Wybory 2023. O czym pamiętać, żeby nasz głos był ważny

Wybory do Sejmu i Senatu oraz ogólnokrajowe referendum odbędą się w niedzielę 15 października. Lokale wyborcze będą czynne w godzinach 7-21.

Kogo wybierzemy?

W wyborach do Sejmu wyłonionych zostanie 460 posłów nowej kadencji. Będą oni wybierani w 41 okręgach wyborczych. Każdemu z nich przypada od 7 do 21 posłów, w zależności od liczby mieszkańców.

Na terenie województwa lubelskiego znajdują się dwa okręgi sejmowe: NR 6 (tzw. lubelski) i NR 7 (obejmujący wschodnią część regionu z Chełmem, Zamościem i Białą Podlaską). Przypisanych im jest odpowiednio 15 i 12 mandatów. W przypadku wyborów do Senatu, Polska podzielona jest równo na 100 okręgów.

Z każdego z nich wybrany zostanie jeden senator. Lubelskie podzielone jest na sześć okręgów: • nr 14 (powiaty: lubartowski, łukowski, opolski, puławski i rycki) • nr 15 (powiaty: janowski, kraśnicki, lubelski, łęczyński i świdnicki) • nr 16 (Lublin) • nr 17 (Biała Podlaska oraz powiaty: bialski, parczewski i radzyński) • nr 18 (Chełm oraz powiaty: chełmski, krasnostawski i włodawski) • nr 19 (Zamość oraz powiaty: biłgorajski, hrubieszowski, tomaszowski i zamojski) Listę kandydatów poszczególnych komitetów we wszystkich okręgach w wyborach do Sejmu i Senatu można zaleźć na stronie Państwowej Komisji Wyborczej.

Ile kart do głosowania?

Do lokalu wyborczego należy zabrać ze sobą dokument tożsamości ze zdjęciem, na przykład dowód osobisty lub paszport. Komisja wyda nam trzy karty do głosowania: • z listą kandydatów do Sejmu • z listą kandydatów do Senatu • z listą tematów referendum Ich odbiór należy potwierdzić własnoręcznym podpisem.

• Co istotne, chęć oddania głosu na wybranego kandydata na posła czy senatora, nie oznacza obowiązku udziału w referendum. I na odwrót.

W takim przypadku po okazaniu dokumentu musimy poinformować komisję, że nie chcemy uczestniczyć w którymś z głosowań. W razie odmowy przyjęcia jednej lub dwóch kart do głosowania, powinno to zostać odnotowane w spisie wyborców.

• Aby oddać ważny głos w wyborach do Sejmu i Senatu, należy postawić znak „X” (co najmniej dwie linie przecinające się w obrębie jednej kratki) przy wybranym nazwisku na każdej z jednostronicowych kart.

W przypadku referendum, głos będzie ważny, gdy postawimy znak „X” w jednej z kratek przy odpowiedzi TAK lub NIE na każde z czterech pytań.

Wynik referendum będzie wiążący, jeśli weźmie w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania. 

W całym kraju utworzono 31 073 obwody głosowania. To o ponad 3,5 tys. więcej, niż w ostatnich wyborach parlamentarnych w 2019 roku. Ta różnica wynika z uchwalonej na początku tego roku nowelizacji Kodeksu wyborczego, która zmieniła wielkość obwodów.

Do tej pory komisje obwodowe mogły być tworzone dla co najmniej 500 mieszkańców. Teraz dolna granica wynosi 200 osób. Lokale wyborcze powstaną więc w wielu miejscowościach, w których do tej pory ich nie było.

Lista wszystkich miejsc, w których można oddać głos dostępna jest na stronie Państwowej Komisji Wyborczej: wybory.gov.pl.

Znajdziemy tam mapkę Polski z podziałem na województwa. Po wybraniu województwa, w którym głosujemy, wskazujemy odpowiedni powiat, a następnie gminę lub miasto. Wtedy wyświetli nam się lista wszystkich komisji obwodowych na danym terenie. Każda z nich ma przypisany numer, adres lokalu oraz zasięg, czyli spis ulic, które mieszczą się w jej granicach.

Kto i gdzie może głosować?

Głosować mogą obywatele polscy, którzy są pełnoletni, mają pełnię praw publicznych i znajdują się w spisie wyborców. Nie mogą głosować osoby prawomocnie ubezwłasnowolnione, ani pozbawione praw publicznych lub wyborczych. W wyborach do Sejmu i Senatu oraz w referendum ogólnokrajowym można głosować w miejscu stałego zamieszkania, a także poza nim – w Polsce, za granicą lub na polskim statku morskim.

Na podstawie Centralnego Rejestru Wyborców wójt, burmistrz lub prezydent miasta sporządza spis wyborców dla każdego obwodu głosowania. Do czwartku 12 października można złożyć wniosek o zmianę miejsca głosowania w wybranym przez siebie obwodzie. By zagłosować za granicą lub na polskim statku morskim taki wniosek należy złożyć do wtorku 10 października o konsula lub kapitana statku.

Na urlopie też można

Planowany na 15 października urlop lub wyjazd służbowy z dala od domu nie jest przeszkodą w oddaniu głosu. Głosować można również na podstawie zaświadczenia o prawie do głosowania. Uprawnia ono także do wzięcia udziału w referendum. Wniosek o jego wydanie można złożyć najpóźniej do czwartku 12 października w dowolnym urzędzie miasta lub gminy.

Zaświadczenie powinno być wydane „od ręki”. Może je odebrać także wskazana przez nas osoba, jeśli dostarczy nasz wniosek wraz z pisemnym upoważnieniem do jego odbioru. Z takim dokumentem możemy głosować w dowolnym miejscu w kraju, za granicą lub na polskim statku morskim.

Warto pamiętać o tym, aby dobrze pilnować wydanego nam zaświadczenia. W przypadku jego zgubienia, zniszczenia lub kradzieży, nie otrzymamy kolejnego. W takiej sytuacji nie będziemy mogli zagłosować nawet w miejscu zamieszkania.

Cisza wyborcza

Zgodnie z przepisami wyborczymi, przed samym głosowaniem i w jego trakcie obowiązywał będzie zakaz prowadzenia agitacji wyborczej i rozpowszechniania informacji na temat wyborów. Tzw. cisza wyborcza rozpocznie się o północy w nocy z piątku na sobotę (13/14 października) i potrwa do zamknięcia lokali wyborczych.

W tym czasie nie wolno rozpowszechniać materiałów wyborczych (co ważne, także w internecie, np. w mediach społecznościowych), udostępniać wyników sondaży, zwoływać zgromadzeń, organizować pochodów i manifestacji czy wygłaszać przemówień. Za złamanie zakazu agitacji grozi grzywna w wysokości od 20 zł do 5 tys. zł. Podawanie wyników sondaży zagrożone jest sankcją finansową od 500 tys. zł do 1 mln zł.

W dniu głosowania publikować będzie można jedynie aktualne dane dotyczące frekwencji, podawane przez Państwową Komisję Wyborczą. Podobnie wyglądają przepisy związane z ciszą referendalną.