Co może zrobić przedsiębiorca gdy nie ma pieniędzy na ubezpieczenie społeczne

Trzeba pamiętać, że jeśli firma nie odprowadza składek za swoich pracowników – czy to z powodu kłopotów finansowych, czy z powodu likwidacji – automatycznie tracą oni prawo do wszystkich świadczeń. Nie mogą więc liczyć np. na zasiłki chorobowe. Nie mówiąc już o tym, że w przyszłości mogą mieć niższe emerytury.

– Dlatego w każdym przypadku pojawienia się ryzyka niewypłacalności, firma może liczyć na wsparcie ZUS, który pomoże jej pokonać kryzys – mówi Małgorzata Korba, rzecznik lubelskiego oddziału ZUS w Lublinie. – Prawo przewiduje kilka wyjść z takiej "podbramkowej sytuacji”.

Spłacaj zadłużenie na raty

W sytuacji, gdy z jakichś powodów przedsiębiorca opuści kilka kolejnych płatności składek, może poprosić ZUS o rozłożenie zaległości na raty. Wówczas ZUS zamraża naliczone już odsetki i nie powiększa już ich kwoty.

Zakład rozkłada na raty należności zaległe, jednak – co warte podkreślenia – nie wszystkie. Układem ratalnym mogą zostać objęte jedynie należności w części finansowanej przez płatników składek (czyt. przedsiębiorców).

W odniesieniu do składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez ubezpieczonych (czyt. pracowników) oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne ulga nie może być stosowana.

– Całość zadłużenia można rozłożyć na raty jedynie w przypadku małych przedsiębiorców, prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą wówczas, bowiem ubezpieczony jest jednocześnie płatnikiem składek – tłumaczy Korba.

Przy okazji składania wniosku o układ ratalny wraz z dokumentacją finansową firmy płatnik składek powinien wskazać oczekiwaną i możliwą do zapłaty wysokość jednej raty, terminy płatności i ilość rat. Do każdej z nich ZUS zobowiązany jest naliczyć opłatę prolongacyjną, która wynosi 50 proc. stawki odsetek za zwłokę.

Z wnioskiem o odroczenie terminu płatności składek przedsiębiorca musi wystąpić najpóźniej przed upływem ostatniego dnia terminu płatności danej składki. Jednak – co istotne – odroczenie może dotyczyć więcej, niż jednej składki.

Tak, jak w przypadku rat, odroczenie nie obejmuje składek płaconych przez ubezpieczonych oraz składki zdrowotnej. Możliwość odroczenia terminu płatności całości należnych składek istnieje jedynie w odniesieniu do jednoosobowej działalności gospodarczej. W przypadku odroczenia ZUS również nalicza opłatę prolongacyjną.

Po złożeniu wniosku w tej sprawie ZUS nie nalicza firmie karnych odsetek i cierpliwie czeka, aż ta "stanie na nogi”.

Warunki

Oczywiście, układ z ZUS-em zawiera się zawsze pod rygorem spełnienia określonych warunków.

* Obowiązkowo trzeba zapłacić zaległości z tytułu składek w części finansowanej przez ubezpieczonego (czyli pracownika).
* Trzeba też terminowo opłacać bieżące składki i wcześniejsze zobowiązania ratalne, jeżeli takie istnieją.
* Ponadto warto przekonać ZUS, że nieterminowe opłacanie składek to tylko przejściowe kłopoty, a nie stały pomysł na kredytowanie działalności firmy.

Umorzenie należnych składek na ubezpieczenia społeczne (wyłączając składki płacone przez ubezpieczonych) to najbardziej obwarowana prawnie forma pomocy udzielana przez ZUS.

Można tu wyodrębnić dwie kategorie, tj. umorzenia dotyczące płatników, którzy zatrudniają pracowników oraz dotyczące płatników, którzy pracowników nie zatrudniają.

W pierwszej sytuacji umarzane mogą być jedynie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne finansowane przez płatnika, w drugiej dopuszczalne jest umorzenie całości zobowiązań wobec ZUS.

Gdy przedsiębiorca zatrudnia pracowników, umorzenie jest możliwe tylko w przypadku całkowitej nieściągalności składek.

Szczegółowy katalog przypadków, gdy zachodzi całkowita nieściągalność należności z tytułu składek określa art. 28 ust. 3 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, do których należą m.in. śmierć dłużnika, zaprzestanie prowadzenia działalności przy jednoczesnym braku majątku oraz następców prawnych i możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie.


Natomiast w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej jest możliwość umorzenia należności wobec ZUS nawet pomimo braku ich całkowitej nieściągalności.

Szczegóły postępowania w tej sytuacji określa Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 31 lipca 2003 r., które co do zasady przewiduje umorzenie należnych składek, gdy spłata należności z tytułu składek pozbawi dłużnika i jego rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych. Przy czym udokumentowanie sytuacji materialnej i rodzinnej, uniemożliwiającej uregulowanie zadłużenia, leży po stronie zobowiązanego.

Zakres dokumentacji wymaganej od danego dłużnika ZUS ustala indywidualnie po złożeniu przez zobowiązanego wniosku o umorzenie należności oraz udzielenie pomocy publicznej (w przypadku przedsiębiorcy).