Od lewej na dole: jagnięcina w śmietanie; nie byłoby bałkańskiego smaku, gdyby nie ajwar (fot. Małgorzata Sulisz)
Polacy kochają bałkańską muzykę i kuchnię. Kiedyś na topie handlowych i kulinarnych wypraw była Bułgaria i Jugosławia. Ta wspaniała kuchnia, stworzona przez Arabów, Turków i Greków przypomina kuchnię śródziemnomorską. Na talerzu mieni się kolorami, a dominującym jest czerwień papryki
Z powodu znacznej obecności pomidorów, papryki i bakłażanów przypomina kuchnię śródziemnomorską. Wśród mięs wielką popularnością cieszy się soczysta i aromatyczna jagnięcina. To z niej przyrządza się smakowite, podłużne kotleciki, obficie doprawione czosnkiem, cebulą i pieprzem. Jada się tu dużo jednogarnkowych potraw mięsno-warzywnych. Wielkim przysmakiem są warzywa nadziewane ryżem i mięsem. Nadziewa się paprykę, cukinię i bakłażany. Ale zaczynamy od chłodnika.
Chłodniki na jogurcie
Bałkańską specjalnością są potrawy przygotowywane na bazie jogurtu, w tym znakomite chłodniki. Najpierw należy posiekać świeży ogórek, posolić i odstawić na kilka minut. Następnie rozetrzeć czosnek z solą. Pół szklanki zimnej, przegotowanej wody zakwasić sokiem z cytryny i roztrzepać w garnku z kefirem. Dodać ogórek, czosnek, koperek, pieprz i odrobinę oliwy. Po wlaniu chłodnika do ceramicznych miseczek każdą porcje należy obicie posypać siekanymi orzechami.
Pomidor w sałatce
W spadku po bułgarskich podróżach została nam w restauracjach sałatka szopska. Nadal chętnie przyrządzamy ją w domu.
SKŁADNIKI: 4 czerwone papryki, 4 pomidory, 1 ogórek, 1 cebula, 25 dag sera feta, 5 ostrych papryczek, oliwki, małe cebulki, natka pietruszki, 2 łyżki oliwy, 1 łyżka octu winnego.
WYKONANIE: papryki umyć i osączyć. Osuszone opiec w piekarniku, oczyścić z gniazd nasiennych, pokroić w kwadraty. Pomidory i ogórek pokroić w kostkę. Posiekać cebulę i natkę pietruszki. Wszystkie składniki wymieszać, ozdobić oliwkami i małymi cebulkami, skropić oliwą z octem. Na wierzchu ułożyć fetę, pokrojoną w kostkę. Kto lubi bardzo ostre potrawy, może wokół szopskiej sałatki ułożyć na talerzu ostre papryczki.
Faszerowane papryki
Najlepiej do tego celu nadaje się zielona lub czerwona papryka pomidorowa. Najpierw trzeba wykroić z papryki nasienne gniazda, posypać je od wewnątrz solą i pieprzem i odłożyć.
Na farsz potrzeba nam mieszanki mielonej wieprzowiny i jagnięciny, do której wbijamy jajko, dodajemy ryż ugotowany na sypko, posiekaną czerwoną cebulę, zioła (kolendra, tymianek, cząber, mielona papryka), listki świeżej mięty, posiekane orzechy włoskie. Farsz wyrabiamy, dodajemy szczyptę cukru.
Papryki faszerujemy mięsem z ryżem, układamy w żaroodpornym naczyniu, przykrywamy plastrami pomidorów i zieloną natką pietruszki. Obsypujemy wiórkami masła, podlewamy bulionem, zapiekamy w piekarniku i polewamy jogurtem.
Ćevapčići
SKŁADNIKI: 50 dag mielonego mięsa (jagnięciny lub baraniny), 2 cebule, 1 jajko, kawałek bagietki, sól, pieprz, natka pietruszki, papryka w proszku.
WYKONANIE: cebulę przesmażyć na oliwie, dodać mielone mięso, namoczoną i odciśniętą bułkę. Dodać przyprawy, dokładnie wyrobić, formować w rękach podłużne kiełbaski. Nadziewać na drewniane patyczki i opiec na grillu. Do mięsa można podać na przykład dymiące naczynie pełne małych gołąbków z liści winogron.
Pljeskavica z serem
Dla fanów serbskiej kuchni mamy oryginalny przepis na pljeskavicę z serem od Anety i Marko Borizovskich z Belgradu.
SKŁADNIKI: 10 dag wieprzowiny, 10 dag wołowiny, pół średniej cebuli, ząbek czosnku, pół łyżki mielonej słodkiej papryki, dwa plasterki sera żółtego, przyprawa do ćevapčići (gotowa).
WYKONANIE: mięso przekręcić przez maszynkę lub drobno posiekać. Cebulę i czosnek rozgnieść lub też posiekać. Zmieszać z mięsem, dodać paprykę i przyprawę. Ser drobno pokroić. Powstałą masę wyrobić, uformować kotlety i grillować na ruszcie.
Bałkański gar
Coś dla całej rodziny, czyli bardzo smaczne danie jednogarnkowe, które możemy także przygotować w kociołku postawionym nad ogniem.
SKŁADNIKI: 50 dag wołowiny, 50 dag jagnięciny, 50 dag baraniny, 50 dag ziemniaków, 1 bakłażan, 2 pomidory, 2 papryki, po 10 dag kapusty, marchwi, selera, pietruszki, cebuli, 1 pęczek natki pietruszki, listek laurowy, 1 szklanka wina, sól, pieprz, ostra i słodka papryka.
WYKONANIE: mięso pokroić w kostkę. Baraninę i jagnięcinę moczyć w kwaśnym mleku lub jogurcie przez 3 godziny. Pokroić ziemniaki, cebulę i pomidory w plastry, paprykę w kostkę, pozostałe warzywa w talarki. W gęsiarce, żaroodpornym garnku lub brytfance układać warstwami ziemniaki, pomidory, mięso, pozostałe warzywa, ziemniaki, pomidory, mięso. Wino wymieszać z przyprawami i zalewać potrawę. Przykryć pokrywą lub folią aluminiową i dusić na bardzo wolnym ogniu przez 3 godziny.
Ryba po bałkańsku
SKŁADNIKI: 4 filety z pstrąga lub innej ryby, 4 główki czosnku, świeża natka pietruszki, oliwa, sól.
WYKONANIE: filety spłukać pod bieżącą wodą, osuszyć, przełożyć do miski, wycisnąć czosnek, posolić, zalać oliwą i odstawić na 3 godziny. Wyjąć pstrągi z marynaty, usunąć czosnek. Na patelni rozgrzać oliwę. Smażyć pstrągi, najpierw od strony mięsa, potem od skóry. Ta kolejność jest ważna, bo wtedy ryba się nie rozleci na patelni. Przełożyć na podgrzane talerze, wycisnąć odrobinę czosnku, polać świeżą oliwą. Podawać z bagietką i majonezem czosnkowym. Przepis jest prosty, ale daje rewelacyjny smak.
Na deser: banica
Ten znakomity przysmak ma oryginalny kształt i świetny smak. Z mąki, wody, octu i soli wyrabiamy gładkie i dość twarde ciasto, które dzielimy na cztery porcje, wyrabiamy bułeczki, smarujemy oliwą. Na nadzienie potrzeba nam pokruszonego sera feta, połączonego z jajkami i mlekiem, ziołami, papryką i czosnkiem.
Tajemnica banicy kryje się w oryginalnym sposobie zwijania ciasta. Z pierwszej bułki robimy podłużny, prawie przeźroczysty placek, napełniamy go farszem, rolujemy i układamy spiralnie w formie. Z kolejnej bułki robimy kolejną „roladkę”, doklejamy do końca spirali i kontynuujemy jej układanie aż do wyczerpania składników. Powstały ślimak polewamy roztopionym masłem i pieczemy 40 minut w piekarniku rozgrzanym do 200 stopni. Banicę z fetą i ziołami możemy podawać na gorąco i na zimno.
Ajvar
Nie byłoby bałkańskiego smaku, gdyby nie ajwar. Ajwar można stosować do grillowanych ryb i mięs, do smarowania kanapek lub po prostu do smarowania chleba lub krakersa na smakowitą przekąskę.
SKŁADNIKI: 2 czerwone papryki, 1 mały bakłażan, 3 ząbki czosnku, 1 łyżka oliwy z oliwek, 2 łyżeczki białego octu winnego, sól i pieprz na smak.
WYKONANIE: rozgrzać grill tak, by utrzymać rękę nad rusztem przez kilka sekund. Nakłuć widelcem bakłażana i upiec, aż skórka ściemnieje, a bakłażan będzie miękki. Opiec papryki, tak by skórka była mocno spalona, przełożyć do miski i przykryć ściereczką. Dzięki temu łatwo obierzemy paprykę ze skórki. Dodać oliwę z oliwek, ocet, sól i pieprz. Zmiksować, spróbować, dodać sól i pieprz według uznania.