Coś na obiad? Cebulowa z Goraja, chrzanowa z Roztocza i kapuśniak z Konopnicy. Przepisy

Zupy to polska specjalność. Zagraniczni turyści odwiedzający Lublin i nasz region nie mogą wyjść z podziwu, że w restauracjach jest klika zup do wyboru, a Polacy w domach codziennie, lub co dwa dni gotują zupy.

Na zachodzie zupy kupuje się w puszce, podgrzewa i gotowe. A tymczasem w Polsce zupa to część wielkiej tradycji kuchni staropolskiej. Staropolskie rosoły, żury i lekkie polewki były dowodem na to, że od kilkuset lat Polacy znali się na zupach. I znają się nadal. Kiedy zagraniczni turyści pytają polskich znajomych o zupy, ci jednym tchem wymieniają gotowane w domu rosoły, żurki, zalewajki, pomidorowe i ogórkowe. Jednak najstarszą polską zupą jest najprawdopodobniej zupa grzybowa, zapisane receptury na nią pochodzą z XVII wieku. Ciekawe są przepisy na polewki rybne i polewki grochowe.

Dużą wagę przywiązywano do zup wzmacniających. Oto „Zupa wzmacniająca dla wyzdrowiających” i porada ze Lwia sprzed 200 lat.

„Ugotuj jaja na pół twardo, i rozkłóć albo z winem albo z cukrem i cynamonem, albo z rosołem, do którego wsyp trochę kwiatu muszkatołowego, ten rosół urządź z grzankami z bułek i dawaj choremu rano i wieczór. Podług upodobania biorą się tylko krumeczki chleba maczane w winie albo w soku cytrynowym, na które się potem cienki rosół z mięsa leje, a korzenia i jaja już się więcej nie dodaje” – podaje prof. Jarosław Dumanowski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

A my proponujemy taki zestaw posilnych zup na styczeń 2023. Zaczynamy od czerwonego barszczyku według receptury z restauracji Przystań w Lublinie.

Barszczyk czerwony z kołdunami

Składniki: na barszczyk. 2 kg buraków, majeranek, sól, pieprz, sól, cukier, przyprawa warzywna, ocet, czosnek. Na kołduny: 50 dag okrawków z wołowiny, 50 dag łoju wołowego, 1 główka czosnku, 1 cebula, sól, pieprz.

Wykonanie: Obrać buraki, pokroić w kawałki, posypać solą i cukrem, przyprawą. Odstawić na kilka godzin. Zalać 2 litrami wody, zagotować , zakwasić octem lub sokiem z cytryny. Po kilku godzinach odcedzić barszcz, doprawić pieprzem, majerankiem i świeżym czosnkiem do smaku. Kołduny: Wszystkie składniki zmielić, doprawić solą, pieprzem, majerankiem. Formować na małe kuleczki, zawinąć w ciasto pierogowe. Gotować. Włożyć kołduny do bulionówek. Zalać gorącym barszczem.

Cebulowa z Goraja

Składniki: 1 kg wędzonych kości wieprzowych, 3 kg cebuli, 1 kg marchwi, 1 kg ziemniaków, 0,5 kg selera, 50 dag pietruszki, około 5 litrów wody i przyprawy: ziele angielskie, liść laurowy, pieprz czarny ziarnisty i mielony, pieprz ziołowy, sól do smaku, olej rzepakowy, kieliszek śliwowicy.

Wykonanie: nastawić wędzone kości wieprzowe z ziołami i gotować wywar przez trzy, cztery godziny. Przecedzić przez gęste sito i odstawić na pół godziny, żeby przyprawy opadły na dno. Odcedzić jeszcze raz. Cebulę podsmażyć na oleju rzepakowym. Kiedy nabierze ładnego koloru, wlać kieliszek śliwowicy, podpalić. Kiedy ogień zgaśnie, przełożyć do garnka i zalać bulionem. Można zmiksować. Podawać z cebularzem.

Chrzanowa z Roztocza

Składniki: litr maślanki, 5 łyżek świeżo startego chrzanu, 15 dag wędzonego żeberka, 20 dag wiejskiej, 3 jajka na twardo, śmietana, łyżka mąki, 3 ząbki czosnku, sól, pieprz.

Wykonanie: Maślankę podgrzać, dodać podsmażone wędliny. Zagotować. Doprawić solą, pieprzem i śmietaną, roztrzepaną z mąką. Dodać pokrojone jajka na twardo. Podawać z ziemniakami (na osobnym talerzu) suto kraszonymi słoniną.

Chrzanowa z pieczonymi ziemniakami

podana z grillowanym ozorkiem wieprzowym oraz pesto pietruszkowym według Kuby Piętowskiego.

Składniki: 1 por biała część, 1/3 selera, 1 cebula, 2 ząbki czosnku, 800 ml bulionu warzywnego, sól, pieprz, 1 liść laurowy, 2 ziela angielskie, majeranek, 1 łyżka chrzanu tartego, czubata natka pietruszki, 3 łyżki śmietany 18 % ukwaszonej, 2 ziemniaki, rozmaryn, 3 łyżki oliwy, sól. Na pesto: 7,5 dag natki pietruszki, 1,5 dag parmezanu, 1, 5 dag ziaren słonecznika, szczypta posiekanej papryczki chili, 2 łyżeczki soku z cytryny, mały ząbek czosnku (przecisnąć przez praskę), 100 ml oliwy extra virgin, sól morska.

Wykonanie: ziemniaki wyszorować, nacinać na całej długości cienkie plasterki. Posolić, posypać rozmarynem, polać oliwą. Włożyć na blaszkę i zapiec w piekarniku w temperaturze 180 stopni Celsjusza przez 40 minut. Cebulę i czosnek pokroić, przesmażyć na oleju, dodać pokrojonego pora i dalej przesmażać. Na końcu dodać obrany i starty na tarce seler. Zalać bulionem, dodać liść laurowy, ziele i gotować na wolnym ogniu około 15 minut. Na końcu dodać chrzan tarty i zmiksować blenderem. Do śmietany dodać dwie łyżki zupy, wymieszać i dopiero wlać do zupy. Już nie gotować. Doprawić solą, pieprzem, majerankiem i natką. Pesto pietruszkowe: odciąć twarde łodygi pietruszki, można je wykorzystać np. do ugotowania bulionu. Listki zmiksować z czosnkiem, parmezanem, ziarnami słonecznika, chili i sokiem z cytryny. Dolać oliwę i ponownie zmiksować, doprawić solą.

Gryczana na boczku

Składniki: 1 kg ziemniaków, 10 dag kaszy gryczanej, 20 dag boczku wędzonego, listek laurowy, ziele, pieprz sól, zielenina do smaku.

Wykonanie: boczek pokroić w kostkę, podsmażyć na złoty kolor, nie przypalić. Zalać przegotowaną wodą, żeby wydobyć smak sosu. Zaczekać, kiedy boczek będzie miękki. Osobno ugotować ok. 1,5 litra wody z kaszą, wrzucić pokrojone ziemniaki w kostkę, dodać przyprawy, posolić do smaku. Kiedy ziemniaki będą miękkie, dodać boczek, pogotować jeszcze chwilę. Posypać zieloną pietruszką.

Kapuśniak z Konopnicy na suszonych grzybach i jałowcu

Składniki: 25 dag kiszonej kapusty, 2 cebule, pół selera, 2 marchewki, 2 pietruszki, pół kg żeberek, 2 suszone grzyby, łyżka koncentratu pomidorowego, 6 jagód jałowca, listek, ziele, sól, pieprz, łyżeczka cukru, 1 łyżka masła, 2 łyżeczki mąki.

Wykonanie: namoczone na noc grzyby zalać szklanką przegotowanej wody, ugotować. Obrane warzywa zalać wodą, dodać żeberka, przyprawy, ugotować. Miękkie warzywa wyjąć z wywaru. Posiekaną kapustę włożyć do rondla, zalać przecedzonym wywarem. Gotować 40 minut. Dodać pokrojone w paseczki grzyby, wywar z grzybów, mięso z żeberek. Pogotować, dodać pokrojone warzywa, koncentrat, sól i cukier na smak. Zaprawić zasmażką z masła i mąki. Zimowy kapuśniak najlepiej smakuje z kartoflami ze skwarkami podanymi na oddzielnym talerzu.

Oscypkowa Mikołaja Reja

Składniki: 10 łyżek grubo startego oscypka 2 żółtka 2 cebule 40 dag tłuszczu 200 g chleba 1 l bulionu warzywnego sól.

Wykonanie: w kociołku rozpuścić tłuszcz, wrzucić bardzo drobno posiekaną cebulę, podsmażyć, wrzucić chleb pokrojony w kostkę i przyrumienić z cebulką. Zalać bulionem. Niech sobie pobulgoce w garnku. Po kwadransie wsypać oscypek i rozmieszane żółtka. Można doprawić gałką muszkatołową.

Polewka ułańska

Składniki: 1,5 litra bulionu wołowego, 20 dag boczku, 25 dag brązowej soczewicy, 1 cebula, 2 marchewki, pół selera, listek laurowy, ziele angielskie, sól, pieprz, 3 łyżki jasnego piwa, 2 łyżki mąki, masło.

Wykonanie: na patelni zeszklić boczek z cebulą. Marchew i seler pokroić w kostkę, zalać wodą, dodać przyprawy, zagotować. Dodać boczek z cebulą. W oddzielnym garnku ugotować soczewicę, odlać wodę, wypłukać. Do zupy dodać soczewicę i bulion. Zagotować. Zaprawić 3 łyżkami jasnego piwa. Na maśle podsmażyć mąkę, dodać do zupy.

Styczniowa zalewajka

Składniki: 1 kg ziemniaków, 1 szklanki wywaru z szynki, 15 dag wędzonego boczku, 15 dag wiejskiej kiełbasy, włoszczyzna (bez kapusty), 1 łyżka oleju, 2 duże cebule, 6 ząbków czosnku, 6 suszonych prawdziwków, butelka białego barszczu, majeranek, pieprz, sól, świeży korzeń chrzanu.

Wykonanie: w wywarze z szynki (szynkę odłożyć na wędlinę) ugotować ziemniaki. Grzyby namoczone na noc pokroić. Włoszczyznę obrać i razem z grzybami dodać do gotujących się ziemniaków. Na patelni zrumienić cebulę pokrojoną w kostkę. Dodać pokrojony boczek i kiełbasę. Podsmażyć. Dodać do ziemniaków, wlać biały barszcz, zagotować. Przyprawić solą, pieprzem, majerankiem i zmiażdżonym czosnkiem. Na sam koniec nastrugać świeżego chrzanu.

Węgierska paprykowa

Składniki: 5 czerwonych słodkich papryk, 5 ziemniaków, natka pietruszki, 4 łyżki posiekanego szczypiorku, 4 łyżki oleju, sól, pieprz.

Wykonanie: z papryki usunąć nasiona. Pokroić w kostkę razem z ziemniakami. Ugotować ziemniaki w osolonej wodzie. Dodać paprykę, gotować 10 minut. Dodać olej i sól. Doprawić pieprzem. Rozlać do talerzy, dodać pietruszkę i szczypiorek. Można zaprawić śmietaną. Smacznego.