Przeglądarka, z której korzystasz jest przestarzała.

Starsze przeglądarki internetowe takie jak Internet Explorer 6, 7 i 8 posiadają udokumentowane luki bezpieczeństwa, ograniczoną funkcjonalność oraz nie są zgodne z najnowszymi standardami.

Prosimy o zainstalowanie nowszej przeglądarki, która pozwoli Ci skorzystać z pełni możliwości oferowanych przez nasz portal, jak również znacznie ułatwi Ci przeglądanie internetu w przyszłości :)

Pobierz nowszą przeglądarkę:

Kraj Świat

1 czerwca 2024 r.
13:18

Idzie nowe w ojczyźnie polszczyźnie. Nowe zasady ortografii ułatwią życie?

Autor: Zdjęcie autora Anna Szewc
0 A A
(fot. Pixabay/zdjęcie ilustracyjne)

Polak pozostanie Polakiem. Ale warszawianka zmieni się w Warszawiankę. A jeśli gdzieś zaparkuje ford, to za półtora roku będzie to Ford. Natomiast coś, co jest nie najłatwiejsze teraz, stanie się wówczas nienajłatwiejszym. To tylko kilka z kilkunastu zmian w polskiej ortografii wprowadzonych przez Radę Języka Polskiego.

AdBlock
Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Kliknij tutaj, aby zaakceptować

Swoją decyzję gremium działające przy Prezydium Polskiej Akademii nauk ogłosiło oficjalnie 10 maja. Zmiany wywołały sporo emocji. Co zresztą dziwić nie powinno, bo to chyba najpoważniejsza zmiana w pisowni od wielu dziesięcioleci.

– Przyznaję, że wprowadzenie nowych zasad mnie i moje koleżanki zaskoczyło – mówi Monika Siekaczyńska, dyplomowana polonistka ze szkoły średniej Kraśniku i egzaminatorka maturalna CKE.

 Krótsza lista możliwych błędów

Monika Siekaczyńska dodaje jednocześnie, że po analizie propozycji RJP doszła do wniosku, że zmiany mają jasny cel:

–  Uproszczenie, ułatwienie i ujednolicenie pewnych zasad, które dotychczas powodowały wątpliwości – uważa nauczycielka języka polskiego.

Ponadto podkreśla: – Język jest tworem żywym. Trzeba go zatem dostosowywać do czasów, w których żyjemy. I to się dokonywało w ostatnim czasie. Pamiętam, że kiedyś nie odmienialiśmy rzeczowników „radio” czy „studio”, a już od jakiegoś czasu do dopuszczalne – argumentuje Siekaczyńska.

A ponieważ sprawdza prace maturalne, to wie, jak często młodzieży zdarzało się tracić cenne punkty w kryterium poprawności językowej.

– Nowe zasady bez wątpienia doprowadzą do sytuacji, że lista możliwych do popełnienia błędów się skróci – uważa Monika Słomianowska, polonistka z Zamościa, która ma już ponad 25 lat pracy zawodowej za sobą i generalnie dobrze ocenia zmiany wprowadzone przez RJP.

– Pewne rzeczy zostały uporządkowane, a dotychczas sprawiały dzieciom trudność. Bo myśmy oczywiście tłumaczyli, ale uczniowie nie zawsze umieli zasadę zrozumieć.

 Będzie inaczej, powinno być łatwiej

Tak, według jej relacji jest np. z pisownią nazw mieszkańców miast, wsi czy dzielnic. Póki co, obowiązuje mała litera, kiedy mowa jest o warszawiakach, krakowiakach, zamościanach czy lublinianach.

– Tymczasem mieszkańców krajów należy pisać dużą literą. Teraz jedni i drudzy zaczynać się będą od wielkiej. To z pewnością ułatwi życie młodzieży – mówi z przekonaniem Słomianowska.

Podobnie jej zdaniem będzie z zasadą stosowania jednolitego zapis wielką literą wszystkich członów nazw własnych, w tym geograficznych np. Półwysep Hel, Wyspa Uznam oraz nazw obiektów topograficznych np. Aleja Róż, Plac Zbawiciela, Park Kościuszki, Kopiec Wandy itd.

– Uczniowie miewali z tym problem, a uwidaczniał się on nam np. przy omawianiu lektury „Chłopcy z Placu Broni” i trzeba było mocno tłumaczyć, że z reguły „plac” piszemy małą, a tylko wyjątkowo dużą literą – opowiada nauczycielka.

Za dobrą zmianę zamojska polonistka uważa też dopuszczenie łącznej i rozłącznej pisowni cząstek „super” „ekstra” czy „mini”. Teraz uczniowie musieli się zastanawiać jak to napisać. Po wejściu w życie zmian, bez względu na to, czy zastosują formę łączną czy rozłączną, błędu nie popełnią.

 

Jest czas, żeby się przestawić

Co ważne, te i inne przyjęte przez RJP zmiany nie obowiązują już teraz. Czas na dostosowanie się do nich i wejścia ich w życie jest dość długi, bo

jako datę graniczną wyznaczono 1 stycznia 2026 roku.

Tyle tylko, że jeśli ktoś całe życie uczył się pewnych zasad, to z dnia na dzień się nie przestawi. A jednak będzie trzeba. To ważne zwłaszcza dla tej części młodzieży, która wiosną 2026 roku będzie pisać egzaminy, czy to na zakończenie szkoły podstawowej czy maturalne. Jak ich uczyć teraz, gdy zasady są jeszcze stare i nie namącić w głowie do czasu, gdy wejdą nowe?

– Nie mamy jeszcze żadnych wytycznych co do tego. Być może pojawią się za jakiś czas – mówi Monika Siekaczyńska. I zapowiada, że podczas własnych lekcji, jeżeli pojawią się kwestie dotyczące ortografii, będzie młodzieży równolegle mówić o obowiązujących, jak i nowych zasadach pisowni. – Natomiast jeśli ktoś w pracy pisemnej już teraz zastosuje jedną z nowych zasad, to nie będę tego na pewno uznawać za błąd i obniżać oceny – zapowiada polonistka z Kraśnika. – Myślę, że wyrozumiała będę również po 1 stycznia 2026. Bo przecież wtedy również może się zdarzyć, że ktoś coś napisze „po staremu” – dodaje jej koleżanka po fachu z Zamościa.

Nie wiadomo jednak, czy równie wyrozumiali będą egzaminatorzy. Przekonają się o tym na własnej skórze już wiosną 2026 obecni uczniowie klas szóstych podstawówek, a także drugoklasiści z liceów.

– Liczę, że jednak mimo konkretnej daty wejścia w życie zmian, zostanie wprowadzony jakiś okres przejściowy, kiedy np. zarówno stare, jak i nowe zasady będą uznawane za mieszczące się w normie – mówi Monika Siekaczyńska.

Nowe zasady, co należy podkreślić, obowiązywać mają wszystkich używających języka polskiego w formie pisanej, nie tylko uczniów i nauczycieli, ale też instytucje, także wydawców, autorów słowników czy programów szkolnych.

 

DŁUGA LISTA ZMIAN W ORTOGRAFII

Zmiany zasad pisowni polskiej, obowiązujące od 1 stycznia 2026 roku:

* 1. Pisownia wielką literą nazw mieszkańców miast i ich dzielnic, osiedli i wsi, np. Warszawianin, Lublinianin, Zamościanin, Chełmianin.

* 2. Wprowadzenie pisowni wielką literą nie tylko nazw firm i marek wyrobów przemysłowych, ale także pojedynczych egzemplarzy tych wyrobów, np. samochód marki Ford i pod oknem zaparkował czerwony Ford.

* 3. Wprowadzenie rozdzielnej pisowni cząstek -bym, -byś, -by, -byśmy, byście ze spójnikami, np. Zastanawiam się, czy by nie pojechać w góry.

* 4. Ustanowienie bezwyjątkowej pisowni łącznej nie- z imiesłowami odmiennymi (bez względu na interpretację znaczeniową: czasownikową lub przymiotnikową), tj. zniesienie wyjątku zezwalającego na „świadomą pisownię rozdzielną”.

* 5. Ujednolicenie zapisu (małą literą) przymiotników tworzonych od nazw osobowych, zakończonych na  -owski, np. dramat szekspirowski, epoka zygmuntowska, koncert chopinowski, wiersz miłoszowski.

* 6. Wprowadzenie łącznej pisowni członu pół- np. wyrażeniach: półzabawa, półnauka; półżartem, półserio oraz pisowni z łącznikiem w połączeniu typu: pół-Polka, pół-Francuzka.

* 7. Dopuszczenie w parach wyrazów równorzędnych, podobnie lub identycznie brzmiących, występujących razem, trzech wersji pisowni: tuż-tuż; tuż, tuż; lub tuż tuż.

* 8. W zakresie użycia wielkich liter w nazwach własnych:

  1. a) w nazwach komet wprowadzenie zapisu wszystkich członów wielką literą, np. Kometa Halleya, Kometa Enckego;
  2. b) wprowadzenie pisowni wielką literą wszystkich członów wielowyrazowych nazw geograficznych i miejscowych, których drugi człon jest rzeczownikiem w mianowniku, np. Morze Marmara, Pustynia Gobi, Półwysep Jukatan, Wyspa Uznam;
  3. c) w nazwach obiektów przestrzeni publicznej wprowadzenie pisowni wielką literą stojącego na początku wyrazu aleja, brama, osiedle, plac, park, np. Piłsudskiego, Aleja Róż, Brama Warszawska, Plac Zbawiciela, Park Kościuszki, Kopiec Wandy, Kościół Mariacki, Pałac Staszica, Zamek Książ, Most Poniatowskiego, Pomnik Ofiar Getta.
  4. d) wprowadzenie pisowni wielką literą wszystkich członów w wielowyrazowych nazwach lokali np. Karczma Słupska, Kawiarnia Literacka, Księgarnia Naukowa, Pizzeria Napoli, Trattoria Santa Lucia, Restauracja Veganic, Teatr Rozmaitości, Teatr Wielki;
  5. e) wprowadzenie pisowni wielką literą wszystkich członów w nazwach orderów, medali, odznaczeń, nagród i tytułów honorowych, np. Nagroda Nobla, Nagroda Pulitzera, Nagroda Rektora za Wybitne Osiągnięcia Naukowe.

* 9. W zakresie pisowni prefiksów:

  1. a) uzupełnienie reguły ogólnej: W języku polskim przedrostki – rodzime i obce – pisze się łącznie z wyrazami zapisywanymi małą literą. Jeśli wyraz zaczyna się od wielkiej litery, po przedrostku stawia się łącznik, np. super-Europejczyk;
  2. b) dopuszczenie rozdzielnej pisowni cząstek takich jak super-, ekstra-, eko-, wege- mini-, maksi, midi-, mega-, makro-, które mogą występować również jako samodzielne wyrazy, np. miniwieża lub mini wieża; superpomysł lub super pomysł.

* 10. Wprowadzenie jednolitej łącznej pisowni cząstek niby-, ­quasi- z wyrazami zapisywanymi małą literą, np. nibyartysta, nibyromantycznie; nibynóżki, nibytorebka; przy zachowaniu pisowni z łącznikiem przed wyrazami zapisywanymi wielką literą, np. niby-Polak, quasi-Anglia.

* 11. Wprowadzenie łącznej pisowni nie- z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi bez względu na kategorię stopnia, a więc także w stopniu wyższym i najwyższym, np. niemiły, niemilszy, nienajmilszy.

(Źródło: rjp.pan.pl)

e-Wydanie

Pozostałe informacje

Duże pieniądze dla szpitali na Lubelszczyźnie. Cel: rozwój opieki ambulatoryjnej
zdrowie

Duże pieniądze dla szpitali na Lubelszczyźnie. Cel: rozwój opieki ambulatoryjnej

Władze województwa lubelskiego podpisały dzisiaj 11 umów o dofinansowanie na rozwój ambulatoryjnej opieki specjalistycznej w regionie. Dzięki wsparciu, placówki medyczne uzyskają dostęp do nowoczesnego sprzętu oraz infrastruktury. Skorzystają szpitale m.in. w Białej Podlaskiej, Lublinie, Chełmie, Łęcznej, czy Kraśniku.

Gruziński balet Aphkahazeti w Lublinie
21 grudnia 2024, 19:00

Gruziński balet Aphkahazeti w Lublinie

Jedyny i niepowtarzalny gruziński balet państwowy Aphkahazeti ponownie w Lublinie. Aphkahazeti to tradycyjne fragmenty muzyki gruzińskiej w nowej odsłonie, wykonane przez orkiestrę na żywo. Nie zabraknie też widowiskowych tańców w interpretacji legendarnego Bachana Chanturia.

Przykra niespodzianka w Częstochowie. Bogdanka LUK z drugą porażką w sezonie

Przykra niespodzianka w Częstochowie. Bogdanka LUK z drugą porażką w sezonie

Druga porażka Bogdanki LUK w sezonie 24/25. Lublinianie niespodziewanie musieli uznać wyższość Steam Hemarpol Norwida Częstochowa. Goście „urwali” tylko jednego seta.

Samuel Mraz zapewnił Motorowi zwycięstwo w Gliwicach

Samuel Mraz ustrzelił hat-tricka, a Motor wygrał z Piastem w Gliwicach

Motor kontynuuje serię meczów, w których strzela dużo i szybko. Znowu żółto-biało-niebiescy zdobyli w pierwszej połowie dwie bramki, a ostatecznie pokonali Piasta Gliwice 3:2.

W Puławach pojawiło się ponad 2 tysiące lamp led, które łatwo odróżnić od ich starszych odpowiedników - świecą na biało
Puławy

Największa wymiana lamp w historii miasta zakończona. Wydali 26 milionów

Ma być nie tylko jaśniej, ale również taniej. Miasto Puławy zakończyło wymianę ponad dwóch tysięcy lamp oświetlenia ulicznego. Stare żarówki sodowe zastąpiły wydajniejsze - ledowe. Spotkamy je na północ od Lubelskiej, a także na os. Górna Kolejowa, Niwie, Piaskach i Mokradkach.

Druga twarz MG HS. Co potrafi ten odświeżony SUV z chińskim rodowodem?
Moto.DW
film

Druga twarz MG HS. Co potrafi ten odświeżony SUV z chińskim rodowodem?

Tym razem w naszym teście mieliśmy nowego MG HS. Ten odświeżony SUV z chińskim rodowodem przeszedł małą rewolucję. Zmieniło się wnętrze, elektronika i wygląd zewnętrzny. Czy te zmiany przyniosły zamierzony efekt – zobaczcie nasz test w programie Moto.DW dostępnym na www.dziennikwschodni.pl i naszym kanale YouTube.

Dzięki podparciu kościoła wielkimi drewnianymi balami, budynek nie runął. Remont rozpoczął się w sierpniu. Ma potrwać nawet dwa lata
zbiórka

Parafia prosi o wsparcie. Trzeba ratować zabytkowy kościół

Unia Europejska dała ponad 5,3 mln zł. Ale dołożyć trzeba jeszcze co najmniej milion. Parafia w Dubie (gm. Komarów-Osada, powiat zamojski) zbiera pieniądze od dawna, ale wciąż brakuje 700 tys. zł na wkład własny do remontu zabytkowego kościoła.

Piast Gliwice - Motor Lublin. Znowu sporo goli i trzy punkty (zapis relacji na żywo)

Piast Gliwice - Motor Lublin. Znowu sporo goli i trzy punkty (zapis relacji na żywo)

Goli w meczu Motoru Lublin znowu nie zabrakło. Piłkarze Mateusza Stolarskiego tym razem pokonali w Gliwicach tamtejszego Piasta 3:2.

To kolejny krok inwestycyjny w Świdniku dla poprawy jakości życia w mieście.
Świdnik

Miliony na usługi społeczne w Świdniku. Wystarczy na "złotą rączkę" dla seniorów

Od przyszłego roku mieszkańcy Świdnika będą mieli szerszy dostęp do oferty Centrum Usług Społecznych. Dzięki otrzymanemu dofinansowaniu z bezpłatnej pomocy skorzysta kolejne 600 osób. Powody do zadowolenia mają także inne miejscowości, w tym Hrubieszów, Łuków i Opole Lubelskie.

Otwarty trening ze znanym lekkoatletą i spotkania z uczniami
Lublin

Otwarty trening ze znanym lekkoatletą i spotkania z uczniami

Już wkrótce do Lublina przyjedzie znany lekkoatleta Adam Kszczot, który poprowadzi otwarty trening w parku Ludowym oraz spotka się z uczniami lubelskich szkół.

Wyjątkowy pech szczęściarzy z lotto. Trafili "szóstkę" ale miliony do nich nie trafią

Wyjątkowy pech szczęściarzy z lotto. Trafili "szóstkę" ale miliony do nich nie trafią

Rzadko się zdarza, żeby podczas jednego losowania lotto główną wygraną należało podzielić na tak wiele części. Po czwartkowym losowaniu szczęśliwców było aż jedenastu. Na ich konta wpłynie teraz znacznie mniej pieniędzy, niż mogłoby, gdyby nie ta nietypowa sytuacja.

Kapitan Edach Budowlanych Grzegorz Szczepański znalazł się w kadrze Polski na mecz z Litwą

Edach Budowlani w sobotę wracają do gry, powołanie do kadry dla kapitana

W spotkaniu otwierającym rundę rewanżową Edach Budowlani Lublin zmierzą się na wyjeździe z Life Style Catering RC Arką Gdynia. Pierwszy gwizdek w sobotę o godzinie 16.

Słowiańska moc! Na jednej scenie – Echo Rodu i Żywi Joł w Kultowej Klubokawiarni
koncert
9 listopada 2024, 20:00

Słowiańska moc! Na jednej scenie – Echo Rodu i Żywi Joł w Kultowej Klubokawiarni

Echo Rodu i Żywi Joł w najbliższą sobotę poruszą do tańca Wasze kończyny i neurony. To uczta dla miłośników radosnej, nieskrępowanej zabawy!

Zanim kierująca zatrzymała się na poboczu, miałka kilka przygód z otoczeniem. Zderzakiem zahaczyła o jeden ze znaków drogowych, stąd widoczne na fotografii uszkodzenia
na sygnale

Kompletnie pijana jechała drogą krajową. Zatrzymał ją inny kierowca

Na drodze krajowej nr 63 w Bezwoli w powiecie radzyńskim wczoraj wieczorem mogło dojść do tragedii. Kierująca audi jechał niemal całą szerokością jezdni. Jak się okazało, miała prawie 3 promile, a to grozi przepadkiem auta.

Podstawówka przy ulicy Śliwińskiego została założona w 1985 roku
ZDJĘCIA
galeria

Szkoła z misją – lubelska podstawówka świętuje

SP nr 43 w Lublinie przygotowuje się okrągłego jubileuszu. Dzisiejsze święto było okazją do integracji i lekcją patriotyzmu.

ALARM24

Masz dla nas temat? Daj nam znać pod numerem:
Alarm24 telefon 691 770 010

Wyślij wiadomość, zdjęcie lub zadzwoń.

kliknij i poinformuj nas!

Najczęściej czytane

Dzisiaj · Tydzień · Wideo · Premium