystokratycznego po muzeum historii

Pierwsze wzmianki o istnieniu zespołu pałacowo-parkowego pochodzą już z pierwszej połowy XVIII wieku. W 1799 roku pałac wraz ze wszystkimi dobrami i terenami wokół trafił do rodziny Zamoyskich. I tak pozostawało to do 1944 roku, czyli czasu, gdy powstało muzeum. Jednak historia tego miejsca jest bardziej zróżnicowana. W okresie II wojny światowej w murach pałacu i przyległych budynków stacjonowały oddziały wojsk niemieckich, polskich oraz sowieckich.

W 1944 roku majątkiem zarządzała Jadwiga Zamoyska.  – Niemal od początku wojny zabezpieczała rodzinne zbiory, m.in. deponując obrazy, meble, zegary czy inne wartościowe przedmioty w kilku miejscach w Warszawie. Znaczna ich część znalazła się w pałacu Brzozowskich przy ulicy Brackiej 20. Wydawało się, że tam będą mogły bezpiecznie przeczekać przemieszczający się na zachód front. Niestety, znaczna ich część przepadła w czasie powstania warszawskiego, w którym brali też udział Jadwiga Zamoyska i jej najstarszy syn Adam. Mąż Jadwigi, Aleksander Leszek, do 1945 roku więziony był w obozach koncentracyjnych Auschwitz i Dachau. Po wojnie rodzina Zamoyskich wyemigrowała do Kanady – mówi Katarzyna Kot z Działu Zbiorów Sztuki Współczesnej Muzeum Zamoyskich w Kozłówce.

Jednak Jadwiga Zamoyska nie pozwoliła, by pałac pozostał bez opieki. Jeszcze przed swoim wyjazdem za granicę zatrudniła Anielę Zaleską, by opiekowała się opuszczonym kozłowieckim domem.

– Od lipca 1944 roku teren ten stał się miejscem operacji różnorodnych jednostek wojskowych. Najpierw w „zabudowaniach hr. Zamoyskich” ulokował się batalion por. Michała Fijałka (ps. „Gzyms”) z 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Żołnierze tej jednostki zostali w krótkim czasie podstępnie rozbrojeni i internowani przez wkraczającą Armię Czerwoną. Wolność, którą ta ostatnia miała nieść na swych bagnetach, bardzo szybko okazała się ułudą, a zamiast niej pojawił się sowiecki terror i bezkompromisowe wprowadzanie władzy komunistycznej – wspomina Katarzyna Kot.

Od tamtej pory Kozłówka znajdowała się w rękach żołnierzy i zwolenników nowych porządków. Ale to nie oznacza, że rezydencja popadła w ruinę. Dzięki zmysłowi taktycznemu i organizacyjnemu Anieli Zaleskiej to miejsce ominęły dramaty, które dotknęły inne rezydencje ziemiańskie.

– Zabiegała, by teren ten jak najszybciej i w jak największym stopniu stał się miejscem „użyteczności społecznej”, sprowadzając pod koniec wojny do majątku grupę otwockich sierot. Zadziałał być może także brak właścicieli, którzy nie „drażnili” nowej władzy swoją obecnością. Prawdziwym przełomem było jednak rozpoczęcie realizacji reformy rolnej, wprowadzonej dekretem PKWN z 6 września 1944 roku – dodaje Katarzyna Kot.

W dalszym czasie postanowiono w Kozłówce utworzyć Muzeum Narodowe. 4 listopada 1944 roku Resort Rolnictwa i Reform Rolnych PKWN przekazał „do użytkowania pałac w Kozłówce wraz z przyległymi oficynami i parkiem”, na podstawie kartki podpisanej przez mgra Bertolda (Edward Bertold ówczesny zastępca kierownika Resortu Rolnictwa i Reform Rolnych PKWN). 15 listopada istnienie placówki muzealnej było już faktem.

Pierwszym dyrektorem Muzeum Narodowego w Kozłówce został Kazimierz Biernacki. Na liście płac z tamtych lat figurowało zaledwie 9 pracowników, w tym Aniela Zaleska jako sekretarka. Wtedy rozpoczęto inwentaryzację zbiorów pałacowych. Do końca marca na listach znalazło się 251 obrazów i rycin, a także 3131 tomów w zasobach biblioteki.

W latach 40. i 50 XX wieku budynki oficyn przekazywane były na utworzenie domu dziecka oraz szkoły powszechnej. Właśnie takie działanie pozwoliło na zachowanie pałacu i jego wyposażenia przed rzeczywistością końca wojny, kiedy na plądrowanie i niszczenie domów ziemiańskich było nie tylko społeczne, ale i „państwowe” przyzwolenie.

– Do połowy lat 50. placówka muzealna w Kozłówce kilkukrotnie zmieniała swój charakter, nazwę i kierownictwo, by następnie na wiele lat stać się składnicą muzealną, swoistym zapleczem do działalności innych jednostek administracji państwowej, niekoniecznie kulturalnej – dodaje Katarzyna Kot.

Przez trudy do gwiazd

Przez lata działalności muzeum nie zapominało o historii miejsca.

– Przez lata pracy dostrzegam takie pozytywne zaskoczenie zmiennością instytucji. Przez wiele lat Kozłówka znana była z tego, że posiadała zespół pałacowo-parkowy, w ramach którego głównymi ekspozycjami były wnętrza pałacowe z kaplicą oraz galeria sztuki socrealizmu. I to był taki schemat. Dwie rzeczy teoretycznie oddzielne, ale łączące się w przestrzeni sztuki, historii i kultury – mówi Sławomir Grzechnik, główny inwentaryzator muzeum.

– W zeszłym roku zakończyliśmy długoletni projekt, po którym weszliśmy także w nową przestrzeń. Oczywiście pozostaliśmy przy ekspozycjach muzealnych, z zaznaczeniem, że kiedyś mieliśmy w ofercie trzy lub cztery, a teraz mamy ich dziewięć. Ale jedną z rzeczy, która robi na mnie wrażenie, jest fakt, że muzeum przyciąga licznych gości na różnego rodzaju nowe działania artystyczne.

W muzeum odbywają się koncerty, spektakle teatralne, różnorodne wystawy czasowe oraz plenery. Jak wskazują pracownicy oraz władze muzeum, to właśnie chyba takie wydarzenia składają się na sukces placówki, która pomimo, że znajduje się na lekkim uboczu województwa, jest popularna i cieszy się sporym zainteresowaniem. I to naprawdę sporym. Przez 80 lat działalności placówki odwiedziło ją 7,3 miliona turystów z kraju i całego świata.

Kozłówka oczami pracowników

Stare przysłowie mówi „Rób to co kochasz, a nie przepracujesz w swoim życiu ani jednego dnia”. Tak samo jest chyba z pracownikami Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, bo mówią, że dla nich praca to przyjemność i nawet podczas urlopu odwiedzają to miejsce. O tej dobrej energii mówią także młodzi stażem pracownicy. Skąd się to bierze, mogę się tylko domyślać.

Legendy głoszą, że każdy pałac ma swojego ducha. Jak twierdzą długoletni pracownicy muzeum, w Kozłówce, jeśli w ogóle takowy jest, to taki, który wprowadza pozytywną energię i pozwala naładować baterie wszystkim nowym i długoletnim pracownikom. Nawet ci, którzy już przeszli na emeryturę odwiedzają muzeum i ulubione miejsca – potwierdza Grażyna Antoniuk.

Jak twierdzą, pracują od lat, jednak ciągle nie wiedzą wszystkiego. Ale dzięki zwiedzającym także mogą odkryć coś nowego i czegoś się nauczyć.

– Nieustannie nas coś zaskakuje albo w historii miejsca, albo jakichś detalach, które wyłaniają się w czasie takich wizyt. Odwiedzają nas goście, którzy mają związki z rodziną Zamoyskich lub byłymi pracownikami muzeum. No i opowiadają nam jakieś ciekawostki, to nas nakręca i docieramy po nitce do kłębka i dowiadujemy się czegoś nowego – wskazuje Katarzyna Kot.

Karolina Wilkowicz, kierowniczka Działu Zbiorów Dawnych, zapytana o ulubiony eksponat wskazała na zespół srebrnych zabawek miniaturowych – prezent dla małego Zygmunta Krasińskiego od Króla Rzymu – syna Napoleona I. W czasie Powstania Warszawskiego z płonącego gmachu Biblioteki przy ul. Okólnik wyniosła je Izabella z Krasińskich Brzozowska. Zestaw trafił do kolekcji kozłowieckiej ze względu na bliskie związki rodzinne ostatniej właścicielki pałacu, Jadwigi z Brzozowskich. Srebrny zestaw można podziwiać na wystawie „1944. Meandry Historii” otwartej jeszcze do 1 grudnia 2024 r. Wstęp bezpłatny.

Kolejnych 80-ciu lat

Rok 2024 to rok jubileuszu Muzeum Zamoyskich w Kozłówce. W ramach obchodów dla zwiedzających dostępna jest wystawa „1944. Meandry Historii”, na której przedstawione są fotografie, archiwalia, pamiętniki, dzieła sztuki i literatury oraz osobiste pamiątki i fragmenty rodzinnych kolekcji ziemiańskich. To wiodący głos w opowieści o dynamice wydarzeń roku 1944. Wystawa jest czynna do 1 grudnia 2024 roku.

Kolejnym wydarzeniem organizowanym w ramach jubileuszu będzie ósma ogólnopolska konferencja naukowa, zatytułowana „Losy rodzin i siedzib ziemiańskich z perspektywy roku 1944”. To kontynuacja tradycji kozłowieckich spotkań organizowanych w ramach cyklu „Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie”, rozszerzanego niekiedy, wedle potrzeb badawczych, o inne regiony.

– W ciągu dwóch dni sesyjnych chcielibyśmy dotknąć aspektów artystycznych (architektura siedzib, wystrój i wyposażenie, prywatne kolekcje), historycznych, politycznych, dokumentacyjnych, obyczajowych, gospodarczych aż po socjologiczne. Nieuniknione będą także ujęcia martyrologiczne pojedynczych losów przedstawicieli warstwy ziemiańskiej – tej, którą represje miały wyeliminować ze struktury społecznej. Pozostawiamy także przestrzeń dla osobistych refleksji oraz rodzinnych opowieści i wspomnień – mówi dyrektor muzeum Andrzej Pruszkowski.

Konferencja odbędzie się w dniach 17-18 października. Udział w niej jest bezpłatny.

Co turyści mogą zobaczyć w muzeum?

Dla zwiedzających obecnie otwartych jest 9 ekspozycji i wystaw czasowych:

  • Wnętrza pałacowe

  • Kaplica

  • Ksiądz Stefan Wyszyński w Kozłówce 1940–1941

  • Powozownia

  • Rodzinny Album

  • Kozłówka na osi czasu

  • Lapidarium

  • Galeria Sztuki

  • Socrealizm. Galeria Sztuki

Przez 80 lat działalności muzeum zorganizowano około 60 różnorodnych wystaw czasowych, liczne pokazy i prezentacje w ekspozycjach muzealnych oraz wiele wystaw plenerowych. Organizowane są także 4 stałe konferencje.

Muzeum w liczbach

PAŁAC

  • powierzchnia użytkowa pałacu – 1947 m2

  • kubatura pałacu – 17 200 m3

  • ponad 900 m2 zabytkowych parkietów

  • 107 okien w pałacu

  • 33-stopniowe schody

  • 352 m czerwonego dywanu

  • 40 sal ekspozycyjnych

  • 15 kominków i ponad 40 zabytkowych pieców kaflowych

  • prawie 23 000 eksponatów, w tym:

  • 2243 obiektów porcelanowych i szklanych

  • 1648 obiektów malarstwa dawnego i rzeźby

  • 581 ram

  • 1433 eksponatów w inwentarzu złotnictwa i metali

  • 582 mebli i zegarów

  • 175 tkanin

  • 883 obiektów w inwentarzu Varia

  • 2090 fotografii zabytkowych

  • 7807 książek w zabytkowej bibliotece

  • około 5 000 kart archiwaliów

PARK

  • 19 ha terenu

  • 3 500 mb alejek parkowych

  • 107 355 m2 trawników do koszenia

  • 1150 krzewów różanych

  • 1058 m2 rabat kwiatowych

Muzeum doceniane i nagradzane

Za swoją działalność Muzeum uzyskało 30 różnych nagród i wyróżnień, krajowych i zagranicznych, m.in.:

  • dwa złote medale za zasługi w ochronie i pielęgnacji zabytkowych założeń ogrodowych przyznane przez Ministra Kultury i Sztuki (1987, 1999)

  • nagrody Ministra Kultury i Sztuki w konkursie na najciekawsze wydarzenie muzealne (1988, 1994, 1996 2001,)

  • Medal Europa Nostra 1997 za znakomite odnowienie unikatowego zespołu pałacowo-parkowego oraz zachowanie starej kolekcji malarstwa i mebli rodziny Zamoyskich przyznany przez Międzynarodową Komisję Ekspertów (1998)

  • nominacja do nagrody Europejskie Muzeum Roku (EMYA) przyznana przez Forum Muzeów Europejskich (1999)

  • Honorowy tytuł Ambasador Województwa Lubelskiego 2000 za promocję i budowanie korzystnego wizerunku regionu lubelskiego

  • Laur Konserwatorski za kompleksową realizację konserwatorską we wnętrzu kaplicy pałacowej,

  • Certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej na Turystyczny Produkt Roku 2004

  • Nagrody targów turystycznych (2009,

  • Certyfikat „Perła w Koronie Województwa Lubelskiego 2009

  • Perła Lubelszczyzny 2010

  • I miejsca w konkursie „National Geographic Traveller” na „7 nowych cudów Polski (2011)

  • 2019 – Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

  • 2020 – Złota Pinezka Google w kategorii atrakcje turystyczne

Kozłówka planem filmowym

Pałac Zamoyskich w Kozłówce cieszył się także dużym zainteresowaniem wśród filmowców. Elementy zespołu pałacowo-parkowego możemy podziwiać w produkcjach tj.:

  • 1970 – Lokis. Rękopis profesora Wittenbacha, reż. Janusz Majewski

  • 1972 – Poszukiwany, poszukiwana, reż. Stanisław Bareja

  • 1976 – Człowiek z marmuru, reż. Andrzej Wajda

  • 1986 – Pan Samochodzik i niesamowity dwór, reż. Janusz Kidawa

  • 1988 – serial Powrót Arsena Lupina, odcinek dziewiąty „Zapomniana melodia”, reż. Michel Boisrond

  • 2000 – Chopin. Pragnienie miłości, reż. Jerzy Antczak

  • 2004 – Aryjska para, reż. John Daly

  • 2015 – Shaandaar, reż. Vikas Bahl

  • 2024 – jeden z odcinków serialu „Matylda”, reż. Krzysztof Lang

e-Wydanie

Pozostałe informacje

Joanna Andruszak była bohaterką potyczki w Elblągu

PGE MKS FunFloor pokonał Energę Start Elbląg

Początek meczu w Elblągu zdecydowanie nie poszedł po myśli szczypiornistek PGE MKS FunFloor. Lublinianki przegrywały z Energą Startem aż 3:8. Do przerwy było jednak 13:13, a w drugiej połowie wszystko potoczyło się już zgodnie z planem i przyjezdne wygrały 33:25.

ChKS Chełm pokonał na wyjeździe KPS Siedlce 3:0 i awansował do finału PLS 1. Ligi

ChKS Chełm w finale PLS 1. Ligi, po zwycięstwie nad KPS Siedlce

W drugim meczu półfinałowym play-off ChKS Chełm pokonał KPS Siedlce 3:0 i awansował do finału PLS 1. Ligi

Majówka tuż-tuż. Poznaj nieoczywiste miejsca w województwie lubelskim

Majówka tuż-tuż. Poznaj nieoczywiste miejsca w województwie lubelskim

Majówka zbliża się wielkimi krokami. Biorąc zaledwie trzy dni urlopu zyskujemy aż 9 dni odpoczynku. Co przez ten czas można robić w województwie lubelskim? Podpowiadamy nieoczywiste, ale bardzo ciekawe miejsca turystyczne na Lubelszczyźnie.

Bazylika św. Piotra w Watykanie. Trumna z ciałem papieża i długa kolejka wiernych

Watykan przygotowuje się do pogrzebu papieża Franciszka

Plac Świętego Piotra został zamknięty w piątek około godz. 17 w ramach przygotowań do sobotniego pogrzebu papieża Franciszka. W bazylice wierni nadal oddają hołd przed trumną papieża.

Miał być remont ulicy Bazylianówka. Może być za drogo

Miał być remont ulicy Bazylianówka. Może być za drogo

W ramach XI edycji Budżetu Obywatelskiego mieszkańcy lubelskiej dzielnicy Ponikwoda zdecydowali, że nadszedł czas wyremontować ulicę Bazylianówka. Dzisiaj miasto poznało oferty. Okazuje się, że 400 tys. zł może nie wystarczyć.

Okradali drogerie w całym kraju. Namierzyli ich w Poniatowej

Okradali drogerie w całym kraju. Namierzyli ich w Poniatowej

W krótkim czasie trzej mężczyźni dorobili się na kradzieżach blisko 140 tys. zł. Ich łupem padły również towary z terenu naszego województwa.

Wisła Puławy jedzie do Bytomia. Każdy punkt będzie niezwykle cenny

Wisła Puławy jedzie do Bytomia. Każdy punkt będzie niezwykle cenny

Przed świętami Wielkanocnymi Wisła Puławy pokonała na swoim stadionie Skrę Częstochowa i wciąż plasuje się tuż nad strefą spadkową. W sobotę podopiecznych trenera Macieja Tokarczyka czeka bardzo ciężkie spotkanie. Duma Powiśla zagra w Bytomiu z tamtejszą Polonią

Bezpłatny powrót z obchodów Tysiąclecia Korony Polskiej pociągami PKP Intercity

Bezpłatny powrót z obchodów Tysiąclecia Korony Polskiej pociągami PKP Intercity

Już w najbliższą niedzielę, 27 kwietnia, Warszawa będzie gospodarzem centralnych obchodów „Tysiąclecia Korony Polskiej”. Z tej okazji PKP Intercity przygotowało dla uczestników wyjątkową promocję – bezpłatny powrót do domu pociągami przewoźnika.

Jedną z chełmskich szkół, która przejdzie termomodernizację jest I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Czarnieckiego w Chełmie

Kolejne miliony na termomodernizację szkół i przedszkoli w Chełmie

Miasto Chełm kontynuuje ambitny plan poprawy efektywności energetycznej swoich placówek oświatowych. Aż 53,5 mln złotych trafi do miasta na termomodernizację dziewięciu kolejnych szkół i przedszkoli. To kolejny krok w realizacji programu, który zmienia nie tylko wygląd budynków, ale i komfort nauki najmłodszych mieszkańców.

Napadli i zrabowali pół miliona złotych. Grozi im 15 lat więzienia

Napadli i zrabowali pół miliona złotych. Grozi im 15 lat więzienia

39-latek planował napad już pół roku wcześniej, a we wszystkim pomogła mu żona. Po całym zdarzeniu małżeństwo uciekło z Polski. Długo jednak nie cieszyli się wolnością ani skradzionymi pieniędzmi.

Seszele – 4 pomysły na idealne wakacje
film

Seszele – 4 pomysły na idealne wakacje

Ciężko wyobrazić sobie bardziej rajski kierunek ekskluzywnej podróży niż gorące, tropikalne Seszele. Ten kraj wyspiarski z roku na rok zyskuje coraz większą rzeszę fanów wśród turystów z Polski, a jednocześnie pozostaje egzotyczny i trudno dostępny ze względu na swoje położenie na mapie.

Państwowa Straż Rybacka ma już 40 lat. Były medale i odznaczenia
ZDJĘCIA
galeria

Państwowa Straż Rybacka ma już 40 lat. Były medale i odznaczenia

W Lubelskim Urzędzie Wojewódzkim odbyły się uroczyste obchody 40-lecia Państwowej Straży Rybackiej w Lublinie. Jubileusz był okazją do podsumowania czterech dekad działalności formacji oraz uhonorowania jej funkcjonariuszy.

Jest areszt dla mężczyzny, który na hulajnodze potrącił 13-latkę

Jest areszt dla mężczyzny, który na hulajnodze potrącił 13-latkę

36-latek, który w minionym tygodniu potrącił nastolatkę, dzisiaj trafił do prokuratury. Usłyszał zarzuty spowodowania wypadku i ucieczki z miejsca zdarzenia, za co może mu grozić do 4,5 roku więzienia.

Duże ilości marihuany przechowywał w domu

Duże ilości marihuany przechowywał w domu

Ponad 3 kg marihuany znaleźli łukowscy policjanci w domu 38-letniego mieszkańca powiatu radzyńskiego. Mężczyzna zarzekał się, że z narkotykami nie ma nic wspólnego.

Dajcie rowerom drugie życie. III Lubelski Rowerowy Pchli Targ
26 kwietnia 2025, 12:00

Dajcie rowerom drugie życie. III Lubelski Rowerowy Pchli Targ

Jeśli zalegają Wam niepotrzebne już części, czy też akcesoria rowerowe albo rowerowe ciuchy lub nieużywane już rowery, a nie macie czasu by wystawiać je na aukcjach, to przyjdźcie w sobotę na III Lubelski Rowerowy Pchli Targ.

ALARM24

Masz dla nas temat? Daj nam znać pod numerem:
Alarm24 telefon 691 770 010

Wyślij wiadomość, zdjęcie lub zadzwoń.

kliknij i poinformuj nas!

Najczęściej czytane

Dzisiaj · Tydzień · Wideo · Premium