Depresja u dzieci "Myśli o bezwartościowości, winie lub braku nadziei na przyszłość"

• Czym jest depresja?

– Depresja często potocznie rozumiana jest jako objaw czyli obniżony nastrój, smutek, przygnębienie. Z punktu widzenia lekarza psychiatry, depresja to znaczy znacznie więcej niż smutek, to zaburzenie psychiczne, które wpływa na nasze uczucia, myślenie i ciało.

Emocjami, które występują w depresji jest poza smutkiem często jest poczucie beznadziejności utraty nadziei i lęk. Przy czym lęk jest często emocją wiążącą się z większym dyskomfortem i cierpieniem niż smutek. Ten lęk może utrzymywać się przewlekle lub występować w postaci napadów czy lęków o charakterze fobii.

W depresji zwykle zmienia się myślenie, ludzie negatywnie oceniają obecną własną sytuację, a także przeszłość i przyszłość. Świat i często całe życie spostrzegane jest w bardzo ciemnych barwach. Zwykle smutne lub trudne wydarzenia życiowe są traktowane przez osoby cierpiące na depresję jako przyczyna depresji. Tak może być, ale często bywa, że to depresja sprawia iż negatywnie oceniamy to, co nas spotyka. Depresja wiąże się też z występowaniem wielu dolegliwości somatycznych (fizycznych) takich jak bóle głowy, bóle mięśni, ogólne osłabienie, bezsenność, obniżone łaknienie.

• Depresję kojarzymy najczęściej z leżeniem w łóżku w zaciemnionym pokoju. Czy tylko tak wygląda?

– Depresja wpływa na nasze myślenie, zachowanie i postępowanie. Poza wymienionymi wcześniej objawami osoby doświadczające depresji zwykle gorzej sobie radzą z wykonywaniem codziennych obowiązków zarówno w życiu prywatnym jak i zawodowym. W czasie doświadczania depresji wykonywanie dotychczasowych obowiązków wymaga więcej wysiłku, więcej czasu, a często osoby depresyjne nie są w stanie w ogóle wykonywać różnych czynności.

Czasem objawy depresyjne są tak bardzo nasilone, że osoby dotknięte depresją nie są w stanie wyjść z łóżka.

W takich sytuacja nie powinniśmy tych osób obwiniać, czy posądzać o lenistwo. Depresja, podobnie jak wiele innych chorób, może człowieka praktycznie „unieruchomić”. Warto jednak pamiętać, o tym że z jednej strony powinniśmy osobę cierpiącą na depresje traktować jak osobę chorą, czyli pozwolić odpoczywać, leżeć czy podejmować dowolna aktywność, ale z drugiej strony warto w umiarkowany sposób zachęcać (z naciskiem na umiarkowany) do aktywności, zwłaszcza aktywności fizycznej. Ta aktywność fizyczna może być też „lekiem przeciwdepresyjnym”, zwłaszcza kiedy objawy depresyjne ustępują i człowiek jest zdolny do podejmowania aktywności fizycznej to warto „wyjść poprawie naprzeciw” i ćwiczyć, spacerować lub biegać.

• Na co powinni zwracać uwagę rodzice i kiedy i jak pomagać dzieciom?

– Depresja jest zaburzeniem bardzo częstym. Dotyczy około 10 procent całej populacji, a objawy depresyjne są jeszcze powszechniejsze. Depresja nie tylko wiąże się z cierpieniem osoby na nią cierpiącej, ale także dotyka często osoby z otoczenia – rodzinę i bliskich.

Depresja u dzieci jest poważnym i częstym problemem. Dzieci często mają trudności z wyrażaniem wprost swoich uczuć.

Istnieje wiele przesłanek, które mogą wskazywać na problem z depresją u dzieci: dziecko może być bardziej smutne, sfrustrowane, złośliwe lub wycofane niż zwykle, można zauważyć spadek zainteresowania lub radości z normalnych aktywności, może mieć problemy ze snem (bezsenność lub nadmierna senność), zmiany w apetycie lub masie ciała (dziecko może jeść znacznie więcej lub mniej niż zwykle), trudności w szkole (depresja może wpływać na koncentrację i motywację dziecka, co może skutkować spadkiem ocen lub problemami z zachowaniem).

Dzieci z depresją często mają negatywny obraz siebie i mogą wyrażać myśli o bezwartościowości, winie lub braku nadziei na przyszłość.

Trzeba pamiętać o tym, że depresja wiąże się ze zwiększonym ryzykiem samobójstwa zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, dlatego musimy zachować czujność i pytać o występowanie myśli lub zamiarów samobójczych.

Jak możemy pomagać dzieciom? Przede wszystkim poświęcić im czas i uwagę, rozmawiać, pytać i wysłuchać. Jeżeli zauważymy niepokojące objawy próbować zidentyfikować problem, zaoferować swoją pomoc i jej udzielić i ewentualnie skontaktować się z profesjonalistą-pedagogiem, psychologiem lub psychiatrą.

Zawsze, jeżeli podejrzewamy, że nasze dziecko może mieć myśli samobójcze, bezzwłocznie powinniśmy się skontaktować z odpowiednimi specjalistami.

Profilaktyka depresji zarówno u dzieci jak i u dorosłych to dbanie o zdrowie fizyczne (regularna aktywność fizyczna, zdrowe jedzenie i dostateczna ilość snu), okazywanie wsparcia emocjonalne i ukierunkowywanie rozwoju dziecka: fizycznego, emocjonalnego i duchowego.

• Czy depresję można wyleczyć?

– Krótka odpowiedź brzmi: zdecydowanie tak. W leczeniu depresji powinniśmy się przede wszystkim zastanowić nad jej możliwymi przyczynami i spróbować je wyeliminować lub przynajmniej ograniczyć. Tymi przyczynami może być niekorzystna sytuacja życiowa, niedobory witamin lub mikroelementów, choroby somatyczne lub styl życia. Czasem bywa konieczne zastosowanie leków przeciwdepresyjnych. Warto pamiętać, że czas jest też czynnikiem działający na korzyść pacjenta, ponieważ depresja często ma przebieg epizodyczny to znaczy, że epizody depresyjne pojawiają się i ustępują czasem samoistnie.

• Lekarz przepisuje antydepresanty, a pacjent lub rodzic pacjenta boi się je podawać. Ma powody?

– Mamy do dyspozycji kilkanaście różnych leków przeciwdepresyjny. Zwykle stosujemy leki przeciwdepresyjne nowej generacji: są one lekami bardzo bezpiecznymi, dobrze tolerowanymi i skutecznymi.

Przyjmowanie tych leków nie wiąże się z ryzykiem rozwoju uzależnienia od nich – nie są lekami nadużywanymi, nie mają właściwości odurzających. Warto pamiętać, że skuteczność leczenia przeciwdepresyjnego możemy ocenić po co najmniej 4 tygodniach przyjmowania tych leków w terapeutycznej dawce. Podsumowując: nie warto obawiać się leczenia lekami przeciwdepresyjnymi ponieważ to leczenie jest bezpieczne i skuteczne.