Przeglądarka, z której korzystasz jest przestarzała.

Starsze przeglądarki internetowe takie jak Internet Explorer 6, 7 i 8 posiadają udokumentowane luki bezpieczeństwa, ograniczoną funkcjonalność oraz nie są zgodne z najnowszymi standardami.

Prosimy o zainstalowanie nowszej przeglądarki, która pozwoli Ci skorzystać z pełni możliwości oferowanych przez nasz portal, jak również znacznie ułatwi Ci przeglądanie internetu w przyszłości :)

Pobierz nowszą przeglądarkę:

Magazyn

17 września 2016 r.
16:53

Strażak New York Fire Department: 11 września jest w nas

Stanley Trojanowski przy swoim wozie bojowym<br />
Stanley Trojanowski przy swoim wozie bojowym

Rozmowa ze Stanisławem Trojanowskim, strażakiem New York Fire Department, który brał udział w akcji ratunkowej i stał się bohaterem z World Trade Center.

AdBlock
Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Kliknij tutaj, aby zaakceptować

• Jesteś najbardziej znanym Polakiem bezpośrednio związanym z atakiem na Nowy Jork 11 września 2001 roku. Bohaterem akcji ratunkowej, w której uczestniczyłeś jako strażak, honorowanym w Białym Domu, polskim Sejmie, Nagrodą Fryderyka TV Polonia za rozsławianie imienia Polski, opisywanym w amerykańskich książkach, pokazywanym w mediach. Jak z tym wszystkim żyjesz?

- Wiesz co? Jak by ci powiedzieć, żeby nikt się nie obraził... Mnie samego to nie obchodzi, ani nie zajmuje. Ja to robię dla chłopaków, którzy wtedy oddali życie. A ze straży pożarnej są to 343 osoby. Dodaj do tego ich żony, dzieci, krewnych, znajomych. To jest wielka rodzina. Ja w niej żyję i robię dla niej, co mogę. Nie dbam o siebie i ten cały szum dookoła mnie.

• W pierwszą rocznicę tragedii odmówiłeś prezydentowi RP i nie przyleciałeś, mimo imiennego zaproszenia na obchody rocznicy tragedii w Polsce. Wielu Polaków było zaskoczonych.

- Ja nie miałem nic przeciw Kwaśniewskiemu... Ale w World Trade Center poległ mój dowódca porucznik Glenn Wilkinson. Przez dziewięć godzin wyciągaliśmy jego ciało spod ruin. Rok później, 11 września, w naszej jednostce Engine 238 odsłanialiśmy tablicę ku jego pamięci. Gdzie miałem wtedy być? Z nim? Czy na salonach w Warszawie? Polskiego prezydenta i premiera spotykałem potem w Ground Zero, na miejscu, gdzie było World Trade Center.

• Porozmawiajmy o relacjach z innymi wielkimi tego świata. Co podarowałeś Janowi Pawłowi II?

- W prezencie imieninowym, na Świętego Karola, 3 listopada 2004 roku przekazałem mu w darze swój hełm strażacki z 11 września 2001 roku.

• Był on obiektem starań i zabiegów wielu jednostek muzealnych, zarówno w Nowym Jorku, jak i całych Stanach. Również dowództwo polskiej straży pożarnej zwracało się o przekazanie hełmu do muzeum pożarniczego w kraju. Wartość takiego precjozum na aukcji odpowiadała wtedy... autu. Dlaczego trafił w ręce papieża?

- Dzieci się nawet trochę „burzyły”, że to pamiątka rodzinna, ale ja wiedziałem swoje. Nikomu innemu bym go nie oddał, tylko jemu... Ja uważałem, że Jan Paweł II był jednym z uczestników naszej akcji na WTC. Po drugie, był tym człowiekiem, który jak nikt potrafił zrozumieć cierpienie, poświęcenie bliźniego i sens ofiary życia. Po trzecie, skoro tak cierpiał, chciałem mu poprzez ten hełm dodać otuchy i siły do zmagania z chorobą.

• Papież był wzruszony przyjmując ten dar serca i błogosławił mu.

- To była dla mnie najlepsza „zapłata” za cały 11 września... Będę o tym pamiętał zawsze.

• Jak zaczęła się dla ciebie tego dnia akcja?

- Przyszedłem do mojej jednostki Engine 238 na Greenpoincie na ranną zmianę od 9 rano. Byłem już o 8:10. W pokoju wypoczynkowym stale włączony jest telewizor na miejskim kanale informacyjnym „New York 1”. Napiłem się kawy i poszedłem do swojego wozu, za który odpowiadałem jako kierowca, zrobić przegląd. Rutyna. Nagle usłyszałem krzyk kolegi z wypoczynkowego: „Szybko do mnie! Zobaczcie, co się dzieje!”. Spojrzałem na zegarek. Była 8:52. Na ekranie pokazywali wieże World Trade Center w kłębach dymu. Komentarze były chaotyczne. Mówiono o uderzeniu jakiegoś samolotu i błędu w pilotażu. Kumple spojrzeli na mnie. Pomyśleli to samo, co ja: „Jedziemy!”.

Tylko my w mieście mieliśmy wóz o pojemności 12 tysięcy litrów do gaszenia pianą, a jak się pali benzyna, to tylko piana wchodzi w grę. Centrum dowodzenia zadzwoniło o 9:05, jak miałem już wóz gotowy do wyjazdu. Porucznik Glenn Wilkinson dał komendę: „Do wozu”. Chłopaki wskoczyli. Do mnie powiedział, abym wybrał trasę dojazdową, jaką uważam. Najkrócej byłoby normalnie przez Brooklyn Bridge, ale rozum podpowiadał Most Manhattański, bo wszystko pakowało teraz na Brooklyński. Wyjąłem zza koszuli medalik, ucałowałem i przeżegnałem się. Z „firehouse’u” wyjeżdżałem na syrenie, światłach i ile fabryka dała...

Byliśmy w połowie mostu, jak radio podało o drugim uderzeniu w północną wieżę WTC. Zadzwoniła komórka. Z drugiej strony odezwał się młodszy syn Michałek (miał wtedy 16 lat). Powiedział mi: „Tato, kocham cię. Wróć bezpiecznie”. Zakręciły mi się łzy w oczach. Żeby nie myślał, że pękam, powiedziałem: „Wszystko pod kontrolą, kolego...”. Oczywiście, nic nie było pod kontrolą...

Tabliczka pamiątkowa na hełmie ofiarowanym Ojcu Świętemu

• Co było potem?

- Wóz dotarł w rejon ulic Liberty i West, gdzie był punkt dowodzenia. Dookoła wszystko było zakorkowane wozami straży, policji i pogotowia. Wszyscy na siebie trąbili, krzyczeli, wyzywali najgrubszymi przekleństwami. O krok od rękoczynów. Porucznik Wilkinson podjął decyzję: „Tlen na plecy. Po drugiej butli na zapas. Za mną!”. Starym zwyczajem stanąłem przy drzwiach wozu i całowałem każdego wyskakującego. Tradycja. Znaczy, jak pocałowany, musi wrócić z akcji, żeby... odcałować. Nie zdążyłem pocałować tylko porucznika. Już pędził przez ulicę, więc głupio było gonić... Krzyknąłem tylko: „Kiss you, Glenn!”, żeby zadziałało i na niego. Musiałem zostać przy wozie.

• Jakie mieliście zdanie?

- Dotrzeć na 78 piętro WTC-1 i tam gasić. Załoga szła po schodach, mijając schodzących w dół pracowników. Ci krzyczeli, że to szaleństwo, że nas posyłają na śmierć. Chłopaki docierają. Wszystkie hydranty na piętrze nie działają. Szybami windowymi leje się płonąca benzyna. Biorą się do ewakuacji przerażonych ludzi.

Wyprowadzają całe piętro do hallu głównego. Wtedy coś wstrząsa budynkiem i następuje seria eksplozji. Lecą wszystkie szyby w hallu. Wybiegają na zewnątrz. Patrzą, a tu już nie ma WTC-2. Tylko góra dymiącego gruzu. Glenn liczy ludzi. Brakuje jednego. Pyta, kto go widział ostatni i gdzie. Pędzi z powrotem do budynku. Widzę go ostatni raz... Kiedy kurz trochę opadł, zaczynamy się liczyć. Nie ma tylko Glenna Wilkinsona. Jest ten strażak, co go pobiegł szukać. Ciarki przeszły mi po plecach. Szybka decyzja: „Musimy go znaleźć!”. Ruszyliśmy w kierunku West Street, tam gdzie pobiegł. Rzucamy się do przeszukiwania rumowiska. Strażacy podawali wodę, ale hydranty padały jeden po drugim, bo ciśnienie słabło. Żywych się nie znajdowało.

Około 21:55 krzyk: „Chłopaki, znalazłem Glenna!”. To woła jeden z kolegów. Jest jakieś 70 metrów od miejsca, gdzie był wieżowiec. Dokopał się do zwłok. Na plecach butla tlenowa. Odgarnął, żeby zobaczyć numer butli. Widzi pierwszą cyfrę „5”. Tak zaczyna się numeracja w naszej jednostce. Potem: 2... 3... 8. Glenn.

Pognaliśmy po sprzęt. Podnośniki poduszkowe, rozpieracze hydrauliczne, piły tarczowe do cięcia metalu, młoty, kilofy... Tniemy kawałek rumowiska po kawałku. Mówię: „My cię tu stary nie zostawimy. Jedziesz z nami...”.

Tarcze pił palą się do białości, sypią iskry. O północy przychodzą z dowództwa, żeby nas odesłać na odpoczynek. Mówimy im spokojnie: „Tu jest nasz dowódca. Nie odejdziemy bez niego”. Uparł się jeden taki, że mamy zejść. Wtedy podobno chciałem mu przy...dolić toporkiem. Nie pamiętam... Pozwolili zostać. O siódmej rano wyciągamy Glenna. Połowa ciała spalona. Niesiemy go na ramionach w kierunku wozu. Służby medyczne odbierają nam zwłoki. Nie pozwalają nam odwieźć do kostnicy, jak chcieliśmy. Chcę pocałować Glenna, ale Bóg nie daje siły...

• Kiedy był pogrzeb?

- Pochowaliśmy naszego dowódcę 17 września 2001 roku. Dwa dni wcześniej pochowaliśmy kapelana straży pożarnej ks. Mychala Judge’a, uznanego oficjalnie za „ofiarę nr 1”. Zginął udzielając ostatniego namaszczenia umierającemu strażakowi, memu kumplowi Danny’emu Suhrowi. Po mojemu, to Danny był pierwszym poległym na ziemi. Wcześniej ginęli ludzie w wieżowcach, ale kto pierwszy, nie da się ustalić. A tak już naprawdę, to kapitanem pierwszego samolotu, który uderzył w wieżę, był John Ogonowski. Z powodzeniem można by uznać jego pierwszeństwo.
Wracając do pogrzebów, tego dnia, co ks. Judge, odbył się też pogrzeb szefa nowojorskiej straży pożarnej Petera Ganciego, który poległ kierując akcją.

• Na ilu pogrzebach strażackich byłeś?
- Na stu siedemnastu.

• Czy jest ktoś, kto był więcej razy?

- Nie wiem. Rudolph Giuliani, legendarny burmistrz Nowego Jorku, był na ponad 160 strażackich pożegnaniach. Czasem nawet na trzech pochówkach dziennie. On jednak poruszał się opancerzoną limuzyną w obstawie, a ja starym wysłużonym vanem. Ale to nie była rywalizacja. To był mój święty obowiązek. Oni zginęli 11 września 2001 roku, ja wyszedłem z akcji na World Trade Center cało. Być może dlatego, że oni zginęli.

• Co się potem z tobą działo?

- Wiesz dobrze. Do marca 2002 roku byłem na chorobowym. Pogruchotane plecy, zmarnowane płuca, duszności, plucie krwią. Spotkania z psychologiem, żeby zwalczyć depresję, koszmary nocne. Poszedłem na aut. Emerytura w wieku 47 lat.

• A koledzy?

- Ponad 600 zapadło na różne choroby, z tego ponad 50 na raka. Zmarło już 64, kilkunastu popełniło samobójstwa. Ponad sto rodzin strażackich zostało rozbitych przez rozwody i separacje. Do psychiatrów i psychologów trafiło ponad osób... Itd. Wielu żyło z dnia na dzień, piło, szukało ratunku w spotkaniach z kumplami. To druga strona medalu naszego bohaterstwa, którym politycy napychają sobie gęby do patriotycznych przemówień.

• Podczas akcji na World Trade Center oddalo życie 343 nowojorskich strażaków. Jak wiadomo, byli wśród nich Polacy. Jak wiadomo, zwracałeś się wielokrotnie do wielu ważnych ludzi w Polsce o ich upamiętnienie. I co?

- Generalnie, g...no! Poszło do ziemi co najmniej dwudziestu chłopaków polskiego pochodzenia. Z pamięci mogę wymienić: Josepha Grzelaka, Scotta Kopytko, Billa Krukowskiego, Allana Tarasiewicza, Michaela Warchalę, Stanleya Smagalę. Byli także nasi o typowo amerykańskich nazwiskach, jak taki choćby Dennis Crossa.

• Walczyłeś o ich pamięć?

- Mówiłem o nich, kiedy mnie zaprosili do Sejmu. Mówiłem, kiedy mnie przyjmowało dowództwo polskiej straży pożarnej. O konkretnym już nazwisku mówiłem komendantowi lubelskiej straży oraz lubelskim oficjelom z prezydentem Wasilewskim na czele, który przyjął mnie w Ratuszu. Chodziło mi o Stanleya (Staszka) Smagalę. Uważałem go za symbol, prosiłem, żeby mu dać w Lublinie ulicę.

• Dlaczego on?

- Bo jego rodzina się wywodzi z tych stron, z Lubelskiego, ale nie tylko... Pięć tygodni po śmierci Staszka na świat przyszła jego córeczka. To było pierwsze z 52 dzieci, jakie urodziły się po śmierci swoich ojców 11 września 2001 roku. Wdowa po Staszku, Dena, prócz wspólnie wybranego imienia - Alexa - dodała małej także Faith, czyli Wiara.
Miejsce Staszka przy stole w domu jest nakrywane do każdego posiłku. Tak jakby tylko wyszedł na służbę i zaraz miał wrócić. Na tym polega siła wiary, że nie odszedł na zawsze. Jest z nami. Ulica mogła ten fakt podkreślić i być pięknym dowodem solidarności. Ale Lublin pozostał głuchy.

• Bohaterowie 11 września mają swoje ulice poza Stanami?

- Oczywiście. W całej Europie zachodniej, w Japonii. Nawet na Ukrainie...

• A w Polsce?

- Polski jakoś to nie dotyczy. Tam się głównie gada o potrzebie pamięci.

• Co u ciebie po tylu latach od 11 Września, bohaterze? Co u rodziny?

- Jak mówisz mi „bohaterze”, to chętnie bym ci przy...dolił. Całe szczęście już kończymy tę rozmowę... Większość czasu staram się spędzać w górach, gdzie mamy taki mały dom letni. Dobre powietrze, mało ludzi, dużo zwierząt.

• Podobno na ruinach towarzyszyły wam podczas akcji zdjęcia obrazu Matki Boskiej, nazwanej potem Madonną z World Trade Center, która wspomagała ratowników?

- Tak, to prawda. Nie wiadomo dokładnie, jak się pojawiły, kto je porozwieszał. Wiele się o nich mówiło. Bez wątpienia były wtedy znakiem otuchy i nadziei dla tych, którzy byli wtedy w tym piekle. Jak później ustalono, były to reprodukcje obrazu „Our Lady of Universe” („Matki Bożej Wszechświata”), jaki był wystawiany w nowojorskiej siedzibie ONZ w roku Millenium, a którego autorką jest meksykańska artystka Jacqueline Ripstein, katoliczka żydowskiego pochodzenia.

• Mam go na ścianie.

- Jak mówisz, że go masz, to ja powiem skąd... Dostałeś go od nas, od strażaków nowojorskich wraz ze strzępami flagi z wozu bojowego FDNY. Uważamy cię za „swojego człowieka”, który też był tego dnia w rejonie Ground Zero. Który rozumie i pamięta. I nas strażaków, i to, co się 11 września działo.

• Rozumiem i pamiętam. A czym pamięć o TYM jest dla ciebie?

- Dwie sprawy. Po pierwsze, jak najwięcej opowiadaj o tym, co się wtedy zdarzyło. Wszędzie, gdzie możesz. Ludzie muszą wiedzieć, jak było naprawdę. Bo ta prawda oficjalna i telewizyjna to często pic na wodę i propaganda. Drugie to taka zwykła, codzienna pamięć, a nie jakieś dęte mowy do kamer telewizyjnych i dziennikarzy. Proste czyny: zapal znicz na grobie kumpla, zadzwoń do jego żony i zapytaj, czy nie potrzebuje pomocy, zabierz jego syna na mecz koszykówki czy bejsbola. Reszta jest w nas...

Stanley Trojanowski z hełmem przekazanym jako wotum Janowi Pawłowi II

Pozostałe informacje

Służby pracują na terenie obiektu w Komornikach pod Poznaniem, gdzie w środę, 19 lutego, pracownicy znaleźli fragment rakiety Falcon 9

Szczątki amerykańskiej rakiety nad Polską. Znaleziono drugi element

W podpoznańskich Wirach znaleziono kolejny niezidentyfikowany obiekt – informuje wielkopolska PSP. Wcześniej pracownicy jednej z firm w Komornikach znaleźli na terenie zakładu przedmiot przypominający zbiornik. – W środę rano nad terytorium naszego kraju doszło do niekontrolowanego wejścia w atmosferę szczątków członu rakiety nośnej Falcon 9 – potwierdziła Polska Agencja Kosmiczna.

Azoty przepłacały za gaz? Chodzi o co najmniej 932 miliony złotych

Azoty przepłacały za gaz? Chodzi o co najmniej 932 miliony złotych

Zarząd Grupy Azoty S.A. odkrył, że w latach 2022-2023 gaz kontraktowany dla chemicznego koncernu był droższy, niż wynikało z dziennych cen spot na europejskim rynku. Spółka miała przepłacić za surowiec co najmniej 932 mln zł. Czy jej ówczesne władze złamały prawo?

Piotr Schmidt oraz Wojciech Myrczek

Był Komeda i Stańko, teraz jest Młynarski i jazz

Nie można się bać nawiązywania do kultowych projektów czy artystów i ich twórczości – wywiad z Piotrem Schmidtem, trębaczem, kompozytorem, liderem i producentem muzycznym. Pod koniec minionego roku ukazała się płyta „Młynarski. Bynajmniej”. Za jej produkcję, jak i partie solowe trąbki odpowiada właśnie nasz rozmówca

ChKS Chełm musiał uznać wyższość broniącej Tauron Pucharu Polski drużyny Aluron CMC Warta Zawiercie

W ćwierćfinale Tauron Pucharu Polski ChKS Chełm musiał uznać wyższość faworyta, obrońcy trofeum i ćwierćfinalisty Ligi Mistrzów Aluron CMC Warty Zawiercie

W spotkaniu ćwierćfinałowym Tauron Pucharu Polski ChKS Chełm przegrał z obrońcą trofeum Aluron CMC Wartą Zawiercie 0:3. Tym samym goście awansowali do Final 4

Rodzinne ferie jak z bajki: warsztaty zielarskie w Herbapolu
ZDJĘCIA
galeria

Rodzinne ferie jak z bajki: warsztaty zielarskie w Herbapolu

Co tak naprawdę kryje się w kubku z herbatą i czy można założyć ziołowy ogród na balkonie. W ramach programu "Rodzinne ferie jak z bajki" najmłodsi odwiedzili dziś Herbapol.

Już nie będą robić nielegalnych papierosów

Już nie będą robić nielegalnych papierosów

Owijarki, pakowarka i prawie 700 tys. sztuk nielegalnie wyprodukowanych papierosów. Zatrzymano 8 osób. 5 obywateli Armenii i 3 obywateli Ukrainy.

Motor Lublin Arena

Motor Lublin Arena. Taka nazwa przynajmniej do końca 2027

Stadion, na którym swoje mecze ekstraklasy rozgrywają piłkarze Motoru Lublin zyskuje sponsora tytularnego i zmienia nazwę.

Klasyczne kontrasty. Koncert symfoniczny w Filharmonii Lubelskiej
foto
21 lutego 2025, 19:00

Klasyczne kontrasty. Koncert symfoniczny w Filharmonii Lubelskiej

Piątkowy wieczór (21 lutego) w Filharmonii Lubelskiej rozpocznie się jednym z najbardziej relaksujących utworów muzycznych, jakie kiedykolwiek powstały – „Pawaną op. 50” Gabriela Faurégo. Na zakończenie wieczoru zabrzmi monumentalna II Symfonia D-dur op. 43 Jeana Sibeliusa. Jako gość wystąpi grecki flecista Stathis Karapanos.

Zderzenie wojskowej ciężarówki i osobówki. Sprawcą nietrzeźwy kierowca

Zderzenie wojskowej ciężarówki i osobówki. Sprawcą nietrzeźwy kierowca

We wtorek (18 lutego) doszło do zderzenia samochodu osobowego z samochodem ciężarowym na drodze krajowej numer 17 w miejscowości Wał. Dwie osoby zostały przewiezione do szpitala, a sprawcą zdarzenia okazał się nietrzeźwy kierowca.

Średnia cena samochodów w 2024 roku osiągnęła poziom 35 025 złotych, a tempo wzrostu cen na rynku wtórnym znacznie przy-śpieszyło, głównie za sprawą większej liczby prawie nowych samochodów w ofercie.

Te używane auta straciły najwięcej na wartości

Volkswagen Passat tańszy o ponad 7 tysięcy, a Audi A6 o ponad 10 tysięcy złotych. Jakie jeszcze modele znajdziemy na liście najpopularniejszych samochodów na wtórnym rynku, które straciły na wartości w 2024 roku?

Szymon Hołownia w Lublinie: trzeba powołać fundusz wsparcia lokatorów
WYBORY PREZYDENCKIE

Szymon Hołownia w Lublinie: trzeba powołać fundusz wsparcia lokatorów

W środę przed południem marszałek Sejmu Szymon Hołownia odwiedził Lublin. Kampanijne spotkanie z dziennikarzami stało pod znakiem komentowania polityki krajowej i negocjacji dotyczących przyszłości Ukrainy bez udziału Ukrainy. Dla mieszkańców Lublina nie to jednak z całego spotkania było najważniejszą informacją.

Służby pracują na terenie obiektu w Komornikach pod Poznaniem, gdzie w środę, 19 lutego, pracownicy znaleźli fragment rakiety Falcon 9

Szczątki amerykańskiej rakiety nad Polską. Jest potwierdzenie

W środę rano nad terytorium naszego kraju doszło do niekontrolowanego wejścia w atmosferę szczątków członu rakiety nośnej Falcon 9 – potwierdziła Polska Agencja Kosmiczna. Agencja zbada razem z firmą SpaceX, czy znaleziony w Komornikach zbiornik jest częścią tej rakiety.

Dozór i zakaz zbliżania. 71-latek odpowie za usiłowanie rozboju

Dozór i zakaz zbliżania. 71-latek odpowie za usiłowanie rozboju

Policjanci zatrzymali 71-latka w sprawie usiłowania rozboju. Mężczyźnie grozi kara do 15 lat pozbawienia wolności.

Trzech zawodników Orlen Oil Motoru Lublin wystąpi w Indywidualnych Międzynarodowych Mistrzostwach Ekstraligi

Trzech zawodników Orlen Oil Motoru Lublin wystąpi w Indywidualnych Międzynarodowych Mistrzostwach Ekstraligi

Trzech zawodników Orlen Oil Motoru Lublin wystąpi w Indywidualnych Międzynarodowych Mistrzostwach Ekstraligi im. Zenona Plecha 2025 w Łodzi

Po alkoholu uderzył w drzewo i trafił do szpitala

Po alkoholu uderzył w drzewo i trafił do szpitala

Stracił panowanie nad pojazdem, zjechał na pobocze i uderzył w drzewo.

ALARM24

Masz dla nas temat? Daj nam znać pod numerem:
Alarm24 telefon 691 770 010

Wyślij wiadomość, zdjęcie lub zadzwoń.

kliknij i poinformuj nas!

Najczęściej czytane

Dzisiaj · Tydzień · Wideo · Premium