Najczęściej w literaturze wywodzi się nazwę Puław od nadwiślańskich łęgów, zwanych „Pulwy” lub staropolskiego określenia „pławy”, oznaczającego pływanie, przeprawianie się przez wodę. Nazwa „pulwy” oznacza łęgi nadrzeczne, czyli podmokłe łąki, położone najczęściej w dolinie rzeki, nieraz porośnięte krzewami. Swą formą przypomina ona formy pokrewne nazw osad nadrzecznych, jak np. Bielawy, Żuławy, a także Pulwy, Pulawe. Taką etymologię, zarówno pod względem słowotwórczym, jak i znaczeniowy, uznają liczni badacze. Zgadzają się oni, że nazwa Puławy oznacza bagna, położone w dziale wodnym Bugu i Narwi, otoczone wzgórzami z wieloma zdrojami (czyli źródłami) i innymi elementami malowniczego krajobrazu. Przyznać trzeba, że „nasze” Puławy pod względem fizjograficznym położone są (a tym bardziej były niegdyś) na terenie równie malowniczym, z pagórkami opadającymi ku Wiśle, porośniętymi bujną niegdyś roślinnością.
Widok Puław, około 1920 r.
(fot. Polona)
Udokumentowane początki Puław nie są bliżej znane. Pierwsze wzmianki pochodzą z XVI wieku, za nazwa miejscowości pojawia się dopiero w 1626 r.
