Kto kupi Kuncewiczówkę

"W 1936 roku, kiedy dom stanął i nareszcie, wyniesiona ponad drzewa, mogłam patrzeć na rzekę, na farę, na wzgórze Trzech Krzyży i na przyszłość” - pisała Maria Kuncewiczowa o swoim ukochanym domu w Kazimierzu, projektowanym przez znakomitego Karola Sicińskiego.

Maria i Jerzy nie nacieszyli się nim długo. Nadeszła wojna, obydwoje wyjechali na Zachód, w Kuncewiczówce zamieszkali Niemcy. Po wyzwoleniu mieściła się tu stołówka dla dzieci milicjantów. Pisarka mówiła później, że jej dom ocalał dzięki dwóm totalitaryzmom.
Po śmierci Marii, jej syn Witold, mieszkający w USA, wypełniając wolę matki, ustanowił w 1991 roku Fundację Kuncewiczów i wydzierżawił jej dom za złotówkę.
- Celem fundacji jest m.in. podtrzymanie dorobku światopoglądowego i naukowo-literackiego Marii i Jerzego - informuje dyrektor Balawejder. - Ale też ideą obydwojga było zbliżenie kultur europejskich.
Po powrocie do kraju i odzyskaniu domu, Kuncewiczowie wyposażali go w cenne meble, obrazy, sprzęty. Już wtedy dom był otwarty dla ludzi sztuki, kultury, pisarzy. Fundacja zachowała dom w jego dawnym kształcie. Willa pisarzy była otwarta tak dla zwiedzających jak dla tych wszystkich, którzy dzielili się swoją wiedzą, talentem, artyzmem. Wystawiało tu swoje prace ponad 160 artystów z całego świata i z Polski. Wiele prac powstało na motywach twórczości Marii Kuncewiczowej. Na tarasie odbywają się koncerty, wystawiane są monodramy. Wśród gości byli m.in. Zofia Kucówna, Anna Polony, Ryszard Kapuściński, Tadeusz Różewicz, Sławomir Mrożek. Organizowano sesje naukowe, spotkania prezentujące historię mniejszości narodowych w Polsce etc.
- Fundacja nie ma ani grosza dotacji - mówi E. Balawejder. - Egzystujemy dzięki nielicznym sponsorom, takim jak Polkomtel Lublin SA i Spółdzielnia Solidarność. Wojewódzki konserwator zabytków wyasygnował nieco pieniedzy na niewielki remont. Witold wydał na dom i niektóre imprezy ponad 110 tys. dolarów. Utrzymanie go kosztuje nas 60 tys. zł rocznie. Wszystkie prace porządkowe wykonują nieodpłatnie wolontariusze,  za wstęp na imprezy nie bierzemy pieniędzy. Z naciskiem podkreślam, że

Nie może się opierać na pracy wolontariatu. Jego dalsze funkcjonowanie w takim kształcie grozi powolnym, nieuchronnym niszczeniem.
Poprzedni minister kultury Andrzej Celiński zadeklarował, że Kuncewiczówka zostanie odkupiona przez resort, że pełnić będzie rolę domu pracy twórczej. Nim zrealizował te plany, zastąpił go minister Waldemar Dąbrowski. Ten wycofał się z projektu poprzednika. Problem skwitował uwagą, że jest to sprawa władz lokalnych...
Maria Kuncewiczowa nie była bynajmniej pisarką "lokalną”!
81-letni dziś Witold ostatecznie zdecydował się wystawić Kuncewiczówkę na sprzedaż. Dłużej nie chce łożyć na dom, którym tak naprawdę nikt się nie przejmuje, poza kilkoma życzliwymi sponsorami i wolontariuszami. Jak dodaje E. Balawejder,

-  Była tu m.in. pani Gudzowata. Przyjeżdżają też biznesmeni z zagranicy.
- Czynnikiem odstraszającym nabywców jest wielka przeszłość tego domu; piętno intelektualne, jakie wycisnęła na nim Maria. Młode pokolenie boi się takich obciążeń. Jak to - zrobić np. bar czy założyć firmę w takim obiekcie?! A dziś liczy się tylko pieniądz.