"Le Point” krytykuje kontrowersyjną książkę o Janie Karskim

Tytuł publikacji "Karski nigdy nie sugerował zdrady Stanów Zjednoczonych” ("Karski n'a jamais soupconne lest Etas-Unis de trahison”) od razu wskazuje czego rzecz dotyczy. Chodzi oczywiście o dyskusję nad książką "Jan Karski. Powieść”, jaką opublikował jesienią zeszłego roku nad Sekwaną nieznany dotąd Yannick Haenel, a która – jak wiele na to wskazuje – ma się też ukazać po polsku.

"Dzieło” Haenela miażdżącej krytyce na łamach innego znanego francuskiego tygodnika "Marianne” poddał Claude Lanzmann, twórca głośnego, 566-minutowego filmu "Shoah”, w którym sekwencja Jana Karskiego trwa 42 minuty i jest uważana za najbardziej dramatyczną.

Lanzmann, który w odróżnieniu od Haenela, znał Karskiego osobiście i pozostawał z nim w kontakcie przez wiele lat, twierdzi, że obraz legendarnego polskiego emisariusza, pokazany w książce jest totalnie zakłamany i szkodzi jego wizerunkowi. Ponadto zafałszowuje historię, pokazując Wielką Brytanie i USA, jako państwa programowo antysemickie i broniące się rękami i nogami przed ratowaniem Żydów z Holocaustu.

Ośmiesza także amerykańskiego prezydenta Franklina D. Roosevelta, u którego podczas spotkania Karski czuje się ponoć, jak na... Gestapo.

Kazimierz Pawełek zwraca uwagę także na inne "kwiatki”. Już na okładce książki można przeczytać: "Warszawa. Rok 1942. Polska jest dewastowana przez Niemców i Sowietów”. Lubelski dziennikarz zwraca uwagę francuskiemu autorowi, że w 1942 roku Rosjanie mieli zdecydowanie co innego do roboty niż dewastacja Polski.

Zajęcia pod Leningradem i Stalingradem dostarczały im armie niemieckie, prące zresztą także na Moskwę. Dalej Pawełek ironizuje z Haenela, który obóz KL Auschwitz "lokalizuje” w centrum Polski o 100 km od Warszawy, a Radom na... zachodzie kraju. Problemy z mapą?

Przede wszystkim Pawełek polemizuje z wkładaną w usta Karskiego opinią, że Ameryka z premedytacją zdradziła Żydów. Do udokumentowania tej tezy Haenel całkowicie zmyśla przebieg spotkania polskiego kuriera z Rooseveltem.

"Wizyta trwała nieco ponad 80 minut. Roosevelt był skoncentrowany, konkretny, niewątpliwie zaciekawiony swoim gościem i tym, co raportuje. Zadawał polskiemu emisariuszowi liczne, często zaskakujące, pytania.

Miał przed sobą przecież naocznego świadka zagłady Żydów. Także uczestnika Polski Podziemnej, unikalnego zjawiska w skali całej okupowanej Europy. Karski miał przed sobą – jak wielokroć to podkreślał – najpotężniejszego przywódcę nie tylko Ameryki, ale całego wolnego świata.

Był przekonany, że Roosevelt może w s z y s t k o. Chłonął każde jego słowo i gest. Z gabinetu wychodził... tyłem, jak po audiencji u króla, z czego zresztą śmiał się ambasador Ciechanowski.

Yannick Haenel, wcielający się w postać polskiego bohatera i "relacjonujący” wizytę w Białym Domu w pierwszej osobie, przedstawia ją jako... koszmar, zdarzenie z krainy absurdu. Jego zdaniem, prócz Roosevelta miały w niej uczestniczyć całe tabuny urzędników, wojskowi, sekretarze, a nawet jakieś kobiety o nieokreślonej proweniencji.

Prezydent był znudzony wizytą, przedstawiane kwestie go nie interesowały, ziewał, nic nie mówił, uciekał wzrokiem. Zamiast na Karskiego wolał patrzeć na... nogi pewnej pani w białej bluzeczce. Wszystko to sprawiało, że kurier czuł się w gabinecie prezydenta USA jak na... Gestapo, gdzie znosił tortury i myślał tylko o tym, jak stamtąd wyjść. Z tego też powodu na Statuę Wolności patrzył z nienawiścią.

Jest to rzewna bzdura. Karski wychodził od Roosevelta w stanie euforycznym, do czego walnie przyczyniły się patetyczne prezydenckie słowa pożegnania: "Powiesz swemu narodowi, że ma w tym domu przyjaciela”. Brał je na serio i uważał, że wszystko Polsce... załatwił. Ciechanowski musiał wręcz studzić samozadowolenie Karskiego” – pisze Kazimierz Pawełek w polskim oryginale swego artykułu zaprezentowanego w "Le Point”.

Dalej lubelski autor zwraca uwagę, że Haenel całkowicie nieprawdziwie portretuje Jana Karskiego, jako znerwicowanego nadwrażliwca, który m.in. podczas wizyty w przebraniu za strażnika w obozie tranzytowym w Izbicy, chce przyłączyć się do Żydów idących na śmierć.

Pawełek zwraca uwagę, że Karski do getta i obozu wchodził nie po to, aby podzielić los Żydów, a po to, aby zarejestrować, co widział i wiernie przekazać w swym raporcie na Zachód. Taki był sens i cel jego misji. Misje kurierskie nie był robotą dla neurotyków, a ludzi o żelaznej odporności psychicznej i perfekcyjnym zorganizowaniu wewnętrznym.

Kazimierz Pawełek zwraca uwagę, że wyssane z palca wizje Haenel mógłby dowolnie publikować, gdyby nie dotyczyły postaci historycznej i tej rangi, co Jan Karski. Wymysły autora znad Sekwany nad Wisłą po prostu rażą. A nawet obrażają.