Bardzo smutny listopad

Władze hitlerowskie planowały, po wygraniu wojny ze Związkiem Radzieckim, wysiedlić na Syberię 50 milionów Polaków, Rosjan, Białorusinów, Ukraińców i Czechów, by na terenie podbitych krajów utworzyć obszary kolonizacyjne dla Niemców. Pierwsi mieli być wywiezieni Polacy. Po przyłączeniu do III Rzeszy zachodnich i północnych województw polskich, z pozostałych terenów do Bugu utworzono tzw. Generalną Gubernię jako "czasowy rezerwat” dla ludności polskiej. Część Polaków z ziem anektowanych do III Rzeszy wysiedlono do GG. Pierwszym obszarem niemieckiej kolonizacji miała być Zamojszczyzna. 22 lipca 1941 roku przybył do Zamościa Heinrich Himmler, wydając polecenie utworzenia tu niemieckiego okręgu osiedleńczego. Głównym jego ośrodkiem miał być Zamość, nazwany Himmlerstadt.
60 lat temu, w listopadzie 1941 roku, wysiedlono na Zamojszczyźnie 7 wsi. Były to Huszczka Duża, Huszczka Mała, Wysokie, Białobrzegi, Bortatycze, Podhuszczka i Kolonia Udrycze. Ogółem akcja objęła ponad 2 tys. mieszkańców. Umieszczeni zostali przejściowo w koszarach w Zamościu, a następnie przewiezieni do wsi nadbużańskich w gminie Dubienka, a w ich gospodarstwach osadzono volksdeutschów z Besarabii. Było to swego rodzaju preludium do pierwszego etapu wysiedleń, który rozpoczął się rok później, 28 listopada 1942 roku. Przewidywał on "wysiedlenie” 140 tys. osób. Mieszkańcom nakazywano, by zgromadzili się w określonym miejscu i w wyznaczonym czasie, z 10-20-kologramowym bagażem. Ludzi bito, kopano i szczuto psami. Podczas mrozów starcy i dzieci zamarzali. Zabijano też chorych i starych, gdy ustawali w drodze do obozów w Zamościu i Zwierzyńcu. W ciągu tylko trzech miesięcy wysiedlono 117 wsi. Hitlerowcy ujęli wówczas około 40 tys. Polaków. Spośród nich wywieźli do obozów zagłady lub zlikwidowali na miejscu blisko 10 tys. Kilkanaście tysięcy ludzi przetransportowali do Niemiec, głównie na przymusowe roboty, a dzieci o nordyckich cechach rasowych - w celu zniemczenia. Kilka tysięcy mieszkańców Zamojszczyzny uciekło i ukrywało się z rodzinami po lasach.
W drugiej połowie listopada w wielu miejscowościach na Zamojszczyźnie zaplanowano uroczystości związane z tą smutną rocznicą.
PS. Przy opracowywaniu tego materiału korzystałem z książki "Armia Krajowa na Zamojszczyźnie” Jerzego Jóźwiakowskiego