Przeglądarka, z której korzystasz jest przestarzała.

Starsze przeglądarki internetowe takie jak Internet Explorer 6, 7 i 8 posiadają udokumentowane luki bezpieczeństwa, ograniczoną funkcjonalność oraz nie są zgodne z najnowszymi standardami.

Prosimy o zainstalowanie nowszej przeglądarki, która pozwoli Ci skorzystać z pełni możliwości oferowanych przez nasz portal, jak również znacznie ułatwi Ci przeglądanie internetu w przyszłości :)

Pobierz nowszą przeglądarkę:

Historia

14 grudnia 2020 r.
20:18

Zarysowana legenda lubelskiego niezłomnego. Czy „Lalek” wydał Niemcom młodego Żyda?

Autor: Zdjęcie autora Paweł Puzio aa
26 marca 2015 r. uroczystości pogrzebowe szczątków Józefa Franczaka w Piaskach
26 marca 2015 r. uroczystości pogrzebowe szczątków Józefa Franczaka w Piaskach (fot. Maciej Kaczanowski/Wikipiedia)

Najdłużej ukrywający się żołnierz wyklęty miał zastrzelić dwóch żydowskich partyzantów. Najnowsza publikacja dr. Sławomira Poleszaka z lubelskiego IPN rzuca nowe światło na działalność Józefa Franczaka ps. „Lalek”. Nie wpłynie jednak na plany ustawienia w Świdniku jego pomnika.

AdBlock
Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Kliknij tutaj, aby zaakceptować

Dr Sławomir Poleszak swoim artykułem w roczniku „Zagłada Żydów” pt. „Czy okupacyjna przeszłość sierż. Józefa Franczaka „Lalusia” miała wpływ na powojenne losy „ostatniego zbrojnego”?” wywołał prawdziwą burzę.

Lubelski historyk stawia tezę, że „Lalek” nie ujawnił się po wojnie (mimo dwóch amnestii) w obawie przed konsekwencjami za wojenne zbrodnie na Żydach.

Co się wydarzyło w Kolonii Skrzynice

Historyk IPN przytacza relację ze strzelaniny z żydowskimi partyzantami. Na początku 1943 roku Franczak razem z braćmi Franciszkiem i Władysławem Beciami w Kolonii Skrzynice (gm. Piotrków, powiat lubelski) „natknęli się na wartownika żydowskiego, który pod bronią odprowadził ich do budynku mieszkalnego. Gdy byli w środku jeden z Żydów (być może dowódca grupy) zażądał od nich okazania dowodów tożsamości. Władysław Beć niechętnie oddawał swoją kenkartę (być może chciał zyskać na czasie) gdy towarzyszący mu Franczak wydobył pistolet i zaczął strzelać. Na miejscu zginęło dwóch żydowskich partyzantów.

 „Lalek” był także podejrzany o współudział w wydaniu Niemcom 18-letniego Szmula Helfmana, zwanego Szmulikiem. Młody Żyd trudnił się krawiectwem, chciał przetrwać okupację świadcząc swoje usługi miejscowej ludności.

Według powojennych zeznań świadków Szmulik został upojony alkoholem, od którego nie stronił, i pod pretekstem fuchy w pobliskiej miejscowości załadowany na furmankę i odwieziony na posterunek żandarmów w Piaskach.

Dr Poleszak zaleca przy tym ostrożność w ocenie faktów przedstawionych w zeznaniach złożonych funkcjonariuszom milicji czy UB. Naukowiec podkreśla, że takie zeznania mogły być wymuszone.

Okoliczna ludność, wiedząc, że Franczak się ukrywa, mogła celowo przypisywać mu cześć swoich przewin wobec żydowskich sąsiadów.

Syn broni ojca

– W tej chwili nie będę udzielał komentarzy w sprawie artykułu – tak historyk z lubelskiego IPN odpisał nam w poniedziałek na naszego maila z prośbą o rozmowę.

Marek Franczak, syn „Lalka”, jest treścią artykułu zaskoczony.

– Dr Poleszak zajmuje się historią mojego taty od 2000 roku. Doskonale zna wszystkie dokumenty i fakty. Przez 20 lat go gloryfikował, zrobił o nim film, książkę, a teraz nagle radykalnie zmienia poglądy – komentuje Marek Franczak. – To była wojna. Wpadli w ręce żydowskiej bandy komunistycznej, jakich wiele działało w Lubelskiem. Gdyby pierwszy nie strzelił, to oni by ich zabili. Co do Szmulika to są tylko pomówienia w zeznaniach wymuszonych po wojnie przez ubeków i milicjantów. Sugeruję panu doktorowi spotkanie z panią Marianną Krasnodębską, Sprawiedliwą Wśród Narodów Świata. Doskonale znała mojego tatę i jego historię – dodaje syn „Lalka”.

Dr Poleszak to historyk specjalizujący się w temacie podziemia niepodległościowego. Był m.in. kierownikiem Biura Edukacji Publicznej IPN, a w latach 2009-2016 redaktorem naczelnym czasopisma naukowego „Pamięć i Sprawiedliwość”. Po przejęciu przez PiS władzy w kraju został odsunięty od funkcji kierowniczych w IPN Lublin.

Wkrótce w Świdniku ma stanąć pomnik sierżanta „Lalka”.

– Pomysł zrodził się jesienią po tym, jak wandale zniszczyli krzyż upamiętniający miejsce zgonu Józefa Franczaka –mówi Łukasz Reszka, starosta świdnicki. – Osobiście uczestniczyłem w wizji lokalnej i odnawianiu tego krzyża. Wtedy też, w porozumieniu z dyrektorem IPN i przedstawicielami Kancelarii Rady Ministrów zapadła decyzja, aby ustawić w tym miejscu pamiątkową tablicę. Tablica ta już jest.

Pomnik ma być sfinansowany z rezerwy Prezesa Rady Ministrów. Projekt miał być zrealizowany w tym roku, ale został odłożony ze względu na pandemię.

– Artykuł pana Sławomira Poleszaka nie będzie mieć wpływu na nasze plany – stwierdza starosta.

Józef Franczak ps. Lalek

Przed wojną był zawodowym sierżantem Wojska Polskiego. W 1939 r. dostał się do sowieckiej niewoli, z której zbiegł. Podczas okupacji niemieckiej działał w Armii Krajowej na Lubelszczyźnie. Po wejściu Armii Czerwonej został wcielony do 2. Armii Wojska Polskiego. Zdezerterował, zaangażował się w działalność podziemną. Od 1953 r. ukrywał się samotnie. Został zastrzelony w 1963 podczas obławy urządzonej przez funkcjonariuszy bezpieki.

Zobacz: Pogrzeb sierżanta Józefa Franczaka ps. Lalek na cmentarzu w Piaskach.

e-Wydanie

Pozostałe informacje

Rząd obiecuje szybkie wypłaty odszkodowań dla rolników po nawałnicach na Lubelszczyźnie

Rząd obiecuje szybkie wypłaty odszkodowań dla rolników po nawałnicach na Lubelszczyźnie

Wiceminister rolnictwa Jacek Czerniak w rozmowie z Radiem Lublin zapowiada szybkie wsparcie finansowe dla poszkodowanych. Straty w niektórych miejscach sięgają 100%.

Kosiarka spalinowa w ogrodzie – wygoda w czystej postaci

Kosiarka spalinowa w ogrodzie – wygoda w czystej postaci

Zadbany trawnik to wizytówka każdego ogrodu, a jego pielęgnacja wymaga odpowiednich narzędzi. Posiadanie własnej kosiarki spalinowej to inwestycja, która zwraca się w postaci oszczędności czasu i energii. Nowoczesne kosiarki spalinowe oferują znacznie więcej niż tylko podstawowe koszenie – wyposażone są w systemy napędowe, regulację wysokości cięcia oraz pojemne kosze na trawę. Dzięki nim możesz cieszyć się pięknie przystrzyżonym trawnikiem bez nadmiernego wysiłku, a zróżnicowane modele pozwalają dopasować urządzenie do indywidualnych potrzeb każdego ogrodu.

Marta Wcisło przed sądem w Opolu Lubelskim

Szarpał i groził lubelskiej europosłance. Sąd utrzymał w mocy wyrok dla Adama H.

Adam H. szarpał i groził europosłance Marcie Wcisło (KO) na miejskim targowisku w Opolu Lubelskim. Sąd Okręgowy w Lublinie utrzymał w mocy wyrok skazujący 56-latka na pół roku więzienia w zawieszeniu na rok.

Co zużywa najwięcej prądu w domu? Oto 10 największych winowajców!

Co zużywa najwięcej prądu w domu? Oto 10 największych winowajców!

Z roku na rok rośnie nasza świadomość energetyczna. Coraz więcej osób zadaje sobie pytania: co zużywa najwięcej prądu w domu, jak obniżyć rachunki i jednocześnie działać w duchu zrównoważonego rozwoju. Okazuje się, że wiele popularnych sprzętów AGD i RTV może odpowiadać za lwią część zużycia energii elektrycznej w gospodarstwie domowym. Warto wiedzieć, które z nich są najbardziej energochłonne – i jak je obsługiwać, by oszczędzać nie tylko prąd, ale i pieniądze.

Jakie ubezpieczenie pojazdu jest obowiązkowe?

Jakie ubezpieczenie pojazdu jest obowiązkowe?

Masz samochód? Pamiętaj o badaniu technicznym – bez niego auto nie powinno być użytkowane. Zgodnie z zaleceniami wymieniaj oleje i filtry, kontroluj stan poszczególnych układów – szczególnie napędowego i hamulcowego. Co jeszcze jest twoim obowiązkiem? Musisz posiadać polisę OC! Dlaczego trzeba ją wykupić i co daje?

Rekordowe długi wobec ZUS. Płatnicy toną w zaległościach, średnia już 34 tys. zł

Rekordowe długi wobec ZUS. Płatnicy toną w zaległościach, średnia już 34 tys. zł

Rekordzista winien 818 milionów złotych, a statystyczny przedsiębiorca zalega już na ponad 34 tys. zł. ZUS ostrzega: sytuacja się pogarsza. Eksperci apelują o reformy.

Norweski black – metal. Taake, Asagraum, Heimland w Fabryce Kultury Zgrzyt
Koncert
24 kwietnia 2025, 18:00

Norweski black – metal. Taake, Asagraum, Heimland w Fabryce Kultury Zgrzyt

W najbliższy czwartek (24 kwietnia) lubelska Fabryka Kultury Zgrzyt zamieni się w świątynię mrozu i muzycznego mroku. Do Lublina zawita legendarna norweska formacja Taake, wspierana przez dwa znakomite supporty: Asagraum oraz Heimland. Szykuje się noc pełna surowych riffów, mrocznej atmosfery i hołdu dla klasyki gatunku.

Zielony azyl przy Hospicjum Dobrego Samarytanina. W Lublinie powstaje Artystyczny Ogród Społeczny

Zielony azyl przy Hospicjum Dobrego Samarytanina. W Lublinie powstaje Artystyczny Ogród Społeczny

Sztuka, ekologia i wspólnota – te trzy wartości będą fundamentem nowego miejsca w Lublinie. Przy Hospicjum Dobrego Samarytanina już wkrótce zakwitnie Artystyczny Ogród Społeczny.

Przyszłość Kościoła po śmierci Franciszka. Kto i kiedy zostanie nowym papieżem?
film

Przyszłość Kościoła po śmierci Franciszka. Kto i kiedy zostanie nowym papieżem?

W programie „Dzień Wschodzi” gościmy ks. prof. dr. hab. Mirosława Sitarza z Instytutu Prawa Kanonicznego KUL. W szczerej rozmowie komentuje śmierć papieża Franciszka, wyjaśnia zasady wyboru nowego papieża i analizuje przyszłość Kościoła w kontekście wyzwań współczesnego świata.

W pierwszym spotkaniu Bogdanka LUK Lublin pokonała mistrza Polski na jego terenie 3:1

Bogdanka LUK Lublin zagra z Jastrzębskim Węglem

W drugim meczu półfinałowym play-off Bogdanka LUK Lublin zmierzy się w hali Globus z mistrzem Polski JSW Jastrzębskim Węglem. Pierwszy gwizdek o godzinie 20.30

Papież Franciszek i KUL – bliskie relacje, wspólne cele, słowa otuchy

Papież Franciszek i KUL – bliskie relacje, wspólne cele, słowa otuchy

Papież Franciszek nie raz udowodnił, że jego serce bije mocno dla tych, którzy szukają nadziei, edukacji i duchowego wsparcia – niezależnie od miejsca, w którym się znajdują. Doskonałym tego przykładem są jego więzi z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim Jana Pawła II.

Barierki na ścieżce rowerowej przy wyjeździe na aleję Tysiąclecia

Barierki na ścieżce rowerowej. Będzie bezpieczniej?

Barierki ustawiono dla poprawy bezpieczeństwa – przekonują urzędnicy. Ale zdaniem niektórych rowerzystów mogą przynieść więcej szkody niż pożytku.

Rosjanie cały czas atakują rakietami i dronami ukraińskie miasta. Na zdjęciu: uszkodzony po wtorkowym rosyjskim ataku rakietowym blok mieszkalny w Zaporożu. Jedna osoba zginęła, a 23 inne osoby zostały ranne, w tym czworo dzieci

Putin miał zaproponować zatrzymanie inwazji przeciwko Ukrainie. Czego chce w zamian?

Putin miał zaproponować zatrzymanie inwazji przeciwko Ukrainie na obecnej linii frontu – pisze brytyjski „Financial Times”, powołując się na źródła bliskie sprawie. Jeden z nich dodaje, że „Jest obecnie dużo presji wywieranej na Kijów, by ustąpił w pewnych kwestiach i żeby Trump mógł ogłosić zwycięstwo”.

Duch Witkacego w Lublinie
Spotkanie
23 kwietnia 2025, 17:00

Duch Witkacego w Lublinie

Już jutro (środa, 23 kwietnia) w Galerii Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińśkiego w Lublinie, za sprawą książki „Witkacy. Biografia” przywołany zostanie duch Witkacego. Wieczór zapowiada się nietuzinkowo – w stylu godnym bohatera książki, legendarnego artysty znanego z ekscentrycznego humoru i nieokiełznanej wyobraźni.

Ośrodek Szkolenia Policji został otwarty pod koniec stycznia

Brakuje policjantów. Ośrodek w Lublinie nie wystarcza. Policja otwiera kolejne

Problemem nie jest brak chętnych do służby w policji, lecz baza szkoleniowa. Pracujemy nad jej rozbudową – mówi szef Komendy Głównej Policji, nadinsp. Marek Boroń.

ALARM24

Masz dla nas temat? Daj nam znać pod numerem:
Alarm24 telefon 691 770 010

Wyślij wiadomość, zdjęcie lub zadzwoń.

kliknij i poinformuj nas!

Najczęściej czytane

Dzisiaj · Tydzień · Wideo · Premium