Dawna Bychawa. Spacer po miejscach, których już nie ma.

Ślady osadnictwa pojawiają się w okolicach Bychawy okresie przedpiastowskim (do X wieku), jak i wczesnopiastowskim. Od XIV wieku Bychawą władał Adam z Bychawy – przedstawiciel zamożnej szlachty, sędzia ziemski lubelski. Fundatorem miasta został Mikołaj Pilecki, herbu Leliwa.

W 1521 roku kupił dobra bychawskie od kasztelana krakowskiego Mikołaja Firleja. Przywilej lokacyjny Pilecki otrzymał 16 maja 1537 roku od króla Zygmunta Starego. Miasto otrzymało przywilej organizowania dwóch jarmarków i cotygodniowego targu we wtorki. Dzięki targom i jarmarkom miasto nabierało coraz większego znaczenia – przybywali tu kupcy z Rusi Czerwonej, południowej Małopolski, chłopi z okolicznych wsi, mieszczanie z sąsiednich miast, a także okoliczna szlachta.

Na początku 1552 roku Bychawa przeszła w posiadanie Myszkowskich z Mirowa i pozostała w ich władaniu do końca stuleciaPod koniec XVI wieku miasto zamieszkiwało około tysiąc mieszkańców, którzy przede wszystkim zajmowali się handlem, rzemiosłem, usługami i uprawą roli.

Po 1795 roku ziemie Bychawy znalazły się pod zaborem austriackim w ramach tzw. Galicji Zachodniej w cyrkule józefowskim, a następnie lubelskim. Bychawa przechodziła z rąk do rąk, co nie wpływało pozytywnie na jej rozwój. W 1809 roku po wojnie polsko-austriackiej Bychawa znalazła się w Księstwie Warszawskim.

Odtąd stanowiła oddzielną gminę, administracja należała do burmistrza. W czasie powstania listopadowego ludność Bychawy zadeklarowała powszechny udział w powstaniu. Wojna spowodowała kolejne zniszczenia i straty. Po klęsce powstania styczniowego Bychawa została przekształcona w osadę i posiadała taki status aż do 1958 roku. W 1877 roku wielki pożar zniszczył Bychawę, a mieszkańcy utracili swoje majątki. Wiele osób pozostało również bez dachu nad głową. Dzięki wysiłkowi ludności i wyrzeczeniom finansowym, pod koniec XIX wieku odbudowano Bychawę. W 1915 roku Bychawa znalazła się pod panowaniem austriackim. W tym czasie była tylko jedną z rolniczo-handlowych i rzemieślniczo-usługowych osad. W okresie międzywojennym nastąpił dynamiczny wzrost liczby mieszkańców Bychawy, co było przede wszystkim wynikiem zmian administracyjnych oraz przyłączenia do osady sąsiednich wsi.

Bychawa wyróżniała się na tle innych osad – znajdowały się tu liczne instytucje o charakterze społecznym i politycznym; w 1905 roku powstał szpital, ponadto stanowiła ona lokalny ośrodek rzemieślniczy. W czasie II wojny światowej Bychawa ciągle należała do powiatu lubelskiego. W tym czasie utworzono getto, a bychawska społeczność żydowska została zamordowana.

Bychawa należała do rejonu szczególnej aktywności wojskowej – działały tu AK, Bataliony Chłopskie, Organizacja Wojskowa „Unia” oraz Narodowe Siły Zbrojne. W lipcu 1944 roku partyzanci wyzwolili Bychawę. Po zakończeniu wojny nastąpił podział majątków ziemskich oraz powstały nowe władze. W 1958 roku Bychawa otrzymała ponownie prawa miejskie.