Dlaczego warto robić przetwory domowe? Bo są smaczne i zdrowe. Jak się za to zabrać? Oto nasze podpowiedzi i sprawdzone przepisy.
Jak przygotować owoce i warzywa do przerobu? Płukanie ma na celu usunięcie zanieczyszczeń mechanicznych, pozostałości środków owadobójczych i chwastobójczych, spalin, dymów i kwaśnych deszczów. Owoce wkładamy do wody, mieszamy i czekamy, aż zanieczyszczenia wypłyną na wierzch lub opadną na dno. Ostrożnie zlewamy wodę. Owoce wybieramy czerpakiem. Ostatnie płukanie powinno odbywać się w letniej wodzie.
Drylowanie i blanszowanie
Drylowanie polega na usunięciu pestek, które zawierają kwas pruski. Duże owoce na kompoty nakłuwamy, żeby zapobiec pękaniu skórki. Gdy nie mamy pewności co do pochodzenia owoców i warzyw obieramy je grubo, bo pod skórką mogą znajdować się toksyny. Te z własnej hodowli możemy obrać cieniej.
Blanszowanie ma na celu zniszczenie enzymów powodujących ciemnienie warzyw i owoców. Owoce blanszowane lepiej się przechowują i na przykład lepiej wchłaniają miód. Nie blanszujemy jagód, malin, truskawek i porzeczek. Wodę do blanszowania zakwasza się octem owocowym. Kawałki owoców zanurza się na sicie do wrzącej wody na 1 minutę. Następnie suszy. Warzywa (fasolka szparagowa, groszek, dynia) blanszujemy w osolonej wodzie. Już bez octu. A teraz przepisy.
Chutney pomidorowy
Składniki: 1 kg dojrzałych pomidorów, 50 dag kwaśnych jabłek, 25 dag białej cebuli, 6 ząbków czosnku, kawałek świeżego imbiru, 12 dag rodzynek, 2 małe ostre papryczki, mały kawałek cynamonu, 1 łyżka ziaren gorczycy, 1-2 łyżeczki zielonego pieprzu, pół łyżeczki soli, 30 dag brązowego cukru, półtorej szklanki czerwonego octu winnego
Wykonanie: pomidory sparzyć, przelać zimną wodą i obrać ze skórki. Pokroić w kostkę. Jabłka i cebulę pokroić na ósemki. Czosnek i imbir posiekać. Wszystkie składniki wymieszać w rondlu. Wlać ćwierć szklanki octu i zagotować. Gotować na bardzo małym ogniu przez godzinę. Często mieszać i wlewać po trochu resztę octu. Przekładać do wyparzonych słoików, zamykać.
Dereń i dżem z jarzębiny
Dojrzały dereń oczyścić, usunąć pestki z pomocą szpilki. Zagotować syrop z 2 kg cukru na 1 kg jagód, wyszumować, wrzucić dereń i raz zasmażyć. Następnego dnia smażyć na silnym, potem na wolnym ogniu, aż będzie przeźroczysty. Za długo smażony traci kolor. Ostudzony włożyć do słoików.
1 kg dorodnej, przebranej jarzębiny (same owoce) sparzyć wrzątkiem, by usunąć z niej cierpki smak goryczki. Po pół kg gruszek i jabłek obrać i pokrajać na ćwiartki. Ugotować syrop z 1 kg cukru i 1 szklanki wody, wsypać jarzębinę, podgotować. Dodać jabłka i gruszki, smażyć na małym ogniu, aż dżem uzyska właściwą przejrzystość i konsystencję. Zakwasić sokiem z cytryny, aby utrwalić kolor. Gorący dżem przekładać do słoików, natychmiast zamykać i przykryć kocem do wystygnięcia.
Grzyby marynowane
Składniki: 1 kg grzybów, 2 dkg soli, 1 litr wody do obgotowania grzybów i 15 dkg cebuli. Na zalewę: 1,5 szklanki wody, 1,5 szklanki octu 10%, 5 dkg cukru, 1 dkg soli, pieprz, ziele angielskie, liść laurowy.
Wykonanie: grzyby szybko wypłukać i wrzucić na wrzącą wodę z dodatkiem soli i cebuli, gotować do miękkości, wyjąć z wody odsączyć, odrzucić cebulę. Grzyby włożyć do słoików i ostudzić, zalać ostudzoną zalewą. Pasteryzować 20 minut.
Gruszki w ostrej marynacie
Składniki: 1 kg gruszek, 1 szklanka octu 10%, 1 szklanka cukru, kawałek cynamonu, 5 g gorczycy, 4 goździki, kilka kawałków obranego chrzanu, 5 ziaren pieprzu i ziela angielskiego.
Wykonanie: ocet zagotować z pół szklanki wody, cukrem i przyprawami. Zdjąć z ognia. Obrane gruszki przekroić na pół i bez gniazd wrzucać do zalewy. Postawić naczynie na małym ogniu i gotować 15 minut. Powinny być twardawe. Wyjmować i przekładać do kamiennego lub szklanego naczynia i zalać ostudzona zalewą z przyprawami.
Kapary z owoców nasturcji
Składniki: 50 dag zielonych owoców nasturcji, 1 łyżeczka soli. Na zalewę: 2 szklanki octu winnego, 10 dag cukru, 3 goździki, kawałek cynamonu, 4 ziarna czarnego pieprzu,1 miniaturowa papryczka chili.
Wykonanie: najpierw trzeba owoce nasturcji starannie przebrać, opłukać i osączyć. Następnie zagotować wodę z solą, włożyć owoce i gotować 12 minut. Przecedzić i przełożyć do małych słoiczków. Przygotować zalewę: Zagotować ocet winny z cukrem, korzeniami i papryczką. Przecedzić zalewę i zalać owoce nasturcji. Pasteryzować 15 minut w temperaturze 70 stopni
Konfitury z zielonych pomidorów
W późnej jesieni pozostają jeszcze drobne pomidory, które nie dojrzeją. Można z nich usmażyć konfiturę. Przekroić pomidory, wybrać pestki i włożyć do zimnej wody i gotować 5 minut. Wyjąć i osączyć. Tymczasem zagotować syrop z 1, 5 kg cukru na 1 kg pomidorów. Dodać skórkę cytrynową cienko obraną i sok z cytryny. Ciepłym syropem zalać owoce. Następnego dnia odlać syrop, zasmażyć do gęstości, włożyć pomidory i dosmażać do przeźroczystości. Ostudzić i nałożyć do słoików.
Pikle z ogórków
Składniki: 2 kg bardzo dojrzałych ogórków, korzenie świeżego chrzanu, 2 baldachy zielonego kopru, kilka goździków. Na marynatę: 5 szklanek przegotowanej wody, 2 szklanki octu, 2 szklanki cukru, sól, liść laurowy, ziarna ziela angielskiego i czarnego pieprzu, ziarna białej gorczycy.
Wykonanie: z obranych ogórków usunąć nasiona i miąższ, pokroić w długie pasy, posypać solą, nakryć ściereczką i odstawiamy w chłodne miejsce na całą dobę. Odsączyć płaty na sicie, wytrzeć do sucha i układać w słojach. Podczas układania obficie posypywać wszystkimi przyprawami, nakładać wiórki chrzanu, na wierzch koper.
Podgrzać wodę z octem i cukrem, zalewać przygotowane w słojach pikle. Okryć słoje krążkiem celofanu, pasteryzować w temperaturze 85°C przez 20 min. Zdjąć z ognia, ostudzić.
Kolorowa papryka marynowana
Składniki: po 1 strąku czerwonej, zielonej, żółtej i pomarańczowej papryki, 2 ząbki czosnku, pół niedużej cebuli, 1 listek laurowy, 2 ziarnka ziela angielskiego, 4 ziarnka pieprzu, 4 goździki, mały baldach kopru, 1 łyżka oleju lub oliwy Na zalewę: 1 szklanka octu spirytusowego, 4 szklanki wody, 10 dkg cukru, 4 dkg soli.
Wykonanie: paprykę oczyścić z gniazd nasiennych, pokroić w paski. Układać w niedużych słoikach, przekładając przyprawami. Zalewę zagotować, następnie ostudzić i letnią zalewać paprykę. Na wierzch wlać łyżeczkę oliwy. Pasteryzować około 10 minut.
Sekrety pasteryzacji
Pasteryzacja polega na podgrzewaniu przetworów w hermetycznie zamkniętych naczyniach. W temperaturze od 60 do 100 stopni. Z powodu błędów w procesie pasteryzacji pracowicie sporządzone przetwory psują się jeszcze przed otwarciem.
Nasze babcie przechowywały przetwory bez pasteryzacji, przekładając je do wyprażonych słoików. Możecie spróbować tego sposobu. Umyte i osuszone słoiki należy wstawić do średnio nagrzanego piekarnika i stopniowo podnosić temperaturę do ponad stu stopni. Słoiki trzeba prażyć 25 minut, a nowe pokrywki wygotować. Słoiki napełnia się natychmiast po wyjęciu z pieca, zakręca, odwraca naczynie do góry, nakrywa kocem, pod którym powoli stygną. Metoda wyprażania słoików poprawia skuteczność pasteryzacji.
Jeśli wielokrotnie używamy tych samych słoików, za każdym razem trzeba kupić nowe wieczka. Słoiki najlepiej wyprażyć w piekarniku. Przykrywki, łyżkę wazową, lejek należy wysterylizować. Czyli gotować 3 minuty.
Najlepiej pasteryzować jednocześnie przetwory jednego typu, z tych samych owoców i w jednakowych naczyniach, ponieważ w procesie pasteryzacji podgrzewane przetwory zwiększają swoją objętość, nie wolno ich napełniać do końca, bo słoiki mogą popękać.
Istnieją dwa sposoby na pasteryzację. Pierwszy: nie podgrzane słoiki napełniamy chłodnymi przetworami, wstawiamy do letniej wody i stopniowo podgrzewamy. Czas pasteryzacji liczymy wtedy od osiągnięcia właściwej temperatury wody, podanej w przepisie. Praktycznie najlepiej odczekać do momentu zawrzenia wody, zmniejszyć gaz tak, by pasteryzacja odbywała się gorącej, lecz nie wrzącej wodzie. Drugi sposób zaleca się przy pasteryzowaniu przetworów przygotowywanych na gorąco. Napełniamy ogrzane słoiki podgrzanymi przetworami i pasteryzujemy w gorącej wodzie.
Gdy słoiki całkowicie wystygną, należy nacisnąć środek każdego wieczka. Nie mogą sprężynować. W przeciwnym razie należy powtórzyć pasteryzację. Jak przechowywać przetwory? W suchym, chłodnym i zaciemnionym miejscu. Prawidłowo przygotowane i zapasteryzowane przetwory zachowują odżywcze i smakowe właściwości do następnego lata.