Przeglądarka, z której korzystasz jest przestarzała.

Starsze przeglądarki internetowe takie jak Internet Explorer 6, 7 i 8 posiadają udokumentowane luki bezpieczeństwa, ograniczoną funkcjonalność oraz nie są zgodne z najnowszymi standardami.

Prosimy o zainstalowanie nowszej przeglądarki, która pozwoli Ci skorzystać z pełni możliwości oferowanych przez nasz portal, jak również znacznie ułatwi Ci przeglądanie internetu w przyszłości :)

Pobierz nowszą przeglądarkę:

Magazyn

10 listopada 2017 r.
15:57

Rola Lublina w odzyskaniu niepodległości. Ten rząd miał tutaj silne oparcie

Ignacy Daszyński
Ignacy Daszyński

Rozmowa z prof. Janem Lewandowskim, emerytowanym pracownikiem Instytutu Historii UMCS.

AdBlock
Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Kliknij tutaj, aby zaakceptować

• Jaką rolę odegrał Lublin w odzyskaniu przez Polskę niepodległości?

– Ta rola była o tyle istotna, że powstały tu 7 listopada Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele, zwany również „rządem lubelskim”, był pierwszym suwerennym rządem późniejszej II Rzeczpospolitej. Istniały inne ośrodki władzy, jak rząd Rady Regencyjnej w Warszawie, ale był on zależny od okupantów. Z kolei Komitet Narodowy Polski w Paryżu nie miał realnej władzy w kraju, natomiast krakowska Polska Komisja Likwidacyjna nie aspirowała do objęcia rządów w całym kraju, a za cel stawiała sobie likwidację rządów austriackich w Galicji.

„Rząd lubelski” powstał w sytuacji, kiedy Lublin był wolny od władz okupacyjnych. W jego skład weszli politycy, przede wszystkim socjaliści i ludowcy z Galicji (zabór austriacki) oraz Kongresówki, czyli z zaboru rosyjskiego. Ten rząd reprezentował więc dwa zabory, a przewidywano, że znajdzie się w nim także miejsce dla przedstawicieli ziem będących pod zaborem pruskim. Po trzecie, był to rząd zwolenników Józefa Piłsudskiego, który wprawdzie jeszcze był internowany w Magdeburgu, ale był postacią o największym autorytecie na ziemiach polskich.

• Co jeszcze wyróżniało rząd Daszyńskiego?

– Przede wszystkim jego program. Była nim niepodległa republika demokratyczna. Demokratyczna, znaczy parlamentarna, w której władza miała należeć do sejmu wyłonionego w pięcioprzymiotnikowych wyborach, przy czym prawa wyborcze uzyskiwały kobiety. Warto pamiętać, że ten rząd powstawał w warunkach ogromnej radykalizacji nastrojów. Na ziemiach polskich dążenia do władzy przejawiały środowiska prawicowe, głównie Narodowa Demokracja, które jednak nie miały popularności w kraju. Państwo przez nich tworzone nie miałoby więc poparcia, dlatego usiłowały przejąć władzę bezpośrednio od okupantów. Z drugiej strony silne było zagrożenie przeniesienia na polski grunt wzorców rosyjskich, którym patronowało hasło „cała władza w ręce rad”. Rząd Daszyńskiego wyraźnie przeciwstawiał się siłom prawicowym, ale i wzorcom bolszewickim, co sam Daszyński stanowczo zapowiedział 10 listopada podczas wiecu na pl. Litewskim w Lublinie. Rosyjskiemu hasłu przeciwstawił motto „cała władza w ręce Sejmu”. Jego rząd, żeby rozładować napięcia społeczne i pozyskać poparcie szerszych kręgów, w tym ludności chłopskiej i robotniczej, od razu wprowadził oczekiwane reformy, dotyczące m. in. ośmiogodzinnego dnia pracy, czy czegoś w rodzaju pensji minimalnej dla robotników folwarcznych.

• Dlaczego ten rząd powstał właśnie w Lublinie?

– Na naradzie, która odbyła się na początku listopada w Warszawie, obóz niepodległościowy podjął decyzję o wyborze Lublina, który odzyskał wolność od władz zaborczych. Drugim powodem było to, że Lublin i Lubelszczyzna były najsilniejszym ośrodkiem ruchu niepodległościowego. Po prostu ten rząd miał tutaj silne oparcie.

• „Rząd lubelski” funkcjonował jednak krótko.

– 11 listopada Józef Piłsudski przyjmował w Warszawie Ignacego Daszyńskiego i Edwarda Rydza-Śmigłego, który był odpowiednikiem dzisiejszego ministra obrony narodowej, ale powierzył Daszyńskiemu misję tworzenia rządu. Kiedy to się nie powiodło, rząd stworzył Jędrzej Moraczewski, ale pod tą samą nazwą i w większości z tymi samymi ministrami. Mówi się, że „rząd lubelski” istniał trzy dni, do wyjazdu Daszyńskiego i Rydza-Śmigłego. Ale w rzeczywistości, do powstania rządu Moraczewskiego, funkcjonował pod kierownictwem wicepremiera i ministra spraw wewnętrznych Stanisława Thugutta. Dowodem tego są dwa dekrety z 17 listopada, dotyczące wprowadzenia ośmiogodzinnego dnia pracy i minimalnych warunków służbowych dla służby folwarcznej. W programie rządu Daszyńskiego zostały sformułowane zasady ustrojowe, które później przyjęła II Rzeczpospolita w Konstytucji Marcowej.

• Czy w Lublinie zostały jakieś „pamiątki” związane z funkcjonowaniem tego rządu?

– Zachował się budynek, w którym ten rząd funkcjonował. Mowa o Pałacu Lubomirskich przy pl. Litewskim, będącym obecnie siedzibą Wydziału Politologii UMCS. Wieczorem 7 listopada odbyło się tu pierwsze posiedzenie rządu. 10 listopada z balkonu, który wówczas był obudowany werandą, przemawiał Ignacy Daszyński. Na budynku jest pamiątkowa tablica, ale została ona odsłonięta w latach 80. Większość członków rządu mieszkała natomiast w hotelu Victoria na rogu ul. Kapucyńskiej i Krakowskiego Przedmieścia, który jednak nie zachował się do dzisiejszych czasów.

Przemówienie Ignacego Daszyńskiego, 10 listopada 1918 r. (fot. Żródło: Polona)

Pozostałe informacje

Przed nami chłodna noc. IMGW ostrzega przed mrozem

Przed nami chłodna noc. IMGW ostrzega przed mrozem

Nawet do minus 15 stopni może miejscami spaść temperatura powietrza na Lubelszczyźnie w ciągu najbliższej doby. Ostrzeżenia przed mrozem dla ośmiu powiatów wydał Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

Zapowiadają konkurs na dyrektora Muzeum Nadwiślańskiego

Zapowiadają konkurs na dyrektora Muzeum Nadwiślańskiego

Zarząd województwa lubelskiego jeszcze w lutym ma zamiar ogłosić konkurs na dyrektora kazimierskiego muzeum. Od lata zeszłego roku pełniącą obowiązki dyrektora tej placówki pozostaje była starosta puławska, Danuta Smaga.

Fiesta Latina
foto
galeria

Fiesta Latina

Gorące latynoskie rytmy i atmosfera przyciągają Was co tydzień do El Cubano. Sobotni wieczór jest do tego najlepszą okazją. Zobaczcie, co się działo w ostatni weekend w El Cubano.

Młodzi lekarze uczą się leczyć urazy głowy. Na prawdziwych preparatach
zdrowie

Młodzi lekarze uczą się leczyć urazy głowy. Na prawdziwych preparatach

Będą lepiej diagnozować, szybciej interweniować i skuteczniej leczyć urazy czaszkowo-mózgowe. Na Uniwersytecie Medycznym trwa szkolenie „Neuro - Trauma Days”.

Wypadek na obwodnicy Lubartowa. Poszkodowana zabrana do szpitala

Wypadek na obwodnicy Lubartowa. Poszkodowana zabrana do szpitala

Dzisiaj przed godz. 11 na obwodnicy Lubartowa, drodze krajowej nr 19, zderzyły się dwa samochody. Na miejsce wezwano śmigłowiec Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. Utrudnienia w ruchu potrwają kilka godzin.

Do dobrej zabawy nie jest potrzebny alkohol. Tak się bawią na Balu Młodych
ZDJĘCIA
galeria

Do dobrej zabawy nie jest potrzebny alkohol. Tak się bawią na Balu Młodych

To nie jest typowy bal karnawałowy, ale cieszy się dużym zainteresowaniem. Już po raz 29. katolicy bawili się na Balu Młodych.

Narkotyki w Radzyniu i okolicach. Zatrzymano cztery młode osoby
galeria

Narkotyki w Radzyniu i okolicach. Zatrzymano cztery młode osoby

Amfetamina, mefedron, marihuana i niemal 1400 tabletek MDMA - łącznie ponad 1,5 kilograma narkotyków policjanci znaleźli u mieszkańców powiatu radzyńskiego. Zatrzymane osoby mają od 18 do 25 lat. Najbliższe miesiące spędzą za kratkami.

Skoki narciarskie. Stoch wrócił na Sapporo, najlepszy był Kobayashi

Skoki narciarskie. Stoch wrócił na Sapporo, najlepszy był Kobayashi

W miniony weekend Puchar Świata gościł w japońskim Sapporo, a na skoczni królował reprezentant gospodarzy – Ryoyu Kobayashi

Studniówka Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. C.K. Norwida w Lublinie
zdjęcia
galeria

Studniówka Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. C.K. Norwida w Lublinie

W sobotę, 15 lutego, na studniówce bawiły się ostatnie klasy Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. C.K. Norwida przy ul. Muzycznej w Lublinie. W odróżnieniu od większości szkół średnich, które swoje bale najczęściej organizują w hotelach i salach weselnych, "Plastyk" postawił na tradycję.

Urodzinowy weekend
foto
galeria

Urodzinowy weekend

Naprawdę trudno w to uwierzyć, ale Helium Club jest z nami już 10 lat. Jeden z najpopularniejszych klubów w Lublinie obchodził swoje urodziny. Impreza odbyła się w myśl zasady albo grubo albo wcale. Faktycznie tak było, co można zobaczyć w naszej fotogalerii. Zobaczcie, jak się bawił Lublin.

Przemysłowy Lublin w dobie PRL. Zobacz jak wyglądały lubelskie fabryki
historia, zdjęcia
galeria

Przemysłowy Lublin w dobie PRL. Zobacz jak wyglądały lubelskie fabryki

W czasach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej Lublin był jednym z liczących się ośrodków przemysłowych w ówczesnej Polsce. W mieście powstały nowe zakłady przemysłowe i fabryki: Fabryka Samochodów Ciężarowych, Zakłady Metalurgiczne „Ursus”, Lubelskie Fabryki Wag czy Lubelska Fabryka Maszyn Rolniczych.

Piłkarze Motoru w dwóch wiosennych kolejkach zapisali na swoim koncie tylko punkt. Ostatnio przegrali w Kielcach 0:1

Motor kontra Jagiellonia. Beniaminek sprawdzi formę mistrza

Po meczach z rywalami znajdującymi się w strefie spadkowej czas na zupełnie inne spotkanie. W niedzielę o godz. 17.30 Motor Lublin zmierzy się na wyjeździe z mistrzem Polski – Jagiellonią Białystok. Transmisja tradycyjnie na Canal+ Sport 3.

Poloneza zatańczyli w szkole - bal ZSO nr 1 im. KEN w Puławach
zdjęcia, wideo
galeria
film

Poloneza zatańczyli w szkole - bal ZSO nr 1 im. KEN w Puławach

Tuż przed feriami, w sobotę, 15 lutego, w sali gimnastycznej Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 1 im. Komisji Edukacji Narodowej bawili się uczniowie ostatnich klas II LO. Były piosenki, kwiaty, polonez, walc oraz parodiowanie wychowawców.

Poloneza czas zacząć. Studniówka XXX LO im. ks. Jana Twardowskiego w Lublinie
ZDJĘCIA / WIDEO
galeria
film

Poloneza czas zacząć. Studniówka XXX LO im. ks. Jana Twardowskiego w Lublinie

Uczniowie z XXX Liceum Ogólnokształcącego im. ks. Jana Twardowskiego w Lublinie bawili się do białego rana na swojej studniówce.

Wesele w SERCU
foto
galeria

Wesele w SERCU

To było najbardziej nietypowe wesele w klubie SERCE, a to dlatego ponieważ DJ Bossy postanowił zmienić stan cywilny. Powiedział zdecydowane "Nie" imprezowemu życiu. Z tej okazji zapłakane fanki, jak też koledzy i koleżanki zorganizowali młodej parze imprezę, jakiej SERCE nie widziało, czyli wesele na całego. Były oczepiny, był tort, był ksiądz i co ważnej największe weselne hity. Zobaczcie, co się działo.

ALARM24

Masz dla nas temat? Daj nam znać pod numerem:
Alarm24 telefon 691 770 010

Wyślij wiadomość, zdjęcie lub zadzwoń.

kliknij i poinformuj nas!

Najczęściej czytane

Dzisiaj · Tydzień · Wideo · Premium