Przeglądarka, z której korzystasz jest przestarzała.

Starsze przeglądarki internetowe takie jak Internet Explorer 6, 7 i 8 posiadają udokumentowane luki bezpieczeństwa, ograniczoną funkcjonalność oraz nie są zgodne z najnowszymi standardami.

Prosimy o zainstalowanie nowszej przeglądarki, która pozwoli Ci skorzystać z pełni możliwości oferowanych przez nasz portal, jak również znacznie ułatwi Ci przeglądanie internetu w przyszłości :)

Pobierz nowszą przeglądarkę:

Magazyn

10 listopada 2017 r.
15:57

Rola Lublina w odzyskaniu niepodległości. Ten rząd miał tutaj silne oparcie

Ignacy Daszyński
Ignacy Daszyński

Rozmowa z prof. Janem Lewandowskim, emerytowanym pracownikiem Instytutu Historii UMCS.

AdBlock
Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Kliknij tutaj, aby zaakceptować

• Jaką rolę odegrał Lublin w odzyskaniu przez Polskę niepodległości?

– Ta rola była o tyle istotna, że powstały tu 7 listopada Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele, zwany również „rządem lubelskim”, był pierwszym suwerennym rządem późniejszej II Rzeczpospolitej. Istniały inne ośrodki władzy, jak rząd Rady Regencyjnej w Warszawie, ale był on zależny od okupantów. Z kolei Komitet Narodowy Polski w Paryżu nie miał realnej władzy w kraju, natomiast krakowska Polska Komisja Likwidacyjna nie aspirowała do objęcia rządów w całym kraju, a za cel stawiała sobie likwidację rządów austriackich w Galicji.

„Rząd lubelski” powstał w sytuacji, kiedy Lublin był wolny od władz okupacyjnych. W jego skład weszli politycy, przede wszystkim socjaliści i ludowcy z Galicji (zabór austriacki) oraz Kongresówki, czyli z zaboru rosyjskiego. Ten rząd reprezentował więc dwa zabory, a przewidywano, że znajdzie się w nim także miejsce dla przedstawicieli ziem będących pod zaborem pruskim. Po trzecie, był to rząd zwolenników Józefa Piłsudskiego, który wprawdzie jeszcze był internowany w Magdeburgu, ale był postacią o największym autorytecie na ziemiach polskich.

• Co jeszcze wyróżniało rząd Daszyńskiego?

– Przede wszystkim jego program. Była nim niepodległa republika demokratyczna. Demokratyczna, znaczy parlamentarna, w której władza miała należeć do sejmu wyłonionego w pięcioprzymiotnikowych wyborach, przy czym prawa wyborcze uzyskiwały kobiety. Warto pamiętać, że ten rząd powstawał w warunkach ogromnej radykalizacji nastrojów. Na ziemiach polskich dążenia do władzy przejawiały środowiska prawicowe, głównie Narodowa Demokracja, które jednak nie miały popularności w kraju. Państwo przez nich tworzone nie miałoby więc poparcia, dlatego usiłowały przejąć władzę bezpośrednio od okupantów. Z drugiej strony silne było zagrożenie przeniesienia na polski grunt wzorców rosyjskich, którym patronowało hasło „cała władza w ręce rad”. Rząd Daszyńskiego wyraźnie przeciwstawiał się siłom prawicowym, ale i wzorcom bolszewickim, co sam Daszyński stanowczo zapowiedział 10 listopada podczas wiecu na pl. Litewskim w Lublinie. Rosyjskiemu hasłu przeciwstawił motto „cała władza w ręce Sejmu”. Jego rząd, żeby rozładować napięcia społeczne i pozyskać poparcie szerszych kręgów, w tym ludności chłopskiej i robotniczej, od razu wprowadził oczekiwane reformy, dotyczące m. in. ośmiogodzinnego dnia pracy, czy czegoś w rodzaju pensji minimalnej dla robotników folwarcznych.

• Dlaczego ten rząd powstał właśnie w Lublinie?

– Na naradzie, która odbyła się na początku listopada w Warszawie, obóz niepodległościowy podjął decyzję o wyborze Lublina, który odzyskał wolność od władz zaborczych. Drugim powodem było to, że Lublin i Lubelszczyzna były najsilniejszym ośrodkiem ruchu niepodległościowego. Po prostu ten rząd miał tutaj silne oparcie.

• „Rząd lubelski” funkcjonował jednak krótko.

– 11 listopada Józef Piłsudski przyjmował w Warszawie Ignacego Daszyńskiego i Edwarda Rydza-Śmigłego, który był odpowiednikiem dzisiejszego ministra obrony narodowej, ale powierzył Daszyńskiemu misję tworzenia rządu. Kiedy to się nie powiodło, rząd stworzył Jędrzej Moraczewski, ale pod tą samą nazwą i w większości z tymi samymi ministrami. Mówi się, że „rząd lubelski” istniał trzy dni, do wyjazdu Daszyńskiego i Rydza-Śmigłego. Ale w rzeczywistości, do powstania rządu Moraczewskiego, funkcjonował pod kierownictwem wicepremiera i ministra spraw wewnętrznych Stanisława Thugutta. Dowodem tego są dwa dekrety z 17 listopada, dotyczące wprowadzenia ośmiogodzinnego dnia pracy i minimalnych warunków służbowych dla służby folwarcznej. W programie rządu Daszyńskiego zostały sformułowane zasady ustrojowe, które później przyjęła II Rzeczpospolita w Konstytucji Marcowej.

• Czy w Lublinie zostały jakieś „pamiątki” związane z funkcjonowaniem tego rządu?

– Zachował się budynek, w którym ten rząd funkcjonował. Mowa o Pałacu Lubomirskich przy pl. Litewskim, będącym obecnie siedzibą Wydziału Politologii UMCS. Wieczorem 7 listopada odbyło się tu pierwsze posiedzenie rządu. 10 listopada z balkonu, który wówczas był obudowany werandą, przemawiał Ignacy Daszyński. Na budynku jest pamiątkowa tablica, ale została ona odsłonięta w latach 80. Większość członków rządu mieszkała natomiast w hotelu Victoria na rogu ul. Kapucyńskiej i Krakowskiego Przedmieścia, który jednak nie zachował się do dzisiejszych czasów.

Przemówienie Ignacego Daszyńskiego, 10 listopada 1918 r. (fot. Żródło: Polona)

Pozostałe informacje

Azoty przepłacały za gaz? Chodzi o co najmniej 932 miliony złotych

Azoty przepłacały za gaz? Chodzi o co najmniej 932 miliony złotych

Zarząd Grupy Azoty S.A. odkrył, że w latach 2022-2023 gaz kontraktowany dla chemicznego koncernu był droższy, niż wynikało z dziennych cen spot na europejskim rynku. Spółka miała przepłacić za surowiec co najmniej 932 mln zł. Czy jej ówczesne władze złamały prawo?

Piotr Schmidt oraz Wojciech Myrczek

Był Komeda i Stańko, teraz jest Młynarski i jazz

Nie można się bać nawiązywania do kultowych projektów czy artystów i ich twórczości – wywiad z Piotrem Schmidtem, trębaczem, kompozytorem, liderem i producentem muzycznym. Pod koniec minionego roku ukazała się płyta „Młynarski. Bynajmniej”. Za jej produkcję, jak i partie solowe trąbki odpowiada właśnie nasz rozmówca

ChKS Chełm musiał uznać wyższość broniącej Tauron Pucharu Polski drużyny Aluron CMC Warta Zawiercie

W ćwierćfinale Tauron Pucharu Polski ChKS Chełm musiał uznać wyższość faworyta, obrońcy trofeum i ćwierćfinalisty Ligi Mistrzów Aluron CMC Warty Zawiercie

W spotkaniu ćwierćfinałowym Tauron Pucharu Polski ChKS Chełm przegrał z obrońcą trofeum Aluron CMC Wartą Zawiercie 0:3. Tym samym goście awansowali do Final 4

Rodzinne ferie jak z bajki: warsztaty zielarskie w Herbapolu
ZDJĘCIA
galeria

Rodzinne ferie jak z bajki: warsztaty zielarskie w Herbapolu

Co tak naprawdę kryje się w kubku z herbatą i czy można założyć ziołowy ogród na balkonie. W ramach programu "Rodzinne ferie jak z bajki" najmłodsi odwiedzili dziś Herbapol.

Już nie będą robić nielegalnych papierosów

Już nie będą robić nielegalnych papierosów

Owijarki, pakowarka i prawie 700 tys. sztuk nielegalnie wyprodukowanych papierosów. Zatrzymano 8 osób. 5 obywateli Armenii i 3 obywateli Ukrainy.

Motor Lublin Arena

Motor Lublin Arena. Taka nazwa przynajmniej do końca 2027

Stadion, na którym swoje mecze ekstraklasy rozgrywają piłkarze Motoru Lublin zyskuje sponsora tytularnego i zmienia nazwę.

Klasyczne kontrasty. Koncert symfoniczny w Filharmonii Lubelskiej
foto
21 lutego 2025, 19:00

Klasyczne kontrasty. Koncert symfoniczny w Filharmonii Lubelskiej

Piątkowy wieczór (21 lutego) w Filharmonii Lubelskiej rozpocznie się jednym z najbardziej relaksujących utworów muzycznych, jakie kiedykolwiek powstały – „Pawaną op. 50” Gabriela Faurégo. Na zakończenie wieczoru zabrzmi monumentalna II Symfonia D-dur op. 43 Jeana Sibeliusa. Jako gość wystąpi grecki flecista Stathis Karapanos.

Zderzenie wojskowej ciężarówki i osobówki. Sprawcą nietrzeźwy kierowca

Zderzenie wojskowej ciężarówki i osobówki. Sprawcą nietrzeźwy kierowca

We wtorek (18 lutego) doszło do zderzenia samochodu osobowego z samochodem ciężarowym na drodze krajowej numer 17 w miejscowości Wał. Dwie osoby zostały przewiezione do szpitala, a sprawcą zdarzenia okazał się nietrzeźwy kierowca.

Średnia cena samochodów w 2024 roku osiągnęła poziom 35 025 złotych, a tempo wzrostu cen na rynku wtórnym znacznie przy-śpieszyło, głównie za sprawą większej liczby prawie nowych samochodów w ofercie.

Te używane auta straciły najwięcej na wartości

Volkswagen Passat tańszy o ponad 7 tysięcy, a Audi A6 o ponad 10 tysięcy złotych. Jakie jeszcze modele znajdziemy na liście najpopularniejszych samochodów na wtórnym rynku, które straciły na wartości w 2024 roku?

Szymon Hołownia w Lublinie: trzeba powołać fundusz wsparcia lokatorów
WYBORY PREZYDENCKIE

Szymon Hołownia w Lublinie: trzeba powołać fundusz wsparcia lokatorów

W środę przed południem marszałek Sejmu Szymon Hołownia odwiedził Lublin. Kampanijne spotkanie z dziennikarzami stało pod znakiem komentowania polityki krajowej i negocjacji dotyczących przyszłości Ukrainy bez udziału Ukrainy. Dla mieszkańców Lublina nie to jednak z całego spotkania było najważniejszą informacją.

Służby pracują na terenie obiektu w Komornikach pod Poznaniem, gdzie w środę, 19 lutego, pracownicy znaleźli fragment rakiety Falcon 9

Szczątki amerykańskiej rakiety nad Polską. Jest potwierdzenie

W środę rano nad terytorium naszego kraju doszło do niekontrolowanego wejścia w atmosferę szczątków członu rakiety nośnej Falcon 9 – potwierdziła Polska Agencja Kosmiczna. Agencja zbada razem z firmą SpaceX, czy znaleziony w Komornikach zbiornik jest częścią tej rakiety.

Dozór i zakaz zbliżania. 71-latek odpowie za usiłowanie rozboju

Dozór i zakaz zbliżania. 71-latek odpowie za usiłowanie rozboju

Policjanci zatrzymali 71-latka w sprawie usiłowania rozboju. Mężczyźnie grozi kara do 15 lat pozbawienia wolności.

Trzech zawodników Orlen Oil Motoru Lublin wystąpi w Indywidualnych Międzynarodowych Mistrzostwach Ekstraligi

Trzech zawodników Orlen Oil Motoru Lublin wystąpi w Indywidualnych Międzynarodowych Mistrzostwach Ekstraligi

Trzech zawodników Orlen Oil Motoru Lublin wystąpi w Indywidualnych Międzynarodowych Mistrzostwach Ekstraligi im. Zenona Plecha 2025 w Łodzi

Po alkoholu uderzył w drzewo i trafił do szpitala

Po alkoholu uderzył w drzewo i trafił do szpitala

Stracił panowanie nad pojazdem, zjechał na pobocze i uderzył w drzewo.

Ziobro i Romanowski bez immunitetów? Głosowania w czwartek – potwierdza Szymon Hołownia

Ziobro i Romanowski bez immunitetów? Głosowania w czwartek – potwierdza Szymon Hołownia

Zbigniew Ziobro ponownie może stracić immunitet. Podobny los może spotkać Marcina Romanowskiego. Nad losem polityków Zjednoczonej Prawicy w czwartek wieczorem będzie głosował Sejm. Zagrożona jest również posada jednej minister.

ALARM24

Masz dla nas temat? Daj nam znać pod numerem:
Alarm24 telefon 691 770 010

Wyślij wiadomość, zdjęcie lub zadzwoń.

kliknij i poinformuj nas!

Najczęściej czytane

Dzisiaj · Tydzień · Wideo · Premium