Wiadomo, kto wcieli się rolę dowódcy i żołnierzy, a kto zagra wartowników i więźniów. Jest już broń i dwie furmanki. Brakuje tylko woźniców z końmi. W Dniu Podziemnego Państwa Polskiego mieszkańcy Zamościa będą mogli zobaczyć, jak 64 lata temu żołnierze WiN odbijali więźniów politycznych z więzienia przy ul. Okrzei.
– Głównym celem przedsięwzięcia jest pokazanie historii – mówił na czwartkowej konferencji prasowej poseł Sławomir Zawiślak, prezes ŚZŻAK Okręg Zamość przypominając o wsparciu, którego udzielili żołnierzom WiN i AK pod dowództwem Romana Szczura, ps. Urszula”, dwaj strażnicy więzienni.
– Pomogli i dzięki temu akcja została przeprowadzona w sposób profesjonalny – dodał kpt. Mariusz Urban, dyrektor Zakładu Karnego w Zamościu.
Dlatego nazwiska bohaterskich wartowników znajdą się na tablicy pamiątkowej ufundowanej z dobrowolnych datków przekazanych przez funkcjonariuszy zamojskiego więzienia.
– Zawiśnie w tym samym miejscu, gdzie kilkanaście lat temu umocowana była tablica gloryfikująca działania UB – dodał Urban.
Zaplanowana na 27 września inscenizacja potrwa 30–40 minut. Wszystko wskazuje na to, że w tym czasie ul. Okrzei zostanie zamknięta dla ruchu pojazdów.
W rolę partyzantów i wartowników wcielą się członkowie stowarzyszeń rekonstrukcyjno-historycznych m.in. z Biłgoraja, Krasnobrodu, Lubartowa i Tomaszowa Lubelskiego, a odbijanych więźniów – uczniowie zamojskich szkół średnich.
Główna rola została zarezerwowana dla Marka Gwoździuka, wiceprezesa Stowarzyszenia Rekonstrukcyjno-Historycznego 9-go Pułku Piechoty Legionów w Krasnobrodzie i dowódcy grupy rekonstrukcyjnej, który wcieli się w postać "Urszuli”.
Uczestnicy składającego się z trzech scen przedstawienia będą mieć przy sobie wypożyczoną broń, m.in. pepesze i karabiny ręczne, zaklepane są już dwie furmanki, trwają poszukiwania woźniców z końmi.
Obchody Dnia Podziemnego Państwa Polskiego rozpoczną się o godz. 10 od mszy świętej w katedrze pod przewodnictwem bpa Wacława Depo, ordynariusza diecezji zamojsko-lubaczowskiej.
Po nabożeństwie uczestnicy przejdą pod pomnik AK przy ul. Partyzantów, gdzie zaplanowano m.in. wręczenie odznaczeń.
O godz. 12.45 w siedzibie delegatury Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego rozpocznie się konferencja naukowa.
Wykłady historyczne wygłoszą m.in. prof. Mieczysław Ryba i dr Marcin Paluch. O godz. 16 przy ul. Okrzei rozpocznie się wspomniana inscenizacja i odsłonięcie tablicy pamięci żołnierzy AK oraz WiN, którzy podczas ataku na zamojskie więzienie uwolnili ponad 300 więźniów politycznych.
– Stryj wyjechał później na Śląsk – wspomina Cecylia Szumska, bratanica dowódcy, czyli Romana Szczura. – Później otrzymaliśmy informację, że została aresztowany i stracony.
Pani Cecylia znalazła po latach grób stryja na jednym z wrocławskich cmentarzy.
Dzień Podziemnego Państwa Polskiego – to święto o charakterze państwowym obchodzone od 1998 roku. Upamiętnia powołanie 27 września 1939 roku w okupowanej Warszawie Służby Zwycięstwu Polski.
Patronat medialny nad obchodami objeła redkacja Dziennika Wschodniego.