Twierdza wyłania się spod ziemi

- Odkopano tam fragmenty Bastionu I - tłumaczy Karol Garbula, rzecznik prezydenta Zamościa. - To pozostałość tzw. trawersu defensywnego oraz m.in. galerii strzelniczej kilku kurtyn.

- Te wykopaliska podchodzą pod sam przystanek - cieszy się mężczyzna, czekający na autobus przy ul. Okopowej. - Widać tęgie fundamenty i fragmenty wielu pomieszczeń. Nie przypuszczałem, że coś takiego może być w tym miejscu. Kiedyś stała tutaj jakaś bardzo potężna budowla.

Okazuje się, że ziemia kryje także inne pozostałości. Jak podaje Andrzej Kędziora w swojej Encyklopedii Zamościa w bastionie stał piętrowy budynek tzw. trawers. To w jego pozostałości wkopali się robotnicy.

- Wygląda to imponująco - przyznaje Garbula. - Nie dziwię się, że wzbudza to zainteresowanie mieszkańców naszego miasta.

Pozostałości badają m.in. historycy i archeolodzy. Wygląda na to, że pracy im nie zabraknie. Renowacje na zamojskim Starym Mieście od ubiegłego roku idą pełną parą.

Prace prowadzone są w 5 zespołach obiektów fortecznych. To m.in. bastion VII z Bramą Lwowską Starą, Brama Lubelska Nowa, Brama Szczebrzeska oraz kazamaty Bastionu I. Te obiekty kryją w sobie jeszcze nie jedną tajemnicę.

Zamojski magistrat przeznaczył na to w ub. roku 8 mln 550 tys. euro (prawie 6 mln zł wystano się z Funduszu Norweskiego).

Teraz renowacje nabiorą jeszcze większych rumieńców. Urzędnicy wystarali się o kolejnych 40 mln zł z unijnego Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013.

Dzięki nim, w tym roku zrekonstruowany będzie m.in. bastion III wraz z murem kurtyny i fosą oraz "uczytelniony” i częściową odtworzony zostanie bastion II. Odnowiony zostanie także Park Miejski. Powstanie m.in. nowy most, fontanna i mały amfiteatr.

- Naprawdę to miasto zmienia się z każdym miesiącem - zachwyca się dr Jarosław Pałka, pochodzący z Zamościa warszawski historyk, autor m.in. wydanej ostatnio biografii gen. Stefana Mossora. - Zmiany szczególnie są widoczne przy bramie Szczebrzeskiej. Roboty tam trwają. Jednak już widać, że udało się przywrócić do świetności ten wspaniały zabytek.

Zamość od wieków chlubi się wspaniałymi fortyfikacjami z siedmioma bastionami. Każdy miał kształt pięcioboku i był wzniesiony na załamaniach obwarowań. Bastion I zachował się niestety fragmentarycznie. Do dziś można oglądać właściwie tylko kazamatę. Dawniej działał tam w niej m.in. młyn prochowy. Po ostatniej wojnie założone w niej m.in. magazyn ogrodniczy, a później karczmę.