Tatusiowe na tacierzyńskim 13 razy częściej, ale to wciąż rzadkość  

 W regionie w 2022 roku na urlopie rodzicielskim przebywało tylko 146 ojców. Czyli mniej niż 1 procent osób na rodzicielskim to byli mężczyźni. W kwietniu 2023 roku weszły w życie przepisy, które wydłużyły urlop do 41 tygodni. Wprowadziły też zasadę, że każdy z rodziców ma dziewięć tygodni rodzicielskiego dla siebie, których nie może oddać drugiemu opiekunowi. Już w tamtym roku liczba ojców korzystających z tego urlopu wzrosła w województwie do ponad 800, czyli prawie 5 procent. A w 2024 roku ich liczba sięgnęła niemal 1,9 tys. To prawie 12 procent z ogółu osób, które korzystały z urlopu rodzicielskiego.

– To wyraźny sygnał, że dyrektywa work-life balance przynosi efekty i zachęca ojców do większego zaangażowania w opiekę nad dziećmi – komentuje Mariusz Jedynak, wiceprezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. – Nadal jednak tylko 17 procent mężczyzn, którym w zeszłym roku rodziło się dziecko, zdecydowało się na skorzystanie z tego prawa – dodaje Karolina Andrian, członkini zarządu Fundacji Share the Care.

Średni czas urlopu rodzicielskiego wykorzystanego przez ojców wyniósł w ubiegłym roku 48,6 dnia, czyli około siedem tygodni. Dane wskazują więc, że średnio dwa tygodnie urlopu rodzicielskiego pozostają niewykorzystane.

Zasiłek na 9-tygodniowej części urlopu to 70 proc. średniego wynagrodzenia rodzica z ostatniego roku. W 2024 roku przeciętna wysokość zasiłku za czas urlopu rodzicielskiego ojców wynosiła 167 zł dziennie, podczas gdy dla matek było to 124 zł. – W dobie dyskusji na temat luki płacowej te dane to kolejne potwierdzenie, że kobiety zarabiają mniej niż mężczyźni, nawet na początku kariery zawodowej. Jako fundacja podkreślamy, że aby zlikwidować lukę płacową i nierówności na rynku pracy, musimy wrócić do źródła tych nierówności, a jest nim macierzyństwo. Umożliwiając mężczyznom większe zaangażowanie w opiekę nad dziećmi, nie tylko doceniamy potencjał kobiet na rynku pracy, ale także ważną rolę mężczyzn w wychowywaniu dzieci – podkreśla Andrian.

Każdy ubezpieczony tata może skorzystać dodatkowo z urlopu ojcowskiego. Trwa dwa tygodnie i zasiłek wynosi na nim 100 proc. średniego wynagrodzenia taty. W województwie lubelskim na urlopie ojcowskim było w ubiegłym roku prawie 7,7 tys. mężczyzn. – Liczba ojców korzystających z tego świadczenia pozostaje wysoka. Od momentu wejścia w życie dyrektywy work-life balance ten odsetek przekracza 60 proc. ogółu mężczyzn, którym urodziło się dziecko – dodaje wiceprezes ZUS Mariusz Jedynak.

– Równy podział obowiązków rodzicielskich pozwala matkom na rozwój zawodowy, ojcom na budowanie silniejszej więzi z dzieckiem, a dzieciom daje możliwość spędzenia czasu z obojgiem rodziców. To przynosi korzyści nie tylko rodzinom, ale również całemu społeczeństwu i gospodarce – zauważa Jedynak.

Według wyliczeń Polskiego Instytutu Ekonomicznego do 2035 roku z polskiego rynku pracy zniknie 2,1 mln, czyli ponad 12% obecnych pracowników. Z kolei McKinsey & Company szacuje, że gdyby kobiety w pełni wykorzystały swój potencjał zawodowy, polskie PKB mogłoby wzrosnąć o 300 miliardów złotych rocznie. Zwiększenie wskaźnika zatrudnienia kobiet i ich większa reprezentacja w sektorach o najwyższej produktywności, mogłyby zwiększyć wzrost gospodarczy Polski nawet o 9 proc. do 2033 roku.

Od dziesiątków lat badacze twierdzą, że trudności w godzeniu obowiązków zawodowych i rodzinnych kobiet mogą być jedną z przyczyn malejącego przyrostu naturalnego w wielu krajach. Spadek dzietności to wyzwanie, z którym borykają się wszystkie kraje OECD.

Badacze z Uniwersytetu Islandzkiego uważają, że wprowadzenie systemu urlopów rodzicielskich w 2000 roku doprowadziło w ich kraju do spowolnienia spadku wskaźnika urodzeń pierworodnych. Wzrosło też prawdopodobieństwo urodzenia drugiego oraz trzeciego dziecka. Dziś Islandia znajduje się wśród pięciu krajów OECD o najwyższej dzietności ze wskaźnikiem 1,7, podczas gdy Polska jest trzecia od końca ze wskaźnikiem 1,1. Zapewnienie obojgu rodzicom wsparcia w godzeniu pracy i życia rodzinnego może być ważnym elementem polityki służącej utrzymaniu stabilnej demografii.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Fundacja Share the Care kontynuują współpracę na rzecz promowania równości rodzicielskiej. Już w kwietniu ruszy kolejna edycja kampanii „Równi w domu – Równi w pracy. To się wszystkim opłaca”. Pokazuje, że równość rodzicielska i równość na rynku pracy to dwie strony tej samej monety oraz że ma pozytywny wpływ na gospodarkę i społeczeństwo. – Rosnąca liczba ojców korzystających z urlopów rodzicielskich to krok w dobrą stronę, ale nadal pozostaje wiele do zrobienia, by równość rodzicielska stała się standardem, a nie wyjątkiem – mówi wiceprezes ZUS.

W tym procesie olbrzymią rolę ma do odegrania biznes. – Zmiana pokoleniowa na rynku pracy oznacza inne spojrzenie, nawet przez mężczyzn, na ich rolę w rodzinie i inne podejście do work-family balance. Mamy świadomość, że dla wielu przedstawicieli starszego pokolenia dbanie o bezpieczeństwo rodziny to przede wszystkim dbałość o bezpieczeństwo finansowe, ale to się zmienia. Dziś równie ważne jest bezpieczeństwo emocjonalne, które buduje się przez bliskie relacje. Dlatego zachęcamy pracodawców do zweryfikowania stereotypowego podejścia i rozpoznawania zmieniających się potrzeb swoich pracowników – mówi Karolina Andrian i podkreśla, że im też takie podejście się opłaci.