Przeglądarka, z której korzystasz jest przestarzała.

Starsze przeglądarki internetowe takie jak Internet Explorer 6, 7 i 8 posiadają udokumentowane luki bezpieczeństwa, ograniczoną funkcjonalność oraz nie są zgodne z najnowszymi standardami.

Prosimy o zainstalowanie nowszej przeglądarki, która pozwoli Ci skorzystać z pełni możliwości oferowanych przez nasz portal, jak również znacznie ułatwi Ci przeglądanie internetu w przyszłości :)

Pobierz nowszą przeglądarkę:

Ekologia

3 sierpnia 2019 r.
20:08

Dr hab. Joanna Czarnecka: Nowa kopalnia uruchomi efekt domina

Autor: Zdjęcie autora Paweł Puzio
Bagno Bubnów
Bagno Bubnów (fot. Andrzej Różycki/Poleski Park Narodowy)

- Na tak małym obszarze mamy tak wiele i powinniśmy tego strzec. Nie są to oczywiście jedyne nasze skarby, ale warunkiem zachowania ich wszystkich jest trwanie torfowisk. Jeżeli zaburzymy jeden z warunków ich istnienia, to cały układ posypie się, jak kostki domina - uważa dr hab. Joanna Czarnecka z UMCS

AdBlock
Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Kliknij tutaj, aby zaakceptować

Rozmowa z dr hab. Joanną Czarnecką, prof. UMCS, pracownikiem Zakładu Ekologii, prodziekan Wydziału Biologii i Biotechnologii UMCS

• Toczy się dyskusja dotycząca budowy nowych kopalni w naszym regionie. Naukowcy z Wydziału Biologii i Biotechnologii UMCS wystosowali list do Ministerstwa Środowiska, w którym podnieśli problem zagrożeń płynących z potencjalnych inwestycji w nowe zakłady wydobywcze. Czy rzeczywiście planowane, hipotetyczne kopalnie są groźne dla zasobów przyrodniczych naszego regionu?

- Warto zacząć od zlokalizowania obszaru, którego będzie dotyczyła nasza rozmowa. Mówimy o Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim, którego najcenniejsze fragmenty zostały w 1990 roku objęte ochroną w formie Poleskiego Parku Narodowego. W granicach Poleskiego PN istnieją ponadto 3 obszary Natura 2000, a w 2012 roku w ramach programu UNESCO wyznaczono tu Trójstronny Transgraniczny Rezerwat Biosfery Polesie Zachodnie (Polska-Ukraina-Białoruś), co świadczy o jego ogromnej wartości, nie tylko w skali naszego kraju, ale w skali globalnej.

W naszym liście, adresowanym do Ministra Środowiska, Henryka Kowalczyka oraz do Głównej Konserwator Przyrody, Małgorzaty Joanny Golińskiej, odnieśliśmy się do koncesji poszukiwawczych wydanych w ostatnich latach, między innymi koncesji Sawin II. Kiedy dzisiaj spojrzymy na mapę koncesji, to można by sądzić, że nie ma zagrożeń dla cennych obszarów Pojezierza. Jednak jeszcze kilkanaście miesięcy temu odbywały się tu poszukiwania i ocena zasobów węgla kamiennego, a wspomniana wyżej koncesja Sawin II obejmowała w całości unikatową część Polskiego PN: Bagno Bubnów i Bagno Staw. Należy zdawać sobie sprawę, że nikt nie prowadzi kosztownych poszukiwań dla zaspokojenia własnej ciekawości.

Odwierty są wykonywane w konkretnym celu - znalezienia kopalin i późniejszej ich eksploatacji. Dlatego naukowcy z naszego Wydziału uznali, że należy zabierać głos, nawet jeśli widzimy jedynie potencjalne zagrożenie dla cennych zasobów przyrodniczych naszego kraju. Tereny te od kilkudziesięciu lat stanowiły dla nas, podobnie jak dla naszych poprzedników i mistrzów, poligon badawczy oraz miejsce prowadzenia licznych zajęć edukacyjnych dla studentów. Znamy je doskonale i uważamy, że naszym obowiązkiem było zajęcie jednoznacznego stanowiska. Warto dodać, że nie jesteśmy wyjątkiem. W tej sprawie również zabrała głos Rada Naukowa Poleskiego PN, Polskie Towarzystwo Botaniczne, a na początku lipca list dotyczący zagrożeń opublikowano na łamach prestiżowego czasopisma naukowego „Science”.

• Co w takim razie jest źródłem unikalnej wartości tego obszaru?

- Jest to obszar uzależniony od wody, pochodzenia hydrogenicznego. Z racji historii oraz ukształtowania terenu, woda podziemna zalega tu bardzo płytko, średnio na głębokości około 1 metra. Dzięki temu ukształtowały się unikalne w skali globalnej ekosystemy bagienne. Są to torfowiska wysokie, niskie oraz przejściowe. Wystarczy nadmienić, że „żywe”, akumulujące torf ekosystemy tego typu stanowią mniej niż 1 proc. powierzchni Polski. Torfowiska na „naszym” Pojezierzu ukształtowały się w ciągu ostatnich 12 tys. lat, które upłynęły od ostatniego zlodowacenia dzięki współistnieniu odpowiednich warunków wilgotnościowych, określonego chemizmu wody i warunków mikroklimatycznych. Dodatkowo, na wspomnianych wyżej obszarach Bagna Bubnów i Bagna Staw, są obecne torfowiska nakredowe, najcenniejsze wśród torfowisk, wymagające dodatkowo specyficznego węglanowego podłoża.

Bagno Bubnów jest obszarem specjalnej ochrony ptaków w europejskiej sieci Natura 2000. Sieć Natura 2000 jest tworzona w Unii Europejskiej w celu ochrony najcenniejszych zasobów przyrodniczych. Najcenniejszych, czyli takich, które bez troski ze strony obywateli UE znikną w skali globalnej - podkreśla dr hab. Joanna Czarnecka (fot. Maciej Kaczanowski )

• Załóżmy sytuację, że ktoś skorzysta z koncesji Sawin II i wybuduje kopalnię. Jakie będą skutki przyrodnicze?

- Nie musimy gdybać. Dokładnie znamy skutki wydobycia węgla prowadzonego przez obecnie funkcjonującą kopalnię Bogdanka. Dysponujemy długoterminowymi systematycznymi obserwacjami, zainicjowanymi w latach 50. ubiegłego stulecia przez geografa z UMCS, prof. Tadeusza Wilgata. Skutki rozpoczętego w 1982 roku wydobycia w Bogdance były więc dokładnie monitorowane przez hydrologów. Wydobycie metodą „na zawał”, prowadzone w kopalni, skutkuje osiadaniem terenu i zmianą stosunków wodnych, kluczowych dla ekosystemów torfowiskowych. Powstają obniżenia, tzw. niecki z osiadania, w których gromadzi się woda o zupełnie odmiennych właściwościach. Nowe akweny, osiągające głębokość nawet do 5 metrów (zalewisko Nadrybie o powierzchni 30 ha, Szczecin, pow. 80 ha) powstają w konkretnym kontekście przyrodniczym, akwen Nadrybie powstał np. w miejscu cennego torfowiska. Oczywiście oponenci mogą stwierdzić, że nic się nie stało, mamy nowy zbiornik wodny. Tak, ale kosztem torfowiska, uzależnionego od kruchej równowagi stosunków wodnych oraz określonego chemizmu wody. Paradoksalnie, badania wykazały również, że mimo powstania powierzchniowych rozlewisk, w ich sąsiedztwie poziom wód gruntowych obniżył się o dwa metry.
Kolejny problem stanowi skład chemiczny tej wody. Jest silnie zmineralizowana, twardsza, co również zaburza równowagę układów torfowiskowych, które tworzyły się przez wieki (torf przyrasta z szybkością średnio 1 mm na rok!) i funkcjonowały korzystając z wody o odmiennych właściwościach.

• A co z odpadami górniczymi?

- To jest kolejny duży problem związany z górnictwem węgla kamiennego. Pochodną urobku jest skała płonna gromadzona na zwałowiskach. Z hałd są wymywane różne substancje, które zmieniają chemizm podłoża i wody. Jeszcze raz podkreślę, że kruche układy torfowiskowe wymagają ściśle określonego poziomu wody gruntowej o odpowiednich właściwościach.

Kolejny problem to woda odpompowywana z kopalni, słona o podwyższonej mineralizacji. Ta woda trafia do osadników oraz cieków wodnych. Badania hydrologów wykazały, że w rzece Śwince, wpadającej do Wieprza w Łęcznej, woda ma podwyższony stopień mineralizacji. Mamy zatem bardzo długą listę przekształceń siedlisk: zmiany rzeźby terenu, powstawanie niecek zalanych wodą o odmiennych właściwościach chemicznych, obniżenie poziomu wód gruntowych, a końcowym efektem jest niszczenie torfowisk.

• Dlaczego wszyscy przeciwnicy kopalni podnoszą argumenty związane z koniecznością ochrony właśnie Bagna Bubnów?

- Po pierwsze: ten teren znalazł się w centrum „strefy zagrożenia” (koncesja Sawin II). Jeszcze raz podkreślę, że jest to miejsce unikalne w skali Polski i Europy - niskie torfowisko nakredowe. Jest jednak jeszcze jedna istotna przyczyna. Bagno Bubnów jest obszarem specjalnej ochrony ptaków w europejskiej sieci Natura 2000. Sieć Natura 2000 jest tworzona w Unii Europejskiej w celu ochrony najcenniejszych zasobów przyrodniczych. Najcenniejszych, czyli takich, które bez troski ze strony obywateli UE znikną w skali globalnej.

Co tak cennego mamy na Bagnie Bubnów? Nakredowe torfowiska są idealnym terenem lęgowym dla wodniczki, najrzadszego i jednocześnie najmniejszego europejskiego gatunku ptaka wędrownego. Poza „naszym” Polesiem i torfowiskami węglanowymi w okolicach Chełma, w Polsce występuje on jedynie nad Biebrzą i Narwią. Na terenie Poleskiego PN gniazduje około 4 proc. jego światowej populacji. Niektórzy powiedzą, że jeśli zniszczymy torfowiska Polesia, w tym Bagno Bubnów, zostanie jeszcze 96 proc. Spójrzmy jednak na powierzchnię zajętą przez „naszą” populację - na tak małym obszarze mamy tak wiele i powinniśmy tego strzec. Nie są to oczywiście jedyne nasze skarby, ale warunkiem zachowania ich wszystkich jest trwanie torfowisk. Jeżeli zaburzymy jeden z warunków ich istnienia, to cały układ posypie się, jak kostki domina.

e-Wydanie

Pozostałe informacje

Okradali drogerie w całym kraju. Namierzyli ich w Poniatowej

Okradali drogerie w całym kraju. Namierzyli ich w Poniatowej

W krótkim czasie trzej mężczyźni dorobili się na kradzieżach blisko 140 tys. zł. Ich łupem padły również towary z terenu naszego województwa.

Wisła Puławy jedzie do Bytomia. Każdy punkt będzie niezwykle cenny

Wisła Puławy jedzie do Bytomia. Każdy punkt będzie niezwykle cenny

Przed świętami Wielkanocnymi Wisła Puławy pokonała na swoim stadionie Skrę Częstochowa i wciąż plasuje się tuż nad strefą spadkową. W sobotę podopiecznych trenera Macieja Tokarczyka czeka bardzo ciężkie spotkanie. Duma Powiśla zagra w Bytomiu z tamtejszą Polonią

Bezpłatny powrót z obchodów Tysiąclecia Korony Polskiej pociągami PKP Intercity

Bezpłatny powrót z obchodów Tysiąclecia Korony Polskiej pociągami PKP Intercity

Już w najbliższą niedzielę, 27 kwietnia, Warszawa będzie gospodarzem centralnych obchodów „Tysiąclecia Korony Polskiej”. Z tej okazji PKP Intercity przygotowało dla uczestników wyjątkową promocję – bezpłatny powrót do domu pociągami przewoźnika.

Jedną z chełmskich szkół, która przejdzie termomodernizację jest I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Czarnieckiego w Chełmie

Kolejne miliony na termomodernizację szkół i przedszkoli w Chełmie

Miasto Chełm kontynuuje ambitny plan poprawy efektywności energetycznej swoich placówek oświatowych. Aż 53,5 mln złotych trafi do miasta na termomodernizację dziewięciu kolejnych szkół i przedszkoli. To kolejny krok w realizacji programu, który zmienia nie tylko wygląd budynków, ale i komfort nauki najmłodszych mieszkańców.

Napadli i zrabowali pół miliona złotych. Grozi im 15 lat więzienia

Napadli i zrabowali pół miliona złotych. Grozi im 15 lat więzienia

39-latek planował napad już pół roku wcześniej, a we wszystkim pomogła mu żona. Po całym zdarzeniu małżeństwo uciekło z Polski. Długo jednak nie cieszyli się wolnością ani skradzionymi pieniędzmi.

Seszele – 4 pomysły na idealne wakacje
film

Seszele – 4 pomysły na idealne wakacje

Ciężko wyobrazić sobie bardziej rajski kierunek ekskluzywnej podróży niż gorące, tropikalne Seszele. Ten kraj wyspiarski z roku na rok zyskuje coraz większą rzeszę fanów wśród turystów z Polski, a jednocześnie pozostaje egzotyczny i trudno dostępny ze względu na swoje położenie na mapie.

Państwowa Straż Rybacka ma już 40 lat. Były medale i odznaczenia
ZDJĘCIA
galeria

Państwowa Straż Rybacka ma już 40 lat. Były medale i odznaczenia

W Lubelskim Urzędzie Wojewódzkim odbyły się uroczyste obchody 40-lecia Państwowej Straży Rybackiej w Lublinie. Jubileusz był okazją do podsumowania czterech dekad działalności formacji oraz uhonorowania jej funkcjonariuszy.

Jest areszt dla mężczyzny, który na hulajnodze potrącił 13-latkę

Jest areszt dla mężczyzny, który na hulajnodze potrącił 13-latkę

36-latek, który w minionym tygodniu potrącił nastolatkę, dzisiaj trafił do prokuratury. Usłyszał zarzuty spowodowania wypadku i ucieczki z miejsca zdarzenia, za co może mu grozić do 4,5 roku więzienia.

Duże ilości marihuany przechowywał w domu

Duże ilości marihuany przechowywał w domu

Ponad 3 kg marihuany znaleźli łukowscy policjanci w domu 38-letniego mieszkańca powiatu radzyńskiego. Mężczyzna zarzekał się, że z narkotykami nie ma nic wspólnego.

Dajcie rowerom drugie życie. III Lubelski Rowerowy Pchli Targ
26 kwietnia 2025, 12:00

Dajcie rowerom drugie życie. III Lubelski Rowerowy Pchli Targ

Jeśli zalegają Wam niepotrzebne już części, czy też akcesoria rowerowe albo rowerowe ciuchy lub nieużywane już rowery, a nie macie czasu by wystawiać je na aukcjach, to przyjdźcie w sobotę na III Lubelski Rowerowy Pchli Targ.

Górniczki spróbują w sobotę zatrzymać lidera tabeli

Lider przyjeżdża do Łęcznej, Górnik zmierzy się z GKS Katowice

W sobotę o godz. 11 GKS Górnik Łęczna podejmie GKS Katowice, czyli lidera tabeli. Co ciekawe, przyjezdne w tym sezonie wygrały... wszystkie 18 spotkań ligowych.

Koszykarze będą jeździć komunikacją miejską. I rozdawać niespodzianki

Koszykarze będą jeździć komunikacją miejską. I rozdawać niespodzianki

Fani koszykówki w poniedziałek powinni przesiąść się na komunikację miejską. Lubelskimi autobusami będą jeździć zawodnicy PGE Startu Lublin i będą rozdawać bilety na najbliższy mecz i inne niespodzianki.

Imprezy klubowe w weekend (25 -26 kwietnia)
Imprezy
25 kwietnia 2025, 20:00

Imprezy klubowe w weekend (25 -26 kwietnia)

Lublin nie zwalnia tempa i nie zasypia. Czy czas dobry, czy czas zły, imprezuje przez cały czas. Specjalnie dla was przygotowaliśmy krótki informator, gdzie w Lublinie odbędą się najlepsze imprezy.

PGE MKS FunFloor Lublin pokonał Zagłębie 29:25

Dominika Więckowska (PGE MKS FunFloor): Nie chcemy mieć sobie już nic do zarzucenia

Rozmowa z Dominiką Więckowską, zawodniczką PGE MKS FunFloor Lublin

Strzelanina na Lubelszczyźnie. Jeden z poszkodowanych jest w ciężkim stanie

Strzelanina na Lubelszczyźnie. Jeden z poszkodowanych jest w ciężkim stanie

Do strzelaniny w jednym z lokali gastronomicznych miało dojść w czwartek wieczorem w gminie Niemce - podaje portal RadioZET.pl

ALARM24

Masz dla nas temat? Daj nam znać pod numerem:
Alarm24 telefon 691 770 010

Wyślij wiadomość, zdjęcie lub zadzwoń.

kliknij i poinformuj nas!

Najczęściej czytane

Dzisiaj · Tydzień · Wideo · Premium