Wychodzą z domu, jak każdego innego dnia. Do pracy, do szkoły, do znajomych, do sklepu. Mówią "wracam za chwilę”, "będę za godzinę”, "na razie”, albo nie mówią nic. I ślad się po nich urywa. Bliscy czekają na ich powrót kilka dni, miesięcy, lat. Czasem całe życie.
Zaginięcia dzieci na wsi to specyfika naszego regionu. Pozostawione bez opieki rodziców, którzy pracują w polu, oddalają się same od domu. Gubią się w lesie, albo topią w rzece.
– Porwania i zabójstwa to naprawdę znikomy ułamek wszystkich zaginięć – mówi Aleksandra Andruszczak z Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych "Itaka”. – Przyczyny są zazwyczaj bardziej banalne. W przypadku małych dzieci to, niestety, najczęściej, brak należytej opieki ze strony rodziców.
Na gigancie
W ubiegłym roku Itaka pomogła odnaleźć 140 zaginionych dzieci i nastolatków w Polsce. W naszym regionie najwięcej nastolatków ginie z Lublina i okolic. Najczęściej wracają do domu już po kilku dniach. – Większość zaginionych odnajduje się w ciągu pierwszych dwóch, trzech dni – przyznaje Janusz Wójtowicz, rzecznik lubelskiej policji. – Potem szanse na odnalezienie maleją z każdym dniem.
Ale, szczególnie w okresie wakacji, zniknięcie nastolatka może ciągnąć się tygodniami, a nawet miesiącami. – W ostatnim czasie "giganty” młodych ludzi niebezpiecznie przeciągają się w czasie. Wracają do domu, gdy kończą się wakacje, albo nie mają już pieniędzy. Często skutek odnoszą też poszukiwania – dodaje Andruszczak. – Niepokojące jest też to, że młode dziewczyny coraz częściej padają ofiarami handlarzy ludźmi.
Wyszła od znajomej
A jaki los spotkał 26-letnią Katarzynę Demczuk z Krasnegostawu? 4 lipca tego roku spędziła wieczór u koleżanki. Wyszła od niej około 3 nad ranem. Do domu miała ok. 1,5 km drogi. Do tej pory do niego nie dotarła.
– Przeszukaliśmy pobliskie łąki, lasy, całe miasto. Wszystko na nic. Przepadła jak kamień w wodę – mówi Tomasz Demczuk, brat Katarzyny.
Tego, co stało się z Katarzyną nie wie ani jej rodzina, ani znajomi, ani chłopak. Na nic zdały się poszukiwania policji.
– To wesoła, towarzyska, otwarta na świat dziewczyna – mówi Tomasz. – Nie miała żadnych problemów, niczego przed nami nie ukrywała. Jest dorosła, gdyby chciała gdzieś wyjechać, mogła nam o tym powiedzieć. Kasiu, odezwij się, bardzo się o ciebie martwimy…
Waldemar Goljanek, 51-letni mieszkaniec podlubelskich Zemborzyc wyszedł z domu 7 lipca 2010 roku. Nie miał ze sobą dokumentów, telefonu komórkowego, zostawił otwarte drzwi. Miał na sobie koszulkę polo, dżinsy i klapki. Wyglądało na to, że wychodzi na chwilę: do sklepu, do sąsiada, na spacer. Ostatni raz znajomy widział go w okolicy Zalewu Zemborzyckiego. Szedł szybkim krokiem oddalając się od Zemborzyc. Od tamtej pory nikt go nie widział.
– We wtorek skosił trawnik przy domu, a w środę wyszedł z domu tak, jak stał. I zniknął – opowiada brat zaginionego Marek Muszyński. – Zawsze był skryty, nie mówił o swoich problemach. Dopiero teraz, po zaginięciu dowiedzieliśmy się, że miał do spłaty ostatnią ratę pożyczki. Wcześniej stracił pracę. Może to go załamało?
Przez kredyt
Problemy w pracy, jej utrata, albo strach przed zwolnieniem to częste powody załamania i w konsekwencji zaginięcia. Ludzie znikają też, ponieważ mają problemy finansowe, głównie ze spłatą kredytów. To schemat, który w ostatnich latach powtarza się bardzo często.
– Ludzie, którzy mają problemy finansowe uważają, że ucieczka to jedyne wyjście z ich sytuacji – tłumaczy Andruszczak. – Kłopoty, z którymi nie potrafimy sobie poradzić mogą nawet doprowadzić do samobójstwa. Zdarza się to częściej w przypadku mężczyzn. W ostatnim czasie na Lubelszczyźnie mieliśmy przypadki odebrania sobie życie spowodowane załamaniem po powodzi.
Zapadła się pod ziemię
Czy problemy to powód zniknięcia 52-letniej Elżbiety Cieślak z Lublina? Nad ranem 2 maja tego roku kobieta wyszła ze swojego mieszkania na ul. Przyjaźni. Na pytanie syna, dokąd idzie, odpowiedziała, że jest dorosła i to jej sprawa.
– Miała ostatnio problemy finansowe i zdrowotne – mówi Alina Uliczna, siostra zaginionej. – Elżbieta była zamknięta w sobie, raczej słaba psychicznie... Ale przecież mogła coś powiedzieć… Nie ma jej już piąty miesiąc, odchodzę od zmysłów, co się z nią stało. Przecież ludzie nie zapadają się pod ziemię!
Na saksach
Coraz więcej Polaków, również z Lubelszczyzny ginie za granicą. Powodem jest niefrasobliwość naszych rodaków. Nie wiedzą, u kogo będą pracować, nie znają języka, nie mają pojęcia, gdzie jest polski konsulat. Ich rodziny też nie wiedzą, gdzie ich szukać. W tej sytuacji łatwo wpaść w ręce nieuczciwych pracodawców, wkręcić się w tzw. spiralę długów. Niektórzy padają ofiarą przestępstw. Inni – bez pracy i środków do życia – wolą zniknąć, niż przyznać się do porażki.
– Nie wracają do rodziny, bo nie mają z czym. Świadomie zrywają kontakt z krajem. Ze wstydu, z poczucia bezsilności – tłumaczy Andruszczak.
Wymarzony Londyn
Ale są też historie, które nie pasują do żadnego schematu. Które, mimo upływu wielu lat, pozostają wielką, nierozwiązaną tajemnicą.
Taka jest historia 20-letniej Iwony Kamińskiej z Modliborzyc koło Kraśnika, która wyjechała do Londynu w lipcu 2000 roku. Studentka anglistyki, domatorka, bardzo przywiązana do rodziny. Nie miała chłopaka. Jej pasją był śpiew i język angielski.
– Znakomicie się uczyła, zdobywała nagrody w konkursach. Ambitna, zdolna, pracowita – mówi o córce Barbara Kamińska. – Jaka jeszcze była? Życzliwa wobec ludzi, bardzo ufna. Może nawet zbyt ufna... Dziś miałaby 30 lat.
W Londynie Iwona miała spędzić swoje wymarzone 2-tygodniowe wakacje. Zamieszkała z koleżanką (poznały się na studiach w Częstochowie), która załatwiła jej pracę u znajomego Polaka w sklepie z kryształami.
Nie wyszła ze sklepu
Czwartego dnia swojego pobytu w Londynie Iwona ma się spotkać po pracy z przyjaciółmi w południowo-zachodniej części Londynu. Nie przychodzi na spotkanie. Nie dociera też na kwaterę. Do nikogo nie dzwoni. Nikt jej nigdzie nie widział. Ślad się urywa w sklepie z kryształami, do którego rano weszła.
Na nic zdaje się przesłuchanie Polaka, u którego pracowała, badanie jego samochodu, przeszukanie sklepu, w którym policja zrywa nawet podłogę. Nie znajdują nic. Żadnych dowodów na to, żeby dziewczyna padła ofiarą przestępstwa. Nawet najmniejszego śladu, że została uprowadzona. Jakby rozpłynęła się w powietrzu.
Kamińscy rozpoczęli poszukiwania na własną rękę. Ojciec dziewczyny poleciał do Londynu, wyznaczył wysoką nagrodę za pomoc w odnalezieniu córki. Wszystko na nic. Żadnego skutku nie przyniosły też plakaty, którymi oklejono cały Londyn, pomoc polonijnej prasy, Itaki, Interpolu.
13 lipca minęło 10 lat od zaginięcia Iwony, która wciąż jest poszukiwana. Jaj mama mówi: Zrobiliśmy wszystko, co w ludzkiej mocy. I żadnego tropu. Tak, jakby Iwonka zapadła się pod ziemię.
Każdego roku w rocznicę zaginięcia, Kamińscy zamawiają mszę w intencji Iwony "Do Boga o niewiadomej”. Tak od 10 lat.
– Gdy człowiek umiera można się z nim pożegnać – mówi pani Barbara. – Ból po stracie osoby, która zaginęła jest najgorszy z możliwych. Ten ból się nigdy nie kończy.
Statystyki
15 000 osób ginie rocznie w Polsce
3000 nastolatków w wieku 14-17 lat zaginęło w Polsce w 2009 roku
442 dzieci w wieku 7-13 lat zaginęło w Polsce w 2009 roku
125 dzieci do 7 roku życia zaginęło w Polsce w 2009 roku
1531 osób poszukiwała Itaka w 2009 roku
140 nastolatków i dzieci odnalazło się dzięki pomocy Itaki w 2009 roku
1090 osób z całej Polski poszukuje w tej chwili Itaka
180 osób poszukuje w tej chwili lubelska policja
47 osób z Lubelszczyzny poszukuje w tej chwili Itaka
WIDZIAŁEŚ? ZADZWOŃ!
Zdjęcia wszystkich poszukiwanych 47 osób z województwa lubelskiego są na stronie www.zaginieni.pl. Każdy, kto coś wie o ich losie proszony jest o kontakt pod całodobowymi numerami 801 34 70 70 lub 22 654 70 70 oraz emailem: itaka@zaginieni.pl. W sprawach zaginionych dzieci: całodobowy, bezpłatny numer 116 000.