Magazyn

3 maja 2017 r.
8:13

Jakie znaczenie dziś ma dla nas Konstytucja 3 Maja?

0 5 A A
Prof. Henryk Gmiterek
Prof. Henryk Gmiterek

Rozmowa z prof. Henrykiem Gmiterkiem, kierownikiem Zakładu Historii XVI–XVIII w. UMCS.

AdBlock
Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Kliknij tutaj, aby zaakceptować

• Jakie znaczenie dziś ma dla nas Konstytucja 3 Maja?

– Odpowiedź na to pytanie nie jest łatwa, ponieważ najprawdopodobniej w różnych środowiskach ten fakt historyczny jest różnie oceniany. Ale nie ulega wątpliwości, że większość tych ocen jest pozytywna. To wydarzenie jest zakorzenione w świadomości narodowej i patriotycznej i może stanowić aspekt łączący nas jako społeczeństwo i naród. Konstytucja ciągle jest elementem, który dla wszystkich stron sporu politycznego jest czymś pozytywnym. To największa wartość, że ciągle potrafimy się wokół tej rocznicy łączyć i wspólnie ją świętować. Ale to wydarzenie ma znaczenie tylko historyczne, bo tamte postanowienia w żaden sposób nie odnoszą się do współczesnych czasów.

• A jakie znaczenie konstytucja miała wtedy?

– To był niewątpliwie krok o znaczeniu rewolucyjnym. Trzeba przypomnieć wszystkim o negatywnych cechach ówczesnego systemu: liberum veto czy wolnej elekcji umożliwiającej ingerencję innych państw w sprawy Rzeczpospolitej. Prowadziły one do głębokich podziałów, które zresztą skończyły się wojną domową w XVIII wieku. Do tego należy wspomnieć o innych wadach, jak wyeliminowanie z życia społecznego mieszczaństwa, nie mówiąc o chłopach, którzy stanowili wtedy 70 proc. społeczeństwa, a nie mieli żadnych praw.

Konstytucja 3 Maja była formą odpowiedzi na te wszystkie niedomagania ustroju. Znosiła zasadę liberum veto, wprowadzała nową formę organizacji Sejmu, który miał być „zawsze gotowy”. Po raz pierwszy pojawiła się kadencyjność i zasada większości głosów, co eliminowało tamte wady. Odstąpiono od elekcyjności na rzecz dziedziczenia tronu. Przy czym na tronie miał zasiąść Fryderyk August z dynastii Wettynów, ale jak się okazało, sprawa nie była do końca z nim dogadana.

• Dlaczego konstytucja obowiązywała tak krótko?

– Pamiętajmy, że była ona dziełem intelektualnej elity stanu szlacheckiego, m.in. Hugo Kołłątaja, Ignacego Potockiego czy Juliana Ursyna Niemcewicza, którzy byli przesiąknięci ideami oświecenia. Ale większość szlachty na taką rewolucję nie była przygotowana. To środowisko w wielu kwestiach nie było do końca zgodne, o czym świadczy fakt, że została przyjęta jedynie głosami stu kilkunastu elektorów. Nie było pewności, ze większość opowie się za jej przyjęciem.

Często, nie bez racji, mówi się, że została uchwalona w drodze zamachu stanu. Naród szlachecki, bo tak zwykło się mawiać, w swojej masie nie był gotowy na przyjmowanie tego typu rozwiązań. Poza tym w Petersburgu, Berlinie i Wiedniu zdawano sobie sprawę, że gdyby konstytucja weszła na dobre w życie, oznaczałoby to utratę wpływów, zwłaszcza rosyjskich, a w dłuższej perspektywie mogłoby uczynić z Rzeczpospolitej państwo o charakterze lokalnego mocarstwa. W 1793 roku akt został zniesiony i w większości wprowadzono wcześniejsze zasady. Ale po upadku Rzeczpospolitej był on czymś, co jednoczyło Polaków w trzech zaborach, stanowił ważny czynnik w świadomości narodowej.

• Jak dziś możemy świętować Święto Konstytucji 3 Maja?

– Nie jestem zwolennikiem celebracji rocznic, bo w naszej mentalności jest to mocno zakorzenione, a ostatnio nawet nieco przesadne. Ale jak już mówiłem, Konstytucja 3 Maja to akt, który potrafi stanowić element jednoczący i skupiający ludzi z różnych stron politycznego firmamentu. Niczego oryginalnego nie musimy jednak wymyślać, od lat to święto jest obchodzone bardzo uroczyście i myślę, że tak pozostanie. Formy są różne. Od kościelnych, bo co należy pamiętać, konstytucja podkreślała aspekt religijny, po różnego rodzaju akademie, konferencje i zgromadzenia.

• Czymś względnie nowym jest natomiast Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, który od 2004 roku obchodzimy 2 maja. To ważne święto?

– Sądzę, że tak. Choć obchodzimy je stosunkowo krótko, to wyraźnie jest ono dostrzegane, można to zauważyć na ulicach czy w mediach. Nadawano mu dużą rangę za prezydentury Bronisława Komorowskiego i teraz jest to kontynuowane. Ten dzień dopełnia dwa majowe święta: nieco zapomniany 1 Maja o zupełnie innym charakterze i rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja. To krok w dobrą i potrzebną stronę. Przywiązanie do naszych barw narodowych to jeden z naszych wyróżników, coś, co nas wyróżnia i identyfikuje. Warto pielęgnować to święto i z każdym rokiem tworzyć nowe tradycje z nim związane.

Pozostałe informacje

Zimowe liczenie ptaków. Spacery, wycieczki i prelekcje

Zimowe liczenie ptaków. Spacery, wycieczki i prelekcje

Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków zaprasza na weekendowe spacery ornitologiczne. Mieszkańcy Lubelszczyzny mogą wybierać spośród 4 darmowych wycieczek.

Skrzydłowy Azotów Puławy Marek Marciniak zdobył w meczu z Kuwejtem trzy bramki

Z Kuwejtem Polacy rzucili 12 bramek z rzędu. Wygrali 42:32

W drugim spotkaniu o miejsca 25-32 podczas mistrzostw świata reprezentacja Polski piłkarzy ręcznych pokonała Kuwejt 42:32

Stokrotka w sporze zbiorowym

Stokrotka w sporze zbiorowym

Pracownicy sieci sklepów Stokrotka zaapelowali do zarządu firmy o poprawę warunków pracy i płacy, nie wykluczają referendum i strajku. Spółka poinformowała, że w styczniu wynagrodzenie pracowników wrosło o ok. 8 proc. a w planach jest zwiększenie środków na fundusz socjalny.

Lubelskie szkoły w walce z plastikiem. Miasto ogłosiło konkurs z ekologiczną nagrodą

Lubelskie szkoły w walce z plastikiem. Miasto ogłosiło konkurs z ekologiczną nagrodą

Dzień Bez Opakowań Foliowych stał się w Lublinie okazją do rozpoczęcia nowej inicjatywy edukacyjnej dla szkół podstawowych. Konkurs „Dzień bez plastiku w mojej szkole” ma na celu ograniczenie zużycia plastiku i promowanie ekologicznych postaw wśród dzieci i młodzieży. Zwycięska szkoła otrzyma stację do segregacji odpadów.

mł. asp. Piotr Czernik oraz st. sierż. Sławomira Ostapczuk

Wdzięczny za reanimację

Do bialskiej komendy wpłynęły podziękowania dla funkcjonariuszy komisariatu w Terespolu, którzy w miniony poniedziałek skutecznie  reanimowali 63-latka. Członek rodziny uratowanego mężczyzny docenił profesjonalną postawę i ogromne zaangażowanie w trakcie wykonywanych obowiązków.

Fiknął salto na rondzie 100-lecia KUL w Lublinie
WIDEO
film

Fiknął salto na rondzie 100-lecia KUL w Lublinie

Do groźnie wyglądającego wypadku doszło na Rondzie 100-lecia KUL. 35-letni kierujący busem marki Peugeot nie ustąpił pierwszeństwa na skrzyżowaniu i zderzył się z mercedesem. Auto efektownie dachowało. Dwie osoby trafiły do szpitala.

Lubelski akcent wśród oscarowych nominacji
film

Lubelski akcent wśród oscarowych nominacji

"Prawdziwy ból", czyli film kręcony w większości na Lubelszczyźnie otrzymał nominację do Oscara. Rozdanie nagród już w nocy z 2 na 3 marca.

Kto nada nazwę Arenie Lublin? MOSiR chce znaleźć sponsora tytularnego

Kto nada nazwę Arenie Lublin? MOSiR chce znaleźć sponsora tytularnego

Arena Lublin, największy stadion w regionie, może zmienić swoją nazwę. MOSiR „Bystrzyca” szuka firmy, która stanie się sponsorem tytularnym obiektu.

Solidarność PZL - zwycięzca w kategorii open podczas Turnieju o Puchar Burmistrza Świdnika

Po pięciu latch przerwy w Świdniku ponownie rozegrany został Turniej o Puchar Burmistrza

Solidarność PZL, Neptun i Dywany triumfatorami Turnieju o Puchar Burmistrza Świdnika. Turniej futsalu został reaktywowany za sprawą stowarzyszenia Manufaktura Futbolu. W hali sportowej przy Szkole Podstawowej nr 3 w Świdniku, która była oficjalnym partnerem turnieju, w trzech kategoriach rywalizowało 17 drużyn.

Antonio Sefer to piąty zawodnik, który dołączył w ostatnich tygodniach do Motoru Lublin

Piąty transfer Motoru Lublin potwierdzony

Zgodnie z planem Motor Lublin ogłosił w czwartek piąty transfer podczas zimowego okienka. Do drużyny beniaminka PKO BP Ekstraklasy dołączył Antonio Sefer. Niespełna 25-letni zawodnik przenosi się do Polski na zasadzie półrocznego wypożyczenia z Hapoelu Beer Sheva, ale w umowie znalazła się opcja wykupu.

Auto w wodzie, kierowca na brzegu

Auto w wodzie, kierowca na brzegu

 Strażacy z Krasnegostawu mieli mokry czwartek. Musieli wyciągać auto z rzeki Wieprz. Do zdarzenia doszło w Stężycy Nadwieprzańskiej.

Będzie nowy parking przy stacji Lublin Główny

Będzie nowy parking przy stacji Lublin Główny

Kolej podpisała umowę na budowę parkingu przy stacji Lublin Główny. Do końca roku, za 1,5 mln zł, powstaną nowe miejsca postojowe, które ułatwią przesiadkę z samochodów do pociągów. Z tych miejsc będzie można korzystać bezpłatnie.

W zbiórkach na rzecz WOŚP co roku biorą udział m.in. puławskie harcerki i harcerze

Przed nami niedziela z WOŚP. Puławskie sztaby gotowe do zbiórki

Koncerty, biegi, licytacje, wspólne śpiewanie przy ognisku, morsowanie, gwiezdne obserwacje, zbiórki krwi, pokazy strażackie, kulinarne i wiele, wiele więcej - to wszystko w ten weekend czeka na mieszkańców powiatu puławskiego, gdzie już po raz 33. zagra Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy.

Australian Open. Kosmiczna walka o finał bez szczęśliwego zakończania dla Igi Świątek

Australian Open. Kosmiczna walka o finał bez szczęśliwego zakończania dla Igi Świątek

Ponad dwuipółgodzinna, kosmiczna batalia o finał Australian Open kobiet bez happy-endu dla Igi Świątek. W czwartek nasza rodaczka uległa po trzech setach Madison Keys ze Stanów Zjednoczonych, ale i tak osiągnęła swój najlepszy wynik na australijskiej ziemi

Groźny przestępca był twarzą kampanii. To pomogło w jego zatrzymaniu

Groźny przestępca był twarzą kampanii. To pomogło w jego zatrzymaniu

Lubelska policja poszukiwała Krystiana K. od 2020 roku. Został zatrzymany w Holandii. Odpowie m.in. za zabójstwo.

ALARM24

Masz dla nas temat? Daj nam znać pod numerem:
Alarm24 telefon 691 770 010

Wyślij wiadomość, zdjęcie lub zadzwoń.

kliknij i poinformuj nas!

Najczęściej czytane

Dzisiaj · Tydzień · Wideo · Premium