Jak najbardziej. W maju szefowie kuchni wpuszczają chłodniki do kart. Od białego, na ogórkach, przez różowy na botwince po pomidorowy w odcieniach czerwieni i pomarańczy. W maju także robimy chłodniki w domu.
Galeria: Chłodnik na majówce
Jako pierwszy z chłodnikami wystartował w Lublinie Marek Panek, szef restauracji Hades Szeroka. Podaje chłodnik na ostro, chłodnik z pokrzywy i ogórka, przystrojony łososiem, klasyczny na botwince, biały chłodnik na ogórkach. W karcie jest chłodnik na wypasie, zwany dostatnim chłodnikiem. Kucharze robią go na kefirze, maślance, jogurcie i śmietanie. W planach jest chłodnik pomidorowy, paprykowy oraz rosyjski chłodnik na kwasie z kiszonych ogórków.
A chłodników może być wiele. Paulo Tremo, nadworny kucharz króla Stanisława Augusta Poniatowskiego przyrządzał chłodziec ze śmietany, kwasu od ogórków, raków i cielęciny, doprawiając na finał koperkiem.
Jan Szyttler polecał "chłodnik ruski": na kwasie chlebowym, z buraczkami, świeżymi ogórkami, koprem, doprawiany bulionem ze świeżych ryb. W chłodniku pływały kawałki smacznego jesiotra. Chłodniki mięsne i rybne stały się tradycją Kresów.
Kiedy jeść chłodnik? O każdej porze. Adam Mickiewicz każe bohaterom Pana Tadeusza jeść chłodnik po wódce: "Podano w kolei wódkę, zaczem wszyscy siedli i chołodziec litewski milczkiem żwawo jedli". Chłodnik jest dobry na śniadanie, jeszcze lepszy na podwieczorek. A najlepiej smakuje na majówce.
Bałkański
Składniki: 2 ogórki, pół litra jogurtu bałkańskiego lub greckiego (oba produkuje się w Polsce), 6 ząbków czosnku, 2 łyżki zmielonych orzechów, 1 pęczek koperku, sól, pieprz, oliwa, woda, pokruszony lód.
Wykonanie: ogórki obrać i pokroić w drobną kostkę. Włożyć do miski, dodać roztarty czosnek, posiekany koperek, zmielone orzechy. Dodać oliwę, wymieszać z jogurtem, doprawić solą i pieprzem. Wrzucić pokruszony lód, dodać wodę.
Botwinkowy
Składniki: pęczek botwiny, pęczek rzodkiewek i pęczek koperku. 3 ogórki gruntowe, litr kefiru, 2 ząbki czosnku, sól, pieprz, 1 łyżka cukru, 1 cytryna, szczypiorek.
Wykonanie: umyć botwinkę, posiekać razem z buraczkami. Przełożyć do garnka, dodać łyżkę cukru, gotować 5 minut, schłodzić. Obrane ogórki i rzodkiewkę pokroić w drobną kostkę, dodać do wywaru razem z pokrojonym koperkiem i roztartym czosnkiem.
Dosłodzić, dodać sok z cytryny, wszystko dobrze wymieszać. Zalać kefirem i obficie posypać szczypiorkiem.
Jabłkowy z Podlasia
Składniki: 2 litry kwasu buraczanego, 1 szklanka śmietany, sok z cytryny, 3 winne jabłka, koperek, szczypior, świeża bazylia.
Wykonanie: jabłka obrać, pokroić w koskę, skropić cytryną. Posiekać koperek i szczypiorek. Przełożyć do glinianego garnka. Zalać kwasem buraczanym, dodać śmietanę ubitą z solą.
Wymieszać, doprawić, wstawić do lodówki na 2 godziny. Podawać z młodymi ziemniakami mocno posypanymi koperkiem i podlanymi stopionym masłem.
Kresowy z pieczonym kurczakiem
Składniki: 2 szklanki kwaśnego mleka lub kefiru, 1 szklanka kwaśnej śmietany, 2 pęczki młodych buraków z liśćmi, 2 kwaszone ogórki, 2 świeże ogórki, 1 pęczek kopru, 1 pęczek szczypiorku, 30 dag piersi z kurczaka, 1 łyżka oliwy, sól, świeżo zmielony pieprz, sok z cytryny, 2 jajka na twardo
Wykonanie: pierś z kurczaka wymyć, osuszyć, natrzeć solą, pieprzem, posmarować oliwą i włożyć do piekarnika. Upiec na złoto. Po upieczeniu mięsa oczyszczoną botwinkę pokroić na małe kawałki, zalać wodą, posolić i ugotować do miękkości. Po ostudzeniu dodać ogórki pokrojone w kostkę, szczypior i koper. Następnie kefir lub śmietanę, wymieszać, pierś kurczaka pokroić w paski i dodać do chłodnika, doprawić, dodać sok z cytryny, wychłodzić.
Lubczykowy z Żyrzyna
Składniki: 1 litr wody, 2 cebule, 1 główka czosnku, 1 pęczek szczypiorku, 2 pęczki kopru, 1 pęczek pietruszki, 1 pęczek lubczyku, 1 szklanka kwaśnej śmietany, jajka ugotowane na twardo, ziemniaki gotowane w mundurkach, sól, pieprz, kwasek cytrynowy.
Wykonanie: zagotować wodę, a następnie ją wystudzić. Pokroić drobno cebulę, czosnek, koperek, szczypiorek, natkę pietruszki i lubczyk. Do wody dodać pokrojone warzywa i zioła. Doprawić kwaskiem cytrynowym, pieprzem i solą, zabielić śmietaną. Podawać z ziemniakami i jajkiem.
Lubelski
Składniki: 20 dag białego sera, pęczek botwinki, pęczek młodych rzodkiewek i pęczek koperku, 3 ogórki gruntowe, litr kefiru, 2 ząbki czosnku, sól, pieprz, 1 łyżka cukru, 1 cytryna, szczypiorek.
Wykonanie: botwinkę umyć, posiekać razem z buraczkami. Zalać wodą, dodać łyżkę cukru, gotować 5 minut, schłodzić. Obrane ogórki i rzodkiewkę pokroić w drobną kostkę, dodać do wywaru razem z pokrojonym koperkiem i roztartym czosnkiem. Dosłodzić, dodać sok z cytryny, wszystko dobrze wymieszać. Zalać kefirem i obficie posypać szczypiorkiem. Do miseczek włożyć po kilka kawałków sera i zalać chłodnikiem.
Pomidorowy z papryką
Składniki: 1 kg dobrych pomidorów, 1 papryka, 1 ogórek, 2 cebule, 3 ząbki czosnku, 2 szklanki zimnego bulionu warzywnego, łyżka octu balsamicznego, oliwa, sól, pieprz.
Wykonanie: pomidory sparzyć, obrać ze skórki. Obrany ogórek zetrzeć na tarce. Posiekać cebulę, czosnek przetrzeć przez praskę. Zmiksować pomidory, paprykę, ogórek, cebulę i czosnek. Wlać oliwę, bulion i dodać octu. Doprawić do smaku solą z pieprzem, wstawić do lodówki na 2 godziny.
Ziemniaczany
Składniki: 4 szklanki maślanki, 2 ugotowane ziemniaki, 1 ogórek, 3 łyżki kopru, 3 łyżki kolendry, 3 łyżki oliwy, kilka ząbków czosnku, 100 g bryndzy, sól, pieprz.
Wykonanie: maślankę wymieszać z grubo tartym ogórkiem, siekanym czosnkiem, ziołami i pastą chili. Dodać też kilka kropli oliwy i ziemniaki zmiksowane z bryndzą. Doprawić solą z pieprzem.
Kisimy buraki na chłodnik
Składniki: 3 kg buraków, 6 litrów ciepłej wody, 1 główka czosnku, 3 kromki chleba razowego, 15 ziaren ziela angielskiego, kawałek imbiru na smak.
WYKONANIE: buraki obrać, pokroić w ósemki, włożyć do wyparzonego garnka. Dodać przyprawy, chleb, zalać przegotowaną wodą. Nakryć gazą. Odstawić na kilka dni, od czasu do czasu zbierając pianę. Rozlać do wyparzonych butelek, zakręcić i schować do lodówki. Do buraków można dodać garść kwiatu hibiskusa. Nasze babcie dodawały do zakwasu wiśnie z soku, które nadawały mu rubinowy kolor. Powstały zakwas nadaje się do picia, pół na pół z wodą. Przede wszystkim jest doskonałym dodatkiem do klasycznych chłodników na botwince.