Pomnik Lecha Kaczyńskiego czeka na odsłonięcie. To już jutro

Po raz pierwszy pomysł upamiętnienia w Lublinie byłego prezydenta, który był jedną z 96 ofiar katastrofy pod Smoleńskiem, pojawił się w 2018 roku.

Powrócił dopiero po czterech latach, ale wówczas sprawy potoczyły się szybko. Pod koniec 2022 roku Rada Miasta wyraziła zgodę na postawienie monumentu na pl. Teatralnym przed Centrum Spotkania Kultur. Nieco ponad pół roku później rozpoczęła się budowa pomnika Lecha Kaczyńskiego.

Pomnik w budowie

Prace budowlane również przebiegają szybko. Nieoficjalnie mówi się, że do odsłonięcia pomnika może dojść 18 czerwca, w dniu urodzin Lecha i Jarosława Kaczyńskich. Im bliżej tego terminu, wokół tematu robi się jednak coraz ciszej. Ostatecznie, w lipcu gotowa jest wyłożona kamiennymi płytami ściana o długości 11 m i wysokości i od 2,9 do 4,1 metra długości.

To na jej tle ma stanąć wysoka na 291 cm, odlana z brązu rzeźba przedstawiająca Lecha Kaczyńskiego. Jej autorami są lubelscy artyści: Maria Marek-Prus i Piotr Prus, którzy na koncie mają między innymi projekt pomnika Romana Dmowskiego, jaki w 2006 roku został odsłonięty w Warszawie czy trzymetrową miedzianą kurę, która od lat jest symbolem organizowanego w Lublinie Jarmarku Jagiellońskiego.

Z kolejnych nieoficjalnych rozmów z politykami Prawa i Sprawiedliwości wynika, że monument może zostać odsłonięty przed zaplanowanymi na 15 października ubiegłego roku wyborami parlamentarnymi. W toku kampanii wyborczej temat jednak nie powraca.

Już po Nowym Roku o pomnik pytają działacze Nowej Lewicy. Porównują go do „teatru w budowie”, czyli nigdy nieukończonego gmachu, przez dziesięciolecia stojącego w miejscu dzisiejszego CSK.

– Nie mogę na 100 proc. potwierdzić kiedy, ale wiem, że już jest naprawdę bliżej niż dalej – odpowiada pytany o termin odsłonięcia Marek Krakowski, rzecznik społecznego komitetu budowy pomnika.

Odsłonią w sobotę

Wczoraj, tuż po godz. 10, na „pace” dostawczego fiata ducato na pl. Teatralny zostaje przywieziona szczelnie owinięta folią rzeźba Lecha Kaczyńskiego. Po chwili pojawia się tu żuraw, który miał postawić ją na postumencie. Montażu doglądają jego projektanci, ale nie chcą rozmawiać z mediami. Bardziej chętny do rozmów jest rzecznik społecznego komitetu.

– Odsłonięcie jest planowane na sobotę, na godzinę 16. Dzisiaj domykamy proces budowlany, czyli kończymy etap budowy, żeby można było domknąć kwestie formalne i proceduralne – wyjaśnia Marek Krakowski. I dodaje, że rzeźba pozostanie owinięta najprawdopodobniej do dnia otwarcia. Niewykluczone jednak, że do soboty zniknie stąd stojący tu od maja ubiegłego roku (wtedy rozpoczęły się prace budowlane) metalowy płot.

– Jest zamiar, żeby ogrodzenie zdjąć wcześniej – przyznaje Krakowski.

Godnie, ale bez fajerwerków

• Jak będzie przebiegała sobotnia uroczystość?

– Chcemy uczcić to godnie, ale też nie będziemy robili fajerwerków. Rzecz polega na tym, żeby osoby, które uczestniczyły w procesie budowy pomnika z jednej strony, a z drugiej osoby, które mogą najwięcej powiedzieć o prezydencie Lechu Kaczyńskim, powiedziały przy otwarciu parę słów – mówi rzecznik.

Udział w wydarzeniu miał już potwierdzić prezes PiS i brat tragicznie zmarłego w katastrofie smoleńskiej prezydenta, Jarosław Kaczyński. Jako drugiego z uczestników Krakowski wymienia marszałka województwa lubelskiego Jarosława Stawiarskiego, którego nazywa „dobrym duchem” przedsięwzięcia.

Przypomnijmy, że to marszałek Stawiarski podpisał się pod złożonym w październiku 2022 roku do lubelskiej Rady Miasta wniosku o zgodę o postawienie pomnika. Występował w nim w imieniu społecznego komitetu. Formalnie jego przewodniczącym jest Marek Wątorski, szef Fundacji Ruchu Solidarności Rodzin, która nadzorowała budowę. Wątorski także ma pojawić się na sobotniej uroczystości.

„Lekko powyżej miliona”

• Ile kosztowała budowa monumentu?

– Koszty jeszcze nie są do końca domknięte, bo wchodzimy w etap rozliczenia. Natomiast jak na tak duże przedsięwzięcie, koszt będzie się plasował lekko powyżej 1 mln zł – mówi Krakowski. I zapewnia, że przedsięwzięcie zostało sfinansowane „tylko i wyłącznie ze składek osób prywatnych”.

• Ilu darczyńców wpłaciło pieniądze na ten cel?

– Co najmniej kilkaset, jak nie blisko tysiąc – podsumowuje rzecznik społecznego komitetu budowy pomnika Lecha Kaczyńskiego.

Warto wspomnieć o wydarzeniach, które towarzyszyły budowie pomnika. W grudniu ubiegłego roku z sąsiadującego z pl. Teatralnym skweru im. abp Życińskiego znika pomnik współzałożyciela Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, ks. Idziego Radziszewskiego. Dzieje się to na wniosek rektora KUL, ale uczelnia zaprzecza, by było to związane z planami budowy tuż obok pomnika Lecha Kaczyńskiego.

Ostatecznie, po mediacji z udziałem metropolity lubelskiego abp Stanisława Budzika (jest Wielkim Kanclerzem KUL) i deklaracji prezydenta Lublina Krzysztofa Żuka, że miasto zagospodaruje skwer abp Życińskiego, rektor uniwersytetu ogłasza, że monument wróci na swoje miejsce. Dzieje się to pod koniec kwietnia tego roku. W międzyczasie Ratusz wydaje decyzję o warunkach zabudowy dla pomnika upamiętniającego postać byłego prezydenta.

Tu pojawiają się wątpliwości.

– Przy ustalaniu warunków zabudowy obowiązuje zasada kontynuacji i dobrego sąsiedztwa. W największym uproszczeniu oznaczają one, że parametry projektowanego obiektu nie mogą odbiegać od parametrów obiektów istniejących, wszystkie muszą harmonijnie ze sobą współgrać. To zaś oznacza, że gdyby w momencie wydawania decyzji obok tego miejsca istniał pomnik ks. Radziszewskiego, wzniesienie tak wielkiej ściany, jaka jest projektowana przy pomniku Lecha Kaczyńskiego byłoby niemożliwe, bo w otoczeniu nie ma takiego wielkiego obiektu, o takich funkcjach. Na tym polega istota problemu – mówił nam w maju ubiegłego roku Krzysztof Sokołowski, adwokat reprezentujący grupę mieszkańców sąsiedniego apartamentowca, przeciwnych budowie pomnika. Ich protest zostaje odrzucony przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze.

Pod czujnym okiem kamer

W lipcu tego roku, gdy gotowa już była część pomnika, na pl. Teatralnym pojawiły się dwie nowe kamery. Obie są skierowane na miejsce, w którym ma stać rzeźba Lecha Kaczyńskiego. Zamontowało je Centrum Spotkania Kultur, które przetarg w tej sprawie ogłosiło i rozstrzygnęło w ciągu tygodnia.

Instytucja zaprzeczyła jednak, żeby inwestycja w monitoring była związana z budową pomnika. Jej powodem miały być „akty wandalizmu”, do jakich dochodziło w tym miejscu w ostatnim czasie.

Maj 2018

Rada Miasta Lublin wyraża wstępną zgodę na budowę „pomnika Pary Prezydenckiej Marii i Lecha Kaczyńskich”. Lokalizacja to plac Lecha Kaczyńskiego, czyli skwer obok Centrum Kultury. Pojawia się też pierwszy projekt. Jego autorką jest miejska radna PiS Małgorzata Suchanowska, która przedstawia się jako plastyk-amator. Monument przedstawiał tulącą się do siebie parę prezydencką, siedzącą na ławeczce w kształcie obecnych granic Polski

Październik 2020

Pojawia się pomysł nowej lokalizacji pomnika. Chodzi o nowy skwer im. Grażyny Chrostowskiej w pobliżu dworca kolejowego Lublin Główny, od strony ul. Kunickiego. W tym miejscu odbywa się konferencja z udziałem wpływowych polityków PiS: Jacka Sasina (ówczesnego wicepremiera), Przemysława Czarnka (wówczas ministra edukacji i nauki), marszałka województwa Jarosława Stawiarskiego i ówczesnego wojewody Lecha Sprawki.

– To miejsce, gdzie będzie mógł być (pomnik – przyp. aut.) oglądany przez bardzo wielu mieszkańców Lublina, ale również przyjezdnych – mówi Jacek Sasin. I zapowiada utworzenie społecznego komitetu budowy

Czerwiec 2022

Do Rady Miasta wpływa wniosek o zmianę uchwały z 2018 roku. W imieniu społecznego komitetu składa go Jarosław Stawiarski. Proponuje nową lokalizację. Nie chodzi jednak o skwer im. Grażyny Chrostowskiej, a o plac Teatralny przed Centrum Spotkania Kultur. Inna zmiana dotyczy wyglądu pomnika. Ma on przedstawiać tylko Lecha Kaczyńskiego, bez małżonki. Radni zgadzają się na poprawki

Październik 2022

Rada Miasta zatwierdza projekt pomnika, który ma stanąć na pl. Teatralnym. „Za” głosują wszyscy członkowie PiS oraz niezrzeszony Stanisław Brzozowski, ale też troje radnych z klubu prezydenta Krzysztofa Żuka: Zbigniew Jurkowski, Jadwiga Mach i Zbigniew Targoński

Grudzień 2020

Ze znajdującego się po sąsiedzku skweru im. abp Życińskiego decyzją władz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego znika pomnik pierwszego rektora uczelni, ks. Idziego Radziszewskiego. Kilka dni później Fundacja Ruch Solidarności Rodzin składa wniosek o decyzję o warunkach zabudowy (WZ)

Luty 2023

Urząd Miasta Lublin wydaje decyzję o warunkach zabudowy dla pomnika Lecha Kaczyńskiego

Kwiecień 2023

Pomnik ks. Radziszewskiego wraca na swoje miejsce

Maj 2023

Na początku miesiąca rusza procedura związana z pozwoleniem na budowę pomnika. Wydział Architektury i Budownictwa UM wydaje ją po tygodniu. 18 maja, od wycinki dwóch klonów jesionolistnych, rozpoczynają się prace budowlane