Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Urszula Kozioł
(fot. Mariusz Kubik/Wikimedia Commons)
To była już kolejna nominacja dla Urszuli Kozioł. Tym razem za tomik poezji "Raptularz" związana z naszym regionem poetka otrzymała Literacką Nagrodę Nike 2024.
Urszula Kozioł urodziła się w czerwcu 1931 roku w Rakówce pod Biłgorajem. Wraz z rodzicami, którzy jako nauczyciele poświęcali się pracy społecznej, często się przeprowadzała. Wiele lat spędziła w Zamościu. Tu ukończyła gimnazjum, a w 1950 roku zdała maturę w II Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Konopnickiej w Zamościu. O czasach nauki, życiu w powojennym mieście i czytaniu poezji pisała m.in. w opowiadaniu “Z powodu Puszkina”. Pejzaż kraju lat młodości zawarła również w powieści “Postoje pamięci”, ale także wierszach i felietonach.
Studiowała polonistykę we Wrocławiu i z tym miastem i Dolnym Śląskiem związała swoje dorosłe życie.
W 2010 roku Rada Miasta Biłgoraja podjęła uchwałę o przyznaniu Urszuli Kozioł tytułu Honorowego Obywatela. Został on wręczony podczas uroczystej sesji w tym samym roku. W 2018 roku Urszuli Kozioł został przyznay tytuł Ambasadora Kultury Zamościa. Poetka brała też udział w spotkaniu autorskim Wrześniowej Ulicy Poetyckiej. Rok później pojawił się pomysł, by poetkę uhonorować również w Zamojskiej Alei Sław. Jednak ostatecznie do tego nie doszło, a pamiatkową tablicę odsłoniła Małgorzata Dybowska.
Urszula Kozioł to nie tylko poetka, ale również pisarka, dramatopisarka i felietonistka. Publikowała często pod pseudonimami, np. „Antoni Migacz”, „Mirka Kargol”, „Faun”, „U.K.”, „Uk”, „Uka”, „UKA”.
Za swoją twóczość była wielokrotnie nagradzana. Otrzymała m.in. Nagrodę Czerwonej Róży (1963), Nagrodę im. Władysława Broniewskiego (1964), Nagrodę im. Stanisława Piętaka (1965), nagrodę Miasta Wrocławia (1965), Nagrodę Fundacji Kościelskich (1969), Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki II stopnia (1970), Złoty Krzyż Zasługi (1974), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1981), włoską nagrodę "Złoty Centaur" (wyróżnienie Akademii Sztuki i Pracy w Salsomaggiore, 1982), Nagrodę Główną Śląską Dolnej Saksonii (1997), Literacką Nagrodę Polskiego PEN-Clubu (1998), Nagrodę im. Eichendorfa (Der Eichendorff Literatur-Preis, 2002). W kwietniu 2003 uhonorowana została Doktoratem Honoris Causa Uniwersytetu Wrocławskiego.
Do Nagrody Literackiej Nike była nominowana kilkukrotnie, m.in. w 2006, 2008 i 2015. W tym roku otrzymała tę jedną z bardziej prestiżowych literackich nagród w Polsce. Jej laureatami byli wcześniej m.in. Czesław Miłosz, Olga Tokarczuk, Dorota Masłowska.
Nagrodzony "Raptularz" to, jak napisano w opisie tomiku, zbiór utwory, które są kontynuacją poetyckich poszukiwań wybitnej poetki, w którym "ton lamentu i skargi, przechodzi w refleksyjny, dojrzały humanizm, podziw i szacunek dla wszystkiego, co kruche, wymagające uwagi i opieki. Ludzi, zwierząt, roślin".
– Trzeba pozwolić, żeby to ciche zamieszkało w nas – mówiła 93-letnia Urszula Kozioł podczas niedzielnej gali wręczenia nagród.
Wyboru laureatki Nagrody Nike 2024 dokonało jury pod przewodnictwem poety i prozaika Krzysztofa Siwczyka. Zasiadali w nim również m.in. dziennikarz i reżyser Witold Bereś, kulturoznawczyni Justyna Jaworska, dziennikarz "Gazety Wyborczej" Marek Beylin czy literaturoznawczyni Maria Anna Potocka.
Przy tej okazji warto przypomnieć jeden z najbardziej znanych wiersz "Inwokacja", który poetka poświęciła Ziemi Biłgorajskiej.
"Biłgoraju
pajdo kraju
leśna ziemio stokorodna
wąska Tanwio
w śniętym Sanie
sanno
płozo
kośna łąko
iły muły
piachy
lessy
miedzo
łubin
bosa groblo
sito sosny rozstrzelanej
bezimiennych imion pełne
stójcie przy mnie
bądźcie we mnie
nie odprawdzie mnie w świat samej
na błądzenie nadaremne
w borykanie pylne rdzawe
moje lite krajobrazy
moje chude talizmany"
