
16 marca 1942 roku rozpoczęła się w Lublinie akcja „Reinhardt”, mająca na celu wymordowanie ludności żydowskiej przebywającej na terenie Generalnego Gubernatorstwa. To w tym dniu, z Lublina do obozu zagłady w Bełżcu wyruszył pierwszy transport z żydowskimi mieszkańcami miasta.

Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” za pomocą działań artystycznych i edukacyjnych przypomina o tym tragicznym dniu. Stał on się symbolem pamięci o zbrodni popełnionej przez niemieckich nazistów na polskich Żydach.
Główną formą upamiętnienia 16 marca 1942 roku w Lublinie jest „Misterium Światła i Ciemności”, które od 22 lat odbywa się w Bramie Grodzkiej. Tegoroczne obchody wyjątkowo rozpoczęły się od otwarcia Instalacji Pamięci „Miasto Odchodzi” na placu Zamkowym pod mostem prowadzącym z ul. Grodzkiej na zamek. Następnie uczniowie lubelskich szkół odczytali nazwiska przedwojennych mieszkańców dzielnicy żydowskiej.
W przestrzeni gdzie było kiedyś Miasto Żydowskie, wygaszono wszystkie światła. W ciemności świeciła jedyna ocalona z miasta żydowskiego symboliczna „Latarnia Pamięci”, a przy latarni zostało zapalone „Światło Pamięci”. Przekazywane z rąk do rąk przez uczestników Misterium ustawionych wzdłuż ostatniej drogi Żydów dotarło na Umschlagplatz, skąd odjeżdżały transporty do obozu zagłady.
Misterium zakończyło się na ulicy Zimnej, przy instalacji „Nie/Pamięć Miejsca” gdzie upamiętniono Zagładę polskich Żydów w ramach akcji „Reinhardt”.
