Przeglądarka, z której korzystasz jest przestarzała.

Starsze przeglądarki internetowe takie jak Internet Explorer 6, 7 i 8 posiadają udokumentowane luki bezpieczeństwa, ograniczoną funkcjonalność oraz nie są zgodne z najnowszymi standardami.

Prosimy o zainstalowanie nowszej przeglądarki, która pozwoli Ci skorzystać z pełni możliwości oferowanych przez nasz portal, jak również znacznie ułatwi Ci przeglądanie internetu w przyszłości :)

Pobierz nowszą przeglądarkę:

Magazyn

2 września 2022 r.
22:40

Na powierzchnię Księżyca i jeszcze dalej. NASA i ESA chcą wykonać kolejny krok w kierunku Marsa

Program Artemis I: rakieta Space Launch System (SLS) ze statkiem kosmicznym Orion. Druga próba wystrzelenia została zaplanowana na sobotę po godzinie 20.17 polskiego czasu.<br />
W ramce: Wnętrze budynku montażu pojazdów (VAB) w NASA Kennedy Space Center na Florydzie: drugi z dwóch tylnych segmentów dopalacza Artemis I dla Systemu Wyrzutni Kosmicznej jest opuszczany dźwigiem.
Program Artemis I: rakieta Space Launch System (SLS) ze statkiem kosmicznym Orion. Druga próba wystrzelenia została zaplanowana na sobotę po godzinie 20.17 polskiego czasu.
W ramce: Wnętrze budynku montażu pojazdów (VAB) w NASA Kennedy Space Center na Florydzie: drugi z dwóch tylnych segmentów dopalacza Artemis I dla Systemu Wyrzutni Kosmicznej jest opuszczany dźwigiem. (fot. Joel Kowsky/NASA | Glenn Benson/NASA)

Tak naprawdę to bardzo dobrze poznaliśmy Księżyc, bo udało nam się odkryć tam wodę, wiemy, z jakiej materii składa się Księżyc. To również dzięki próbkom przywiezionym przez astronautów. Te próbki przez lata są badane hermetycznie, niektóre od 50 lat trzymane są w laboratoriach – ROZMOWA z Mateuszem Borkowiczem, astronomem z Planetarium Centrum Nauki Kopernik w Warszawie.

AdBlock
Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Kliknij tutaj, aby zaakceptować
  • W internecie można natrafić na opis, że chciałby pan pewnego dnia okrążyć świat. A chciałby pan również polecieć na Księżyc?

– Na pewno tak, jeżeliby się dało. Czekam na te czasy, kiedy podróże kosmiczne, turystyczne loty będą bezpieczne i porównywalne do lotu samolotem, załóżmy na drugi koniec świata. Może to jest wygórowane marzenie. Wiem, że to kiedyś nastąpi, tylko kwestia finansowania, kwestia rozwoju technologicznego i potrzeba na to trochę czasu.

  • Czy program Artemis jest podstawą do tego? Sama NASA przedstawia go jako kluczowy krok w kierunku przeniesienia życia na Księżyc, a nawet dalej.

– To kolejny krok, żeby pokazać, że po tych ponad 50 latach jednak potrafimy wciąż latać na Księżyc. W międzyczasie pojawiły się również problemy finansowe, jak to zwykle bywa. Ale ten program ma nas pchnąć jeszcze dalej.

  • Co to oznacza?

– Loty kosmiczne, w ogóle loty poza orbitę okołoziemską na Księżyc mają być bezpieczniejsze, co też ta ostatnia awaria pokazuje.
Równie dobrze ci inżynierowie mogli zignorować problem, powiedzieć, że nic się nie stanie i wystartować rakietę. W końcu to tylko manekiny leciały. Ale gdyby doszło do katastrofy, to ten program by się przesunął. Ludzie mieliby pewnie podejrzenia co do bezpieczeństwa, więc jak najbardziej trzeba dbać o takie szczegóły, o które w sumie nie dbaliśmy ponad 50 lat temu, gdzie przede wszystkim ambicje były ważne, chęć udowodnienia sobie i innym, że ludzie potrafią polecieć na Księżyc.

Dzięki temu, że dbamy o bezpieczeństwo, że te loty kosmiczne będą tak dopracowane, mamy już przecież autonomiczne pojazdy kosmiczne, to spowoduje, że loty w kosmos w przyszłości będą powszechne i bardzo bezpieczne. Nie trzeba będzie specjalnego przeszkolenia, bo każdy w jakiś sposób przygotowany będzie mógł polecieć, na przykład na Księżyc. Taką mam nadzieję.

Musimy jednak tam wrócić i zbudować bazę na powierzchni z dostępnych tam materiałów. Regolit to ten pył, który pokrywa Księżyc, z którego da się budować bazy. Budulec tam jest, potrzeba jeszcze odpowiedniej technologii i finansowania. Warto by było zbudować stację okołoksiężycową, która byłaby taką stacją przesiadkową w drodze dalej, na przykład na Marsa. Chcemy się wybrać dalej, a rakieta SLS została skonstruowana w taki sposób, że jest w stanie nie tylko wysłać człowieka na Księżyc, ale w teorii jest w stanie go wysłać nawet na Marsa. Jeżeli agencje kosmiczne wykorzystają taką wersję „premium” rakiety SLS, w tej najcięższej formie; z największym udźwigiem, jesteśmy w stanie teoretycznie wysłać człowieka w kierunku Marsa.

  • Co poszło nie tak przy pierwszym, poniedziałkowym starcie rakiety?

– W sumie nie wiem, czy to była pierwsza taka próba i nie zaliczałbym jej do nieudanych, ponieważ zwykle jest tak, że niektóre elementy można przetestować tylko na platformie startowej, chwilę przed startem. Nie da się w hangarze, gdzie kompletuje się rakietę, napełnić ją wodorem, bo byłoby to bardzo niebezpieczne. Wodór ma bardzo małe cząsteczki, więc nie da się go zastąpić innym gazem, inną substancją, żeby sprawdzić szczelność, bo inna substancja będzie miała większe cząsteczki. Po to ta próba generalna miała być, żeby przetestować też wszystko. Gdyby inżynierowie agencji kosmicznej nie dbali o bezpieczeństwo, to nie sprawdzaliby szczelności. Z hangaru wyjechałaby rakieta, inżynierowie powiedzieliby, że może lecieć.

Musi być próba generalna, stąd też manekiny na pokładzie. Wiele elementów od samego początku, od tankowania rakiety, procedur początkowych, przez start, wprowadzenie na orbitę okołoziemską, później lot na Księżyc, orbitowanie wokół Księżyca, powrót na Ziemię i samo lądowanie – wszystko musi pójść zgodnie z planem. Chcielibyśmy, żeby za pierwszym razem to poszło jak najlepiej, bo to przyspieszy nasze loty załogowe, które – jeżeli w tym roku nam się powiedzie – to za dwa lata możemy się spodziewać podobnego lotu wokół Księżyca, ale z prawdziwymi astronautami na pokładzie.

  • To ma być pierwszy z serii lotów testowych?

– Tak, pierwszy i w zasadzie ostatni przed lotem człowieka. Warto przetestować technologię, która w pewnym sensie jest nowa, chociaż silniki rakietowe został zaczerpnięte z programu wahadłowców, zbiornik na paliwo również, tak jak boostery, te dodatkowe silniki, które widać po bokach. Po części wykorzystano starą technologię, żeby o wiele lat przyspieszyć ten program, bo gdyby trzeba było na nowo konstruować te podzespoły, to ich testowanie zajęłoby naprawdę sporo czasu. A tak mamy dobrze przetestowaną technologię, tylko w trochę innej konfiguracji.

Mateusz Borkowicz: Tak naprawdę to bardzo dobrze poznaliśmy Księżyc, bo udało nam się odkryć tam wodę, wiemy, z jakiej materii składa się Księżyc. To również dzięki próbkom przywiezionym przez astronautów. Te próbki przez lata są badane hermetycznie, niektóre od 50 lat trzymane są w laboratoriach. (fot. Archiwum prywatne)
  • Ile lat minęło, odkąd ludzie byli po raz ostatni na Księżycu?

– Pierwsze lądowanie człowieka na Księżycu było w 1969 roku, a ostatnie w 1972 roku. W tym roku mija dokładnie 50 lat, odkąd człowiek był po raz ostatni na Księżycu. Dotychczas tylko 12 osób chodziło po Księżycu, wszyscy oni byli Amerykanami, wszyscy to byli mężczyźni. Mamy szansę, że może w końcu poleci tam kobieta i to może nie Amerykanka. Zazwyczaj żartujemy sobie, że aby zostać astronautą, najlepiej być Amerykaninem. Dzisiaj tak jest najprościej. Ale nie zapominajmy, że w programie Artemis bierze udział nie tylko NASA, ale też ESA, czyli Europejska Agencja Kosmiczna, dzięki której mamy statek załogowy Orion. Do ESA należy również Polska i z tego możemy być dumni, bo wcale nie jest gorsza od NASA, tylko z PR jest może trochę trudniej, nie jest tak dobrze rozpoznawalna. Pamiętajmy, należymy do agencji kosmicznej i też możemy mieć swój wkład w podbój kosmosu i wysłać swoich astronautów, bo też po to dołączyliśmy do ESA.

  • Jak dobrze naukowcom udało się poznać Księżyc, nie będąc na nim?

– Tak naprawdę to bardzo dobrze poznaliśmy Księżyc, bo udało nam się odkryć tam wodę, wiemy, z jakiej materii składa się Księżyc. To również dzięki próbkom przywiezionym przez astronautów. Te próbki przez lata są badane hermetycznie, niektóre od 50 lat trzymane są w laboratoriach. Na tyle dobrze poznaliśmy budowę Księżyca, że znamy jego historię, jak powstawał i wiemy, jak wykorzystać materiały, które są tam na powierzchni, by budować bazy z tego regolitu, z tego pyłu księżycowego.

Dzięki sondom kosmicznym i łazikom wiemy, w których miejscach jest woda w formie lodu. Są to kratery, na przykład w okolicach biegunów, gdzie nigdy nie dociera światło słoneczne, gdzie jest wieczny cień, więc tam jest woda, z której można w przyszłości korzystać, zasilając życie w takiej bazie, na przykład uprawiając warzywa i owoce. Z wody można też tworzyć świetne paliwo rakietowe, rozbijając ją na wodór i tlen. To jest też paliwo, którym jest zasilana rakieta SLS.

  • Jednym z celów tej misji jest też dotarcie poza Księżyc, bo do punktu oddalonego od Ziemi o ponad 437 tys. km. Z jakiego powodu?

– Myślę, że po to, żeby zobaczyć, jak najdalej od Ziemi może się dostać człowiek, bo byliśmy na Księżycu, byliśmy na orbicie okołoksiężycowej, ale te kilkadziesiąt tysięcy kilometrów dalej może oznaczać, że niebawem poznamy ludzi, którzy byli najdalej od naszej planety w historii. To i tak będzie pikuś w porównaniu do tego, jak daleko mamy na Marsa.

Podczas misji Apollo lot na Księżyc trwał 3-4 dni. Około 400 tys. km mamy do Księżyca, więc stosunkowo niedaleko – to jest nasze kosmiczne sąsiedztwo. To najdalszy obiekt, na którym byliśmy. Na Marsa leci się przynajmniej sześć miesięcy, przy dobrej konfiguracji. Zazwyczaj tyle czasu potrzebują aktualnie sondy kosmiczne. Niekiedy to się przeciąga do około dziesięciu miesięcy. Człowiek jest delikatniejszy, więc o tym trzeba pamiętać, ale zdajemy sobie sprawę z tego, że w ciągu roku jesteśmy w stanie dotrzeć na Marsa, więc ta podróż będzie o wiele dłuższa niż na Księżyc. Pojawienie się kilkadziesiąt tysięcy kilometrów dalej od Księżyca to taki malutki krok w kierunku Marsa.

  • Pojawiają się porównania programu Artemis do programu Apollo. Jakie możemy znaleźć dla nich punkty wspólne?

– Przede wszystkim zwykła, ludzka ciekawość i chęć zdobywania innych miejsc, docierania tam, gdzie jeszcze nie byliśmy. Są miejsca na Księżycu, w których nie byliśmy i to wciąż trudno dostępny obiekt. Podobieństwem jest też samo nazewnictwo, bo Artemis odnosi się do Artemidy, to była bliźniaczka Apolla, więc można powiedzieć, że to była taka bliźniacza misja.

  • Krótko mówiąc, wszystko zostaje w rodzinie.

– Jak najbardziej, chociaż teraz NASA nie zagarnia wszystkiego dla siebie. Stawia bardziej na współpracę niż na rywalizację. To jest taki znak dzisiejszych czasów, bo współpraca jest tutaj niesamowicie ważna.

  • Jakie mogą być kolejne kroki w kierunku tego, żeby lepiej poznać Księżyc i żeby coś zaczęło powstawać na jego powierzchni?

– Przede wszystkim musimy tam wylądować i zbudować zalążek bazy. Musi powstać jakiś mały habitat, do którego będziemy latać. Raz na jakiś czas astronauci będą tam zostawać na kilka tygodni, miesięcy. Będą potrzebne oczywiście łaziki księżycowe, dzięki którym astronauci dostaną się w inne miejsca, będą też pobierać próbki, szukać miejsc, gdzie są złoża wody, drogocennego helu i innych surowców. Trzeba będzie znaleźć odpowiednią ilość regolitu, odpowiednie miejsce, żeby zbudować jakieś miasto. Takimi miejscami są na przykład dna dawnych lawowych jezior. To są, tak zwane, morza księżycowe, gdzie kiedyś po prostu rozlewała się lawa i ona zastygła. Te płaskie miejsca są również najlepszymi miejscami do lądowania, do budowania lądowisk i baz księżycowych.

e-Wydanie

Pozostałe informacje

Bazylika św. Piotra w Watykanie. Trumna z ciałem papieża i długa kolejka wiernych
Watykan

To oni poprowadzą ceremonię pogrzebową Franciszka. Ostatnia wola papieża

Kamerling Świętego Kościoła Rzymskiego kardynał Kevin Farrell będzie przewodniczył w sobotę obrzędowi pochówku papieża Franciszka w bazylice Matki Bożej Większej – poinformował w środę Urząd Celebracji Liturgicznych. Obecni podczas ceremonii będą dwaj polscy kardynałowie, Stanisław Ryłko i Konrad Krajewski.

Kibice robili co mogli, ale Bogdanka LUK przegrała z JSW Jastrzębskim Węglem
ZDJĘCIA KIBICÓW
galeria

Kibice robili co mogli, ale Bogdanka LUK przegrała z JSW Jastrzębskim Węglem

Po niespodziewanej, wyjazdowej wygranej z JSW Jastrzębskim Węglem siatkarze Bogdanki LUK Lublin stanęli przed szansą awans do finału PlusLigi. Na trybunach pojawiło się 4221 osób, a kibice robili, co mogli. Niestety, w środowy wieczór mistrzowie Polski wyrównali stan rywalizacji na 1:1. Decydujące spotkanie zostanie rozegrane już w sobotę. Sprawdźcie nasze zdjęcia z hali Globus.

Motor Lublin kontra Cracovia. Będzie więcej autobusów po meczu

Motor Lublin kontra Cracovia. Będzie więcej autobusów po meczu

W sobotę 26 kwietnia na murawie Motor Areny Lublin zmierzą się piłkarze Motoru Lublin i Cracovii. Na kibiców po meczu bedzie czekać więcej autobusów.

zdjęcie ilustracyjne

O włos od tragedii. Policjanci ocalili dwie osoby przed targnięciem się na życie

Pomoc przyszła na czas. Chełmscy policjanci uratowali dwie osoby, które chciały targnąć się na własne życie.

Cykliści będą się ścigać. Na kierowców czekają utrudnienia

Cykliści będą się ścigać. Na kierowców czekają utrudnienia

W sobotę i niedzielę na ulice powiatu zamojskiego wyjadą cykliści. Kierowcy muszą liczyć się z utrudnieniami na drogach.

Pierwsze wodorowe autobusy wchodzące w skład taboru Chełmskich Linii Autobusowych

Pierwsza taka wodorowa flota w Polsce. W Chełmie nowe autobusy wożą za darmo

Do Chełma dotarły pierwsze autobusy wodorowe. To początek ekologicznej rewolucji w historii lokalnej komunikacji miejskiej. Za moment flotę zasilą kolejne trzy pojazdy, a do końca roku po ulicach ma jeździć łącznie 26 zeroemisyjnych Nesobusów.

Umowa z Bankiem Gospodarstwa Krajowego została podpisana 3 marca 2025 roku. Umowę podpisali: Marta Postuła, pierwsza wiceprezes Banku Gospodarstwa Krajowego, Artur Szymczyk, prezes zarządu MPWiK Sp. z o.o. w Lublinie. W spotkaniu z beneficjentami Krajowego Planu Odbudowy uczestniczył Władysław Kosiniak-Kamysz, wiceprezes Rady Ministrów.

Ziemia skorzysta z oczyszczalni

Czy osady ściekowe po ich higienizacji można wykorzystać w gospodarce? Można – dodatkowo na tym zarabiając. Takie plany ma Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Lublinie. Z oczyszczonych osadów ściekowych chce produkować i sprzedawać nawóz rolniczy. Instalacja do higienizacji w Oczyszczalni Ścieków „Hajdów” jest już gotowa. Spółka czeka teraz na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, żeby rozpocząć produkcję i wprowadzić gotowy produkt do obrotu.

zdjęcie ilustracyjne

Nadchodzą burze z gradem. Gdzie zagrzmi?

Będzie burzowo. Synoptycy wydali ostrzeżenie drugiego stopnia dla kilku powiatów województwa.

Jakie modele torebek to must-have w kobiecej szafie? Podpowiadamy

Jakie modele torebek to must-have w kobiecej szafie? Podpowiadamy

Każda kobieta doskonale wie, że odpowiednio dobrana torebka może całkowicie odmienić charakter stylizacji. Nie tylko stanowi praktyczny dodatek, ale również podkreśla osobowość i styl swojej właścicielki. Wybór idealnej torebki może być jednak niemałym wyzwaniem, szczególnie przy tak bogatej ofercie dostępnej na rynku. Dlatego przygotowaliśmy praktyczny przewodnik po modelach, które z pewnością zasługują na miejsce w Twojej szafie.

Pogrom w Mirczu, sensacja w Różańcu. Zamojska klasa okręgowa nadrobiła zaległości

Pogrom w Mirczu, sensacja w Różańcu. Zamojska klasa okręgowa nadrobiła zaległości

W środę rozegrano trzy zaległe mecze z 19. kolejki. Do wielkiej niespodzianki doszło w Różańcu, gdzie tamtejszy Grom przegrał 3:4 z Błękitnymi Obsza. Dla lidera tabeli była to druga z rzędu porażka na własnym stadionie, a to oznacza, że do samego końca sezonu będziemy mogli się emocjonować wyścigiem o zajęcie pierwszego miejsca

Organizowali przerzut imigrantów przez polsko-białoruską granicę. 11 cudzoziemców z zarzutami

Organizowali przerzut imigrantów przez polsko-białoruską granicę. 11 cudzoziemców z zarzutami

Grupa przestępcza organizowała przerzut imigrantów przez polsko-białoruską granicę. Następnie, transportowała ich pod granicę z Niemcami. Polska Straż Graniczna wpadła na ich trop w Sławatyczach.

Odkryj magię kwiatów – dlaczego warto wybrać warsztaty florystyczne?

Odkryj magię kwiatów – dlaczego warto wybrać warsztaty florystyczne?

Florystyka to nie tylko zawód, ale także pasja, która pozwala wyrazić siebie i otaczać się pięknem natury na co dzień. Coraz więcej osób szuka sposobów na twórcze spędzanie wolnego czasu, a warsztaty florystyczne stają się jedną z najpopularniejszych form rozwoju osobistego i relaksu. To doskonała okazja, by nauczyć się czegoś nowego, poznać inspirujących ludzi i stworzyć własne, niepowtarzalne kompozycje kwiatowe. Jeśli zastanawiasz się, czy warto spróbować swoich sił w świecie florystyki, koniecznie przeczytaj poniższy artykuł!

Nalot agentów CBA na związki sportowe. Przeszukują też w Lubelskiem

Nalot agentów CBA na związki sportowe. Przeszukują też w Lubelskiem

Agenci CBA weszli w czwartek do gmachów Polskiego Komitetu Olimpijskiego, Polskiego Związku Koszykarskiego i Polskiej Ligi Koszykówki. Działania obejmują w sumie 16 lokalizacji, również w województwie lubelskim.

Już dwa ząbki Czarnego Czosnku dziennie pozytywnie wpływają na nasz organizm!

Już dwa ząbki Czarnego Czosnku dziennie pozytywnie wpływają na nasz organizm!

Czarny Czosnek, znany również jako czosnek fermentowany, to naturalny antybiotyk o wielu właściwościach zdrowotnych. Powstaje w komorze, w której czosnek biały jest poddawany specjalnemu procesowi fermentacji, powodującemu zmianę jego smaku, konsystencji i koloru. Dzięki temu czosnek staje się bardziej łagodny w smaku, a jednocześnie zachowuje, a nawet wzmacnia swoje lecznicze właściwości.

Śruta rzepakowa - czy jej produkcja jest opłacalna?

Śruta rzepakowa - czy jej produkcja jest opłacalna?

Śruta rzepakowa, będąca jednym z produktów ubocznych w procesie tłoczenia nasion rzepaku, zdobyła popularność jako ważny składnik paszowy w rolnictwie. Jej wyjątkowa wartość odżywcza oraz stosunkowo niska cena sprawiają, że jest to jedno z najczęściej wykorzystywanych źródeł białka roślinnego w hodowli zwierząt. Kluczowym zagadnieniem, które stoi przed rolnikami i przedsiębiorcami, jest jednak pytanie, na ile opłacalna jest inwestycja w ten produkt i jak efektywnie zarządzać jego sprzedażą.

ALARM24

Masz dla nas temat? Daj nam znać pod numerem:
Alarm24 telefon 691 770 010

Wyślij wiadomość, zdjęcie lub zadzwoń.

kliknij i poinformuj nas!

Najczęściej czytane

Dzisiaj · Tydzień · Wideo · Premium