Śladów osadnictwa z wczesnego średniowiecza w Łabuniach i okolicach odkryto już wiele. Teraz wiadomo, że najprawdopodobniej istniał tam też cmentarz chrześcijański i to zanim jeszcze powstała pierwsza rzymskokatolicka parafia.
Tego odkrycia, zupełnie przypadkiem dokonano zaledwie kilkanaście dni temu. Robotnicy pracujący przy boisku zrobili większy wykop pod studzienkę kanalizacyjną i natrafili na ludzkie kości.
Powiadomiono Prokuraturę Rejonową w Zamościu. Znalezisko zostało zabezpieczone i poddane analizom kryminalistycznym. Pierwotnie przypuszczano, że mogą być to szczątki ofiar niemieckich okupantów z czasów II wojny światowej.
Na miejscu pojawili się również pracownicy urzędu konserwatorskiego. Fachowym okiem dokonali oględzin i... znaleźli jeszcze jeden szkielet, a właściwie jego fragmenty – kości kończyn dolnych. Później podczas oczyszczania dna wykopu znaleziono także części żeber.
– Z dokonanych obserwacji wynika, że mamy tu do czynienia z dwoma pochówkami ludzkimi, które złożone były w wąskich jamach grobowych o ok. 0,5 m szerokości, usytuowanych równolegle do siebie. Kości obu pochowanych tu osób różniły się od siebie wielkością, co może świadczyć o zróżnicowanym wieku pochowanych osób. Jedna zmarła w wieku dorosłym, przypuszczalnie ok. 30-40 lat, a druga była znacznie młodsza (ok. 10-20 lat) – relacjonuje Wiesław Koman z zamojskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków.
I dodaje, że stan zachowania kości może wstępnie wskazywać, że mogły przeleżeć w ziemi kilkaset lat, a na pewno są znacznie starze niż z okresu II wojny światowej.
Dlatego postawiono hipotezę, że to miejsce, gdzie funkcjonował najstarszy w Łabuniach cmentarz, pochodzący z okresu wczesnego średniowiecza (XII-XIII w.) lub początków średniowiecza (XIV w.), założony jeszcze przed powstaniem parafii.
– Bo ludzie tutaj przecież żyli, a skoro tak, to również umierali. Gdy chrześcijaństwo przyjęło się już na tych terenach, odchodzono od obrządku ciałopalnego i kurhanów na rzecz chrześcijańskiego, czyli umieszczania ciał zmarłych w wykopach i układania ich w pozycji poziomej, wyprostowanej. Tak właśnie wygląda to w Łabuniach – wyjaśnia Wiesław Koman.
Tymczasem parafia w tej wiosce została erygowana dopiero w 1435 r. Wtedy zbudowano kościół, a wokół niego cmentarz, który był użytkowany do końca XVIII w.
Wszystko wskazuje więc na to, że to co znaleziono ostatnio jest jeszcze wcześniejszym cmentarzyskiem. Jednak za wcześnie, by mówić o stuprocentowej pewności. Tę dałyby dalsze badania archeologiczne i weryfikacja historycznych źródeł. Ale nie wiadomo, kiedy i czy w ogóle do tego dojdzie. Prowadzenie tego rodzaju prac wymaga nakładów finansowych.