Przeglądarka, z której korzystasz jest przestarzała.

Starsze przeglądarki internetowe takie jak Internet Explorer 6, 7 i 8 posiadają udokumentowane luki bezpieczeństwa, ograniczoną funkcjonalność oraz nie są zgodne z najnowszymi standardami.

Prosimy o zainstalowanie nowszej przeglądarki, która pozwoli Ci skorzystać z pełni możliwości oferowanych przez nasz portal, jak również znacznie ułatwi Ci przeglądanie internetu w przyszłości :)

Pobierz nowszą przeglądarkę:

Edukacja

28 listopada 2020 r.
14:51

Zamość: Pomysł na reaktywację XVI-wiecznej uczelni

Autor: Zdjęcie autora agdy
Budynek Akademii Zamojskiej
Budynek Akademii Zamojskiej (fot. Mirosław Chmiel)

- Teraz mamy swoje pięć minut – uważają członkowie komitetu, który chce reaktywować Akademię Zamojską. Zbierają głosy poparcia i liczą, że „nasz” minister edukacji i nauki nada polityczny bieg sprawie. Jest już interpelacja poselska i plan spotkania ministra z członkami komitetu. Prezydent Zamościa zwraca uwagę na trudności ale zachęca do działania w sprawie zamojskiej uczelni

AdBlock
Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Kliknij tutaj, aby zaakceptować

Akademia Zamojska była wyższą uczelnią, którą w XVI wieku założył kanclerz Jan Zamoyski. Miała kształcić światłych obywateli Rzeczypospolitej, przygotowanych do uczestnictwa w życiu publicznym. Akademia, która działała niemal 200 lat, nadawała stopnie doktora filozofii i prawa. Został po niej czteroskrzydłowy gmach z wewnętrznym dziedzińcem na Starym Mieście. Od zeszłego roku miasto prowadzi tu remont konserwatorski.

Wnętrze akademii (fot. Kazimierz Chmiel)

Sprawa nabrała tempa

- Pomysł reaktywowania Akademii Zamojskiej pojawia się od wielu lat.  Prawie rok temu powstał nasz komitet, skupiający osoby działające, by ten pomysł zrealizować. Ostatnio, dzięki interpelacji posła Zawiślaka, sprawa nabrała tempa. Mimo trudnej sytuacji z epidemią, spotykamy się i działamy. Trudno w tej chwili mówić o charakterze akademii. Ta zlikwidowana w XVI wieku kształciła filozofów, bo tak wówczas mogła. Teraz będzie to uczelnia z kierunkami potrzebnymi społecznie – wyjaśnia prof. Wojciech Kolanowski z Zamościa, który mówi o sobie, że jest lokalnym patriotą i idea reaktywowania Akademii Zamojskiej jest mu szczególnie bliska.

Profesor tłumaczy, że są dwie drogi dla zamojskiej uczelni. Jedna, to przekształcenie istniejącej już wyższej szkoły zawodowej. Chodzi o Uczelnię Państwową im. Szymona Szymonowica w Zamościu, która w 2005 roku powstała jako Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa. Druga to budowanie uczelni od podstaw.

- Powoływanie drugiej państwowej wyższej szkoły w Zamościu chyba nie ma racji bytu. Bardziej realne jest przekształcenie istniejącej, choć władze szkoły zawodowej nie są zbyt tym zainteresowane. To by wymagało od nich wysiłku – przyznaje profesor, który dodaje, że rozmawiał już na ten temat z marszałkiem województwa, kilka razy z prezydentem Zamościa. - Jest wielu zwolenników reaktywacji akademii. Maria Gmyz, przedstawicielka naszego komitetu rozmawiała z ministrem Piotrem Glińskim podczas jego wizyty w Zamościu. Dostałem list w którym minister kultury i dziedzictwa narodowego pisze, że wpiera naszą inicjatywę. Przecież sama idea akademii jest naszym dziedzictwem narodowym.

Polichromie odkryte podczas prac (fot. Kazimierz Chmiel)

Pobożność i nauka

Tymczasem we wspominanej przez profesora interpelacji, jaką do ministra Przemysława Czarnka złożył poseł PiS Sławomir Zawiślak czytamy, że reaktywacja Akademii Zamojskiej będzie podniesieniem na należny piedestał nauczania młodego pokolenia Polek i Polaków w duchu ideałów wspaniałej poprzedniczki: "pobożność i nauka", "Bóg i Ojczyzna".

Poseł zauważa bowiem, że wiele młodych osób a także niestety przedstawiciele kadry akademickiej, brało udział w ostatnich protestach publicznych w czasie których "dochodziło do działań stojących w całkowitej sprzeczności z prawem, polskim patriotyzmem, tradycją i kulturą polską". "Trwałym środkiem umocnienia i rozwoju polskiej tożsamości kulturowej" ma być zamojska uczelnia. Ma łączyć najlepszą naukę, nowoczesną edukację i patriotyczne wychowanie.

- Wszak, wszyscy powołujemy się na słowa Jana Zamojskiego, że "Takie będą Rzeczypospolite, jakie młodzieży chowanie". Teraz jest chwila, by nie tylko powoływać się na te słowa, ale by podług nich owocnie działać – pisze poseł PiS do ministra.

Przed rewitalizacją i wizualizacja (fot. Materiały inwestora)

Zabytek? Proszę bardzo

Remont konserwatorski zabytkowej siedziby dawnej akademii trwa przy wsparciu unijnych pieniędzy. W planach jest zaadaptowanie części budynku na działalność kulturalną. To pomieszczenia na parterze, w których powstanie ekspozycja muzealna "Dzieje Akademii Zamojskiej i drukarni akademickiej". Dziedziniec i poddasze będą dla Zamojskiej Akademii Kultury. Na swoje miejsce wróci tu liceum, które na czas prac musiało się wyprowadzić do Pałacu Zamoyskich.

Gdyby reaktywowana uczelnia chciała działać w historycznym obiekcie musi poczekać siedem lat. Dwa to remont a pięć tzw. okres trwałości czyli realizacja unijnego projektu.

- Rozmawiałem z komitetem na temat reaktywacji akademii. O siedzibie też. Wszystko jest kwestią pieniędzy. Nawet można nie czekać siedmiu lat. 56 milionów plus pewnie jakieś kary za niezrealizowanie projektu. Choć są inne miejsca gdzie może działać uczelnia. Pałac Zamoyskich, z powodu niżu demograficznego w „Elektryku” jest wolne skrzydło, są puste obiekty po Uniwersytecie Przyrodniczym – wylicza Andrzej Wnuk, prezydent Zamościa, który dodaje, że w czasie jego kadencji już kilka osób przychodziło z pomysłami na reaktywację Akademii Zamojskiej.

Jednym z nich był poseł Kukiz’15 Jarosław Sachajko, który widział akademię jako uczelnię medyczną.

- Zachęcałem i nadal zachęcam do takich działań, choć widzę trudności – dodaje prezydent, który szacuje, że uczelnia musi dysponować sporymi finansami w granicach 100 milionów złotych na początek. A potem jeszcze większym budżetem.

Pomysłodawcy myślą o remontowanym gmachu akademii jako siedzibie reaktywowanej uczelni ale akceptują też inne miejsca. Pałac Zamoyskich czy budynki uczelni „Szymonowica” też by były dobre na początek.

Profesor Kolanowski pytany o finanse uważa, że kwota zapewniająca wynagrodzenie kadry nie jest duża. Choć pobory naukowców muszą być atrakcyjne, by ci chcieli się przenieśli ze swoich dotychczasowych uczelni. Natomiast pieniędzy na wyposażenie i działalność uczelnia by mogła szukać w unijnych czy norweskich funduszach wspierających naukowe projekty.

Spotkanie ministra Przemysława Czarnka z członkami komitetu w sprawie Akademii Zamojskiej jest planowane jeszcze w tym roku.

Akademia oryginalna

W 1593 roku kanclerz Jan Zamoyski postanowił założyć w Zamościu szkołę mającą kształcić młodzież szlachecką i przygotowywać ją do pełnienia funkcji publicznych w państwie. Melchior Stefanides, imię którego nosi plac na Starym Mieście w Zamościu był jej pierwszym rektorem.

Program Akademii Zamojskiej realizowano na dwóch poziomach – niższym pięcioletnim i wyższym, akademickim sześcioletnim. Adepci zaczynali naukę w wielu 7 lat od czytania i pisania, następnie uczyli się łaciny, greki, historii starożytnej i filozofii. Po opanowaniu tych umiejętności mogli przejść na poziom wyższy. Składał się on z siedmiu katedr: matematyki, logiki i metafizyki, filozofii naturalnej i medycyny, retoryki, filozofii moralnej i polityki, prawa polskiego i powszechnego.

Akademia szybko stała się jedną z najlepszych szkół w Polsce. Działała do likwidacji w 1784 przeprowadzonej przez Austriaków. Była pierwszą prywatną uczelnią a trzecią – po krakowskiej i wileńskiej, uczelnią w Rzeczypospolitej.

 (korzystałam z „Akademia Zamojska i jej pierwsi profesorowie” Adam Andrzej Witusik)

e-Wydanie

Pozostałe informacje

Cracovia znowu lepsza od Motoru, Sergi Samper przeprasza za kartkę
ZDJĘCIA, WIDEO
galeria
film

Cracovia znowu lepsza od Motoru, Sergi Samper przeprasza za kartkę

Czwarty raz w rym sezonie, ale pierwszy w 2025 roku Motor nie strzelił gola w meczu u siebie. Beniaminek z Lublina nie zrewanżował się też Cracovii za porażkę z jesieni 2:6. Tym razem „Pasy” wygrały 1:0, a kluczowa dla losów spotkania była czerwona kartka Sergi Sampera, którą Hiszpan obejrzał już w 49 minucie.

Atakujący Bogdanki LUK Lublin Kewin Sasak:

Marcin Komenda, Bogdanka LUK Lublin: Ten sezon jest kapitalny

Powiedzieli po trzecim meczu półfinałowym play-off: JSW Jastrzębski Węgiel - Bogdanka LUK Lublin 2:3

Manolo i jego koledzy będą chcieli jak najszybciej zapomnieć o spotkaniu w Bytomiu

Wisła Puławy bez szans w wyjazdowym starciu z Polonią Bytom

Bez niespodzianki w Bytomiu. Choć Wisła Puławy próbowała postawić się faworyzowanej Polonii to nie udało jej się wywalczyć na trudnym terenie choćby jednego punktu

Fragment rywalizacji w Słupsku

PGE Start Lublin został rozgromiony w Słupsku

Podopieczni Wojciecha Kamińskiego ulegli Enerdze Icon Sea Czarni różnicą aż 23 pkt. Trzeba sobie jasno powiedzieć, że ten wynik to sensacja, ale również olbrzymie rozczarowanie.

Majówka za pasem. Kalendarz wydarzeń zapowiada moc atrakcji
1 maja 2025, 0:00

Majówka za pasem. Kalendarz wydarzeń zapowiada moc atrakcji

Majówka zbliża się wielkimi krokami. Biorąc zaledwie trzy dni urlopu zyskujemy aż 9 dni odpoczynku. Co przez ten czas można robić w województwie lubelskim? Podpowiadamy co wtedy dzieje się w regionie.

Lewart w trzech ostatnich meczach zdobył siedem punktów

Druga wygrana na wiosnę, Lewart lepszy od Wiślan

W trzech ostatnich meczach Lewart wywalczył siedem punktów. W sobotę beniaminek z Lubartowa pokonał u siebie Wiślan Skawina 1:0, a bohaterem gospodarzy okazał się Łukasz Najda, który zdobył jedynego gola.

Dbają nie tylko o drzewa. Przed nami "Piątka z leśnikami"

Dbają nie tylko o drzewa. Przed nami "Piątka z leśnikami"

Już 10 maja w Uroczysku Stary Gaj odbędzie się wyjątkowe wydarzenie łączące aktywność fizyczną, kontakt z przyrodą i szczytny cel – „Piątka z leśnikami”. Organizatorzy zapraszają nie tylko biegaczy, ale także wszystkich miłośników lasu i pomagania.

Ulica jak "pole bitwy". Na Ceglanej będzie nie tylko asfalt

Ulica jak "pole bitwy". Na Ceglanej będzie nie tylko asfalt

Wcześniej ulica Twarda, teraz Ceglana. Urzędnicy szukają wykonawcy tej długo wyczekiwanej przez mieszkańców przebudowy drogi.

Sax night
Foto
galeria

Sax night

Imprezy w najpopularniejszym lubelskim Klubie 30 to destylat zabawy. Kto był ten wie, a kto nie był, niech żałuje. Imprezy odbywają się często na dwóch, a nawet na trzech parkietach, a każdy z inną muzyką. Ten stylistyczny eklektyzm sprawia, że co weekend klub przeżywa prawdziwe oblężenie. Specjalnie dla Was przygotowaliśmy fotogalerię z weekendowych szaleństw w popularnej Trzydziestce, z której dowiecie się, jak się bawi Lublin.

W decydującym meczu półfinału play-off Bogdanka LUK Lublin pokonała Jastrzębski Węgiel 3:2 i zagra w finale

Niespodzianka: Bogdanka LUK Lublin co najmniej ze srebrnym medalem, ograła Jastrzębski Węgiel

W trzecim decydującym spotkaniu półfinałowym play-off Bogdanka LUK Lublin po zaciętym boju pokonała mistrza Polski Jastrzębski Węgiel 3:2 i po raz pierwszy w historii zagra o medale mistrzostw Polski, i to od razu o złote

Druga taka niedziela w kwietniu. Można zrobić zakupy na majówkę

Druga taka niedziela w kwietniu. Można zrobić zakupy na majówkę

W niedzielę 27 kwietnia sklepy będą otwarte. To druga i zarazem ostatnia niedziela handlowa w kwietniu, tuż przed długim weekendem majowym.

Zabiegi ablacji z użyciem nowej techniki

To zaburzenie rytmu serca dotyczy miliona Polaków. W Lublinie leczą to nową techniką

Lubelscy lekarze przeprowadzili zabieg ablacji migotania przedsionków nową techniką varipulse. Dokonał tego jako jeden z pierwszych w Polsce zespół z Uniwersyteckiego Centrum Kardiologii i Kardiochirurgii USK Nr 4 pod kierownictwem dr hab. Andrzeja Głowniaka.

Motor chce się zrewanżować Cracovii za porażkę z jesieni

Rewanżu za 2:6 nie było. Motor Lublin - Cracovia (zapis relacji na żywo)

Motor liczył na rewanż za porażkę z jesieni. Cracovia drugi raz okazała się jednak lepsza od beniaminka z Lublina. Tym razem 1:0. Kluczowa dla losów spotkania była czerwona kartka Sergi Sampera, którą Hiszpan obejrzał na początku drugiej połowy.

Ogłoszenie wyroku

25 lat za zabójstwo komorniczki z Łukowa. Do sądu wpłynęły apelacje

Sąd skazał w styczniu Karola M. na 25 lat więzienia za zabójstwo komorniczki z Łukowa. Strony złożyły apelacje.

Ubiegłoroczna aukcja Pride of Poland

"To jest poniżej hipokryzji". Sprawa janowskiej stadniny w Sejmie

- To jest poniżej hipokryzji, co pan rozpowiada - tak w Sejmie wicemarszałkini Dorota Niedziela (KO) odniosła się do wypowiedzi polityków PiS dotyczących sytuacji w państwowych stadninach koni. Poseł Kazimierz Choma (PiS) dopytywał co zrobi resort rolnictwa, by „powstrzymać upadek hodowli koni”.

ALARM24

Masz dla nas temat? Daj nam znać pod numerem:
Alarm24 telefon 691 770 010

Wyślij wiadomość, zdjęcie lub zadzwoń.

kliknij i poinformuj nas!

Najczęściej czytane

Dzisiaj · Tydzień · Wideo · Premium