Golonka czy żeberko na kapuście? Kapuśniak czy kwaśnica? A może pierogi z kapustą i grzybami na dokładkę? Oto 7 smacznych potraw z kapustą w roli głównej.
Na zakąskę: krężałki
Krężałki to jeden z hitów naszej regionalnej kuchni. Oto relacja mówiona Teresy Kowal: - To jest tradycja. Robiła je moja mama, Bazylak Agnieszka. Skąd się wzięły krężałki, nie wiem. Wiem, że zawsze były u nas w domu robione. Małe główki kapusty, która nie urosła, chowało się na zimę. Obgotowało się kapustę na połówki lub ćwiartki skrojoną w osolonej wodzie. Jak są małe główeczki, to w całości idą i takie najlepsze.
Jak się ugotowały, to odcedzam, studzę. Zagotowuję sobie znowu wody, lekko zasalam. Jak mi ostygnie, mam zebrane ziarnka kopru z ogrodu. W garnek sobie sypię troszkę kopru i układam gęsto jedna przy drugiej te kapustki. Koprem przesypuję. Kroję czosnek do tego na drobniutko, i też każdą warstwę przesypuję. Na koniec zalewam soloną wodą. Nakrywam talerzem, przykładam wyparzonym kamieniem. Stoi sobie w ciepłej kuchni i się kisi. Robię w poniedziałek, w środę już jem. To się je z ziemniakami. Ale nie takimi zwykłymi, tylko polewanymi olejem lnianym. Mogą być krężałki dodatkiem do każdego obiadu.
Na pierwsze: kapuśniak
Składniki: 25 dag kiszonej kapusty, 2 cebule, pół selera, 2 marchewki, 2 pietruszki, pół kg żeberek, 2 suszone grzyby, 1 łyżka koncentratu pomidorowego, 6 jagód jałowca, listek, ziele, sól, pieprz, łyżeczka cukru, 1 łyżka masła, 2 łyżeczki mąki.
Wykonanie: namoczone na noc grzyby zalać szklanką przegotowanej wody, ugotować. Obrane warzywa zalać wodą, dodać żeberka, przyprawy, ugotować. Miękkie warzywa wyjąć z wywaru. Posiekaną kapustę włożyć do rondla, zalać przecedzonym wywarem. Gotować 40 minut. Dodać pokrojone w paseczki grzyby, wywar z grzybów, mięso z żeberek. Pogotować, dodać pokrojone warzywa, koncentrat, sól i cukier na smak. Zaprawić zasmażką z masła i mąki. Zimowy kapuśniak najlepiej smakuje z kartoflami ze skwarkami, podanymi na oddzielnym talerzu.
Na pierwsze: łemkowska kwaśnica
Czy łemkowska kwaśnica zwana warem (war to kwas) mogła trafić na Lubelszczyznę? Mogła. Za sprawą Mikołaja Reja, który do swych posiadłości w Siennicy Różanej sprowadził wołoskich pasterzy, by wyrabiali mu bunc. War ze zlepieńcami - już z przepisu - pachnie smakowicie. Oto łemkowski przepis na kwaśnicę na jagnięcinie.
Składniki: 50 dag przedniej goleni jagnięcej (mogą być żeberka), litr soku z kapusty kiszonej, 2 listki laurowe, 6 ziaren ziela angielskiego, sól, pieprz, majeranek na smak. Farsz na zlepieńce: 50 dag mielonej jagnięciny, 1 cebula, 5 ząbków czosnku, sól, pieprz, majeranek. Ciasto: 2 szklanki mąki, ciepła woda, 1 jajko, sól.
Wykonanie: jagnięcinę zalać zimną wodą, dodać przyprawy, ugotować esencjonalny rosół. Przecedzić, połączyć z sokiem z kapusty. Doprawić czosnkiem i majerankiem. Do mielonej jagnięciny dodać posiekany czosnek, cebulę, majeranek, pieprz i sól. Dobrze wyrobić, odstawić, żeby smaki się połączyły. Z podanych składników wyrobić ciasto, wykrawać krążki, lepić pierogi. Ugotować w osolonym wrzątku. Wykładać na talerze po 3 zlepieńce, zalać warem. Omaścić cebulą przesmażoną ze słoniną.
Na drugie: golonka z zasmażaną kapustą
Składniki: 4 golonki, 4 szklanki jasnego piwa, 4 cebule, 2 łyżki tłuczonego jałowca, sól, pieprz, olej. Na kapustę: 50 dag kiszonej kapusty, kilka suszonych grzybów, pół kostki masła, 2 łyżki mąki.
Wykonanie: natrzeć golonki ulubionymi przyprawami i odstawić do lodówki na noc. Im więcej przypraw, tym lepiej. Następnego dnia golonki należy na chrupiąco obsmażyć na oleju z dodatkiem cebuli, zalać piwem i dusić do miękkości, aż mięso będzie odchodzić od kości. Kapusta: grzyby namoczyć i zagotować z posiekaną kapustą. Na patelni rozpuścić masło, wsypać mąkę, zasmażyć, dodać kapustę, dusić kilka minut.
Na drugie: żeberka z kociołka
Takie żeberka jesienią będą smakować najlepiej. Żeliwne garnki możecie kupić w marketach. Najbardziej praktyczne mają emalię od środka.
Najpierw żeberka obsmażamy na patelni tak, by pokryły się złocistą, chrupiącą skórką, potem podlewamy wodą i dusimy z cebulą. Do dużego kociołka wyłożonego liśćmi kapusty przekładamy zwartość patelni, obkładamy liśćmi kapusty, wrzucamy posiekaną paprykę, pomidory, zieloną natkę pietruszki, obkładamy liśćmi kapusty, przykrywamy i dusimy nad żarem ogniska lub na wolnym ogniu. Im wolniejszy ogień, i im dłużej dusimy, tym żeberka lepsze. Na talerzu układamy liście kapusty, na to żeberka i warzywa.
Na drugie: gołąbki z grzybami
Składniki: 40 dag ryżu, 1 główka kapusty, 25 dag pieczarek, natka pietruszki, sól, pieprz, bulion warzywny. Na sos: 2 suszone prawdziwki, 5 pieczarek, 1 cebula, sól, pieprz.
Wykonanie: grzyby namoczyć na noc. Nazajutrz ugotować do miękkości razem z pieczarkami. Kapustę sparzyć, rozdzielić liście. Ryż ugotować na półsypko. Następnie wymieszać z drobno pokrojonymi pieczarkami i natką. Doprawić solą i pieprzem. Farsz układać na liściach kapusty i zwijać gołąbki. Na dnie rondla ułożyć pozostałe liście kapusty. Podlać bulionem, dusić do miękkości. Kostkę grzybową rozprowadzić wodą spod gotowania grzybów, dodać posiekane borowiki, pieczarki, doprawić drobno posiekanym czosnkiem i cebulą, solą i pieprzem, dodać listek laurowy. Po 10 minutach zaprawić mąką.
Na dokładkę: pierożki z kapustą i grzybami
Składniki: ciasto na pierogi: 1 kg dobrze przesianej mąki, woda, 1 łyżka oleju lnianego, sól. Na farsz: pół kg dobrej kapusty kiszonej, 15 dag świeżej posiekanej kapusty, 5 dag suszonych grzybów, 2 cebule, 2 łyżki oleju, biały pieprz. Na omastę: 2 cebule, 2 łyżki oleju.
Wykonanie: kapustę ugotować z grzybami (namoczonymi na noc) i olejem. Na oleju przesmażyć cebulę pokrojoną w kostkę, dodać odcedzoną kapustę i grzyby. Doprawić świeżo i grubo zmielonym pieprzem. Wystudzić. I zmielić na grubym sitku. Można posiekać tasakiem.
Z mąki, oleju, wody i soli wyrabiać ciasto tak długo, aż będzie elastyczne i gładkie. Rozwałkować. Z pomocą szklanki wykroić okrągłe „placki”. Nakładać farsz, dokładnie zlepić brzegi i palcami wyrobić ozdobną falbankę.
W dużym garnku zagotować osoloną wodę z łyżką oleju. Na wrzątek wrzucać po kilka pierogów. Mieszać łyżką, aby nie przywarły do dna i nie zlepiały się ze sobą. Gdy wypłyną na wierzch odczekać minutę i wykładać na przelane zimną wodą talerze. Podawać z cebulką przesmażoną na oleju lnianym.